آیه نقض قسم: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان         = آیه نقض قسم

| تصویر         = پرونده:آیه ۸۹ سوره مائده.png

| توضیح تصویر   = [[کفاره قسم|کفاره شکستن قسم]]

| اندازه تصویر   =۵۶۴ در ۵۵۶

| نام آیه       = آیه نقض قسم

| واقع در سوره   = [[سوره مائده]]

| شماره آیه     = ۸۹

| جزء           = ۷

| شماره صفحه   = ۱۲۲

| شأن نزول       = درباره [[سوگند]]، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[بلال حبشی]] و [[عثمان بن مظعون]] در [[رهبانیت|ترک لذت‌های دنیایی]]  

| مکان نزول     = [[مدینه]]

| موضوع       = [[فقه|فقهی]]

| درباره         = [[کفاره قسم|کفاره شکستن قسم]]

| سایر           =

[[محمد بن ابی‌عمیر|ابن ابی عمیر]] از [[اصحاب اجماع]] در قرن سوم قمری از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل می‌کند که فرموده: این آیه درباره [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[بلال حبشی|بلال حبشی]] و [[عثمان بن مظعون|عثمان‌ بن‌ مظعون]] نازل شده است. امام علی(ع) سوگند یاد کرده بود که شب‌ها هرگز نخوابد و [[عبادت]] کند. بلال سوگند خورده بود که هر روز، [[روزه]] بگیرد و عثمان‌ بن‌ مظعون هم سوگند خورده بود که با زن خود [[آمیزش|همبستر]] نشود.{{یادداشت|سوگندى که از عثمان بن مظعون نقل شده چون منافات با حق همسرش داشته است مشروع نبوده است. ولى سوگند امام على(ع) درباره بیدار ماندن شب و اشتغال به عبادت، امر مباح بوده است و این موضوع هیچ گونه منافاتى با مقام عصمت امام على(ع) ندارد، چنان که نظیر آن درباره پیامبر(ص) در آیه اول سوره تحریم بیان شده است که «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللّهُ لَکَ تَبْتَغی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ» اى پیغمبر چرا پاره اى از امورى که بر تو حلال است را به خاطر رضایت همسرانت بر خود حرام مى کنى. (امامی، شان نزول آیات قرآن، ۱۳۸۹ش، ص۲۰۵.)}} همسر عثمان بن مظعون [[عایشه]] را از این ماجرا باخبر ساخت و او نیز قضیه را به پیامبر(ص) گزارش کرد. پیغمبر(ص) در [[مسجد]] در جمع [[مسلمان|مسلمانان]] حاضر شد و فرمود آگاه باشید من هرگز به شما دستور نمى‌دهم که مانند کشیشان مسیحى و رهبان‌ها دنیا را ترک کنید، [[رهبانیت]] امت من در [[جهاد]] است. بر خود سخت نگیرید؛ چراکه موجب هلاکت امت است. آنهایی که سوگند یاد کرده بودند از پیامبر(ص) چاره‌جویی خواستند که آیه نقض قسم نازل شد و به آنها پاسخ گفت.<ref>قمی، تفسير القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۷۸.</ref>

به عقیده [[شیخ مفید]]،<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۵۵۵.</ref> [[شیخ طوسی]]،<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۱۲۴.</ref> [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]]،<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۷.</ref> [[حمزة بن علی بن زهره حلبی|ابن‌زهره]]،<ref>ابن‌زهره، غنیه النزوع، ۱۴۱۷ق، ص۳۹۱.</ref> [[قطب‌الدین راوندی|قطب راوندی]]،<ref>قطب راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۲۳.</ref> و [[شهید ثانی]]،<ref>شهیدثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۱۹۲.</ref> شرط انعقاد سوگند، نیت و اراده است نه لزوم کفاره؛ زیرا کفاره تابع انعقاد سوگند و نتیجه مخالفت با آن است.<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۷.</ref> پس بنابراین شکستن (عدم وفا) سوگند موجب ثبوت كفّاره است<ref>امام خمینی، تحرير الوسيلة، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۱۱۹؛ شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۶.</ref> و برای سوگندهای بیهوده {{یادداشت|سوگندی که بدون قصد قلبی، اراده و تعهد و از سر عادت بر زبان جاری شود نظیر اینکه اراده کرده است که بگوید نه بخدا قسم ولی بر زبانش بله بخدا قسم جاری شود(شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۶، ص۱۹۱.)، و یا قسم در حالت خشم و غضب و یا در حالت اکراه و اجبار(شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۵۵۵.)}} کفاره‌ای نیست.<ref>ابن‌شهر آشوب، متشابه القرآن و مختلفه، ۱۳۶۹ق، ج۲، ص۲۰۲.</ref>

{{پانویس|۲}}

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۷ق.