دانشنامه علائی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
|نسخه الکترونیکی= | |نسخه الکترونیکی= | ||
}} | }} | ||
'''دانشنامه علائی''' کتابی در علوم عقلی است که توسط [[ابن‌سینا]] در بین سال‌های ۴۱۲-۴۲۸ق نوشته شد. این کتاب در ایام اقامت ابن‌سینا در [[اصفهان]] و به درخواست علاءالدوله | '''دانشنامه علائی''' کتابی در علوم عقلی است که توسط [[ابن‌سینا]] در بین سال‌های ۴۱۲-۴۲۸ق نوشته شد. این کتاب در ایام اقامت ابن‌سینا در [[اصفهان]] و به درخواست علاءالدوله کاکویه، حاکم وقت اصفهان، به زبان فارسی نگاشته شد و به همین خاطر دانشنامه علائی نام گرفته است. از آنجا که این دانشنامه اولین کتاب در علوم عقلی به زبان فارسی است، شروع شکوفایی نثر فارسی را با این نگارش این کتاب دانسته‌اند؛ کاری که با ابن‌سینا آغاز شد و با شاگردان ابن‌سینا و دانشمندان ایرانی پس از او به کمال رسید. | ||
این کتاب شامل پنج بخش علمی [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[الهیات]]، [[موسیقی]] و [[هیأت|هیئت]] است که سه بخش منطق و طبیعیات و الهیات آن از نوشته‌های ابن‌سینا است و دو بخش هیئت و موسیقی را [[ابوعبید جوزجانی]]، شاگرد ابن‌سینا، با استفاده از دیگر آثار ابن‌سینا نوشته شده و به این کتاب اضافه شده است. از این کتاب با نام‌های مختلف، از جمله حکمة العلائیة و حکمت علائی، نیز یاد شده است. | این کتاب شامل پنج بخش علمی [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[الهیات]]، [[موسیقی]] و [[هیأت|هیئت]] است که سه بخش منطق و طبیعیات و الهیات آن از نوشته‌های ابن‌سینا است و دو بخش هیئت و موسیقی را [[ابوعبید جوزجانی]]، شاگرد ابن‌سینا، با استفاده از دیگر آثار ابن‌سینا نوشته شده و به این کتاب اضافه شده است. از این کتاب با نام‌های مختلف، از جمله حکمة العلائیة و حکمت علائی، نیز یاد شده است. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
دانشنامه | دانشنامه علائی مجموعه‌ای دایرةالمعارفی در علوم عقلی است که [[ابن‌سینا]] آن را بین سال‌های ۴۱۲-۴۲۸ق به‌صورت خلاصه به زبان فارسی نگاشته است.<ref>فنا، «دانشنامه علائی»، ص۲۰۴.</ref> دانشنامه علائی در منابع فارسی و عربی با عناوین دیگری مانند "الحکمة العلائیة"، "الرسالة العلائیة"، "حکمت علائی"، "کتاب علائی" و «اصول و نکات علوم خمسهٔ حکمیه» نیز معرفی شده است.<ref>مجتبایی، «ابن‌سینا: ادبیات، زبان‌شناسی و آثار فارسی»، ص۴۸.</ref> | ||
ابن‌سینا، در ایام اقامتش در [[اصفهان]]، کتاب دانشنامه علائی را به درخواست علاءالدوله محمد بن رستم دشمن‌زیار (م۴۳۳ق)، بنیان‌گذار حکومت آل‌کاکویه و حاکم وقت اصفهان، به نگارش در آورد.<ref>دانش‌پژوه، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، ۱۳۵۵ش، ص۷۱.</ref> این دانشنامه مشتمل بر اصول پنج علم [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[هیئت]]، [[موسیقی]] و [[الهیات]] است.<ref>مجتبایی، «ابن‌سینا: ادبیات، زبان‌شناسی و آثار فارسی»، ج۴، ص۴۸</ref> | |||
همچنین رساله‌ای در منطق به نام دانشنامه علائی یا الرسالةالعلائیة موجود است که غیر از منطق دانشنامه علائی ابن سینا است و با توجه به بررسی‌های انجام شده این رساله همان تبصره | همچنین رساله‌ای در منطق به نام دانشنامه علائی یا الرسالةالعلائیة موجود است که غیر از منطق دانشنامه علائی ابن سینا است و با توجه به بررسی‌های انجام شده این رساله همان تبصره ابن‌سهلان ساوی است.{{مدرک}} البته از نظر معین بعید نیست که وی رساله منطق خود را به تقلید از ابن سینا چنین نامیده باشد که در زمان‌های بعد موجب خلط آن کتاب با دانشنامه علائی شده است.<ref>فنا، «دانشنامه علائی»، ص۲۰۴.</ref> | ||
==اهمیت دانشنامه علائی در غنای علمی زبان فارسی== | ==اهمیت دانشنامه علائی در غنای علمی زبان فارسی== | ||