کاربر ناشناس
علی بن عیسی اربلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(←پیوند به بیرون: افزودن الگو) |
imported>Hasaninasab جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
==ولادت و نسب== | ==ولادت و نسب== | ||
بهاءالدین اِرْبِلی در اربل (اربیل) در شمال [[عراق]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۶۱.</ref> تاریخ دقیق تولّد او معلوم نیست؛ ولی قرائن گویای آن است که وی بین سالهای ۶۲۰ تا ۶۲۵ق به دنیا آمده است. [[ابن حبیب حلبی]] (درگذشته ۷۷۹ق) تاریخ ولادت او را به صراحت ۶۲۵ق دانسته است.<ref>ابن حبیب، تذکره النبیه، ج۱، ص۱۶۱.</ref> پدر بهاءالدین [[فخرالدین عیسی]]، معروف به ابن جِجْنی حاکم [[اربل]] و نواحی آن بود و در ۶۶۴ در همانجا درگذشت.<ref>ابن فُوَطی، تلخیص مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، ۱۹۶۵، ج۴، ص۲۷۴ـ ۲۷۵.</ref> | بهاءالدین اِرْبِلی در اربل (اربیل) در شمال [[عراق]] زاده شد و همانجا پرورش یافت.<ref>فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۶۱.</ref> تاریخ دقیق تولّد او معلوم نیست؛ ولی قرائن گویای آن است که وی بین سالهای ۶۲۰ تا ۶۲۵ق به دنیا آمده است. [[ابن حبیب حلبی]] (درگذشته ۷۷۹ق) تاریخ ولادت او را به صراحت ۶۲۵ق دانسته است.<ref>ابن حبیب، تذکره النبیه، ج۱، ص۱۶۱.</ref> پدر بهاءالدین [[فخرالدین عیسی]]، معروف به ابن جِجْنی حاکم [[اربل]] و نواحی آن بود و در ۶۶۴ در همانجا درگذشت.<ref>ابن فُوَطی، تلخیص مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، ۱۹۶۵، ج۴، ص۲۷۴ـ ۲۷۵.</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۴: | ||
==زندگانی== | ==زندگانی== | ||
اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج۲، ص۷۱۶</ref> به گفته خود در [[رجب]] ۶۶۰ به [[بغداد]] رفت و در زمان [[عطاملک جوینی|علاءالدین عطاملک جوینی]] (حاکم بغداد در آن زمان) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷؛ صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۳۴۱</ref> | اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[إربِل|اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج۲، ص۷۱۶</ref> به گفته خود در [[رجب]] ۶۶۰ به [[بغداد]] رفت و در زمان [[عطاملک جوینی|علاءالدین عطاملک جوینی]] (حاکم بغداد در آن زمان) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷؛ صفدی، ج۲۱، ص۳۷۹؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۳۴۱</ref> | ||
اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۴۷</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «دیوان شرابی» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در ۶۷۸ تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص۸۵ـ۸۶، مقدمه جبوری، ص۱۴؛ وصّاف حضره، ص۱۰۴؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۲۷۷ـ۲۷۸، ۳۶۶</ref> | اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۴۷</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «دیوان شرابی» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در ۶۷۸ تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص۸۵ـ۸۶، مقدمه جبوری، ص۱۴؛ وصّاف حضره، ص۱۰۴؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۲۷۷ـ۲۷۸، ۳۶۶</ref> | ||
=== | ===برخورد با مغول‌ها=== | ||
در ۶۸۰ به سعایت دشمنان، اباقاخان مغول، پسر [[هلاکوخان]]، (حکومت: ۶۶۳ـ۶۸۰) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در [[همدان]] | در سال ۶۸۰ به سعایت دشمنان، اباقاخان مغول، پسر [[هلاکوخان]]، (حکومت: ۶۶۳ـ۶۸۰) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در [[همدان]] ببرند؛ ولی پیش از آنکه آنان به همدان برسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی تکودار احمد، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در ۶۸۱ درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص۱۰۴ـ۱۰۵؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۸ـ۹</ref> | ||
در ۶۸۷ [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر ارغون خان ـ مسلمانان را بسیار آزار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در ۶۹۰ به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۵۴</ref> اربلی | در ۶۸۷ [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر ارغون خان ـ مسلمانان را بسیار آزار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در ۶۹۰ به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۵۴</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه‌نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶، ۱۳؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۶۲.</ref> | ||
===وزارت و صدارت=== | ===وزارت و صدارت=== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۷: | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
اربلی بنابر مشهور در ۶۹۲ <ref>بغدادی، هدیه العارفین، ج۱، ستون ۷۱۴؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۸</ref> یا ۶۹۳ <ref>ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۸۰؛ حرّ عاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۱۹۵، پانویس ۱</ref> در [[بغداد]] درگذشت. | اربلی بنابر مشهور در ۶۹۲ <ref>بغدادی، هدیه العارفین، ج۱، ستون ۷۱۴؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۸</ref> یا ۶۹۳ <ref>ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۸۰؛ حرّ عاملی، امل الا´مل، ج۲، ص۱۹۵، پانویس ۱</ref> در [[بغداد]] درگذشت. البته [[ابن عماد حنبلی]] <ref>ج ۵، ص۳۸۳</ref> سال درگذشت او را ۶۸۳ دانسته است. | ||
او را در خانه مسکونی خود، معروف به کارپردازخانه واقع در غرب بغداد به خاک سپردند.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ص۱۰۷</ref> [[محدث قمی|محدّث قمی]] بر سر مزار او رفته است، <ref>قمی، زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۳۱۷</ref> ولی امروزه آن خانه ویران گشته و اثری از آن بر جای نمانده است.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، مقدمه جبوری، ص۱۸</ref> | |||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۸: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع | {{ستون-شروع}} | ||
* | * آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* | * آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، طبقات اعلام الشیعه: الانوار الساطعه فی المائه السابعه، چاپ علی نقی منزوی، بیروت، ۱۳۹۲/۱۹۷۲. | ||
* ابن حبیب، تذکره النبیه فی ایام المنصور و بنیه، چاپ محمد محمدامین، قاهره، ۱۹۷۶ـ۱۹۸۶. | * ابن حبیب، تذکره النبیه فی ایام المنصور و بنیه، چاپ محمد محمدامین، قاهره، ۱۹۷۶ـ۱۹۸۶. | ||
* ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴. | * ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴. | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۳: | ||
* اربلی، علی بن عیسی بهاءالدین، رساله الطیف، چاپ عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۸۸/۱۹۶۸. | * اربلی، علی بن عیسی بهاءالدین، رساله الطیف، چاپ عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۸۸/۱۹۶۸. | ||
* اربلی، علی بن عیسی بهاءالدین، کشف الغمّه فی معرفه الائمّه، چاپ هاشم رسولی محلاّ تی، بیروت، ۱۴۰۱/۱۹۸۱. | * اربلی، علی بن عیسی بهاءالدین، کشف الغمّه فی معرفه الائمّه، چاپ هاشم رسولی محلاّ تی، بیروت، ۱۴۰۱/۱۹۸۱. | ||
* افندی اصفهانی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱. | |||
* امین، محسن، اعیان الشیعه، چاپ حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. | * امین، محسن، اعیان الشیعه، چاپ حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. | ||
* امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۲، بیروت، ۱۳۹۷/۱۹۷۷، ج۵، بیروت، ۱۳۸۷/۱۹۶۷. | * امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۲، بیروت، ۱۳۹۷/۱۹۷۷، ج۵، بیروت، ۱۳۸۷/۱۹۶۷. | ||
* بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۳، بیروت، ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | * بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۳، بیروت، ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
* بغدادی، اسماعیل، هدیه العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت، ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | * بغدادی، اسماعیل، هدیه العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت، ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
* تبریزی، محمدعلی مدرس، ریحانه الادب، تهران، ۱۳۶۹ش. | |||
* حرّ عاملی، محمدبن حسن، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، ج۲، قم، ۱۳۶۲ش. | * حرّ عاملی، محمدبن حسن، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، ج۲، قم، ۱۳۶۲ش. | ||
* حرّ عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، چاپ عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. | * حرّ عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، چاپ عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۳: | ||
* مجلسی، محمدباقربن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | * مجلسی، محمدباقربن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
* محدث، جلال الدین، تعلیقات نقض، تهران، ۱۳۵۸ش. | * محدث، جلال الدین، تعلیقات نقض، تهران، ۱۳۵۸ش. | ||
* وصّاف حضره، عبدالله بن فضل الله، تاریخ وصاف، چاپ سنگی بمبئی، ۱۲۶۹. | * وصّاف حضره، عبدالله بن فضل الله، تاریخ وصاف، چاپ سنگی بمبئی، ۱۲۶۹. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||