بلال حبشی: تفاوت میان نسخه‌ها

== کنیه و مشخصات ظاهری ==

خاندان بلال اصالتا از نوبه(منطقه‌ای در شمال سودان و جنوب مصر) هستند.<ref>الوافی، ج‌۲۱، ص ۱۱۴.</ref> پدر بِلال از اسیران [[حبشه]] بود<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۱، ص۶۶.</ref> و خود او نیز در طایفه بنی جُمَح یا سَراه (که ساکن [[مکه]] بودند) در خانواده‌ای از بردگان زاده شد.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۵۰۵؛ ابن سعد، ج۳، ص۲۳۲</ref> برخی سال ولادت او را سه سال پس از [[عام الفیل]] دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳۸؛ ابن عبدالبرّ، ج۱، ص۱۷۹؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۰، ص۴۷۵.</ref>

 

بِلال را با قامتی بلند و لاغر، رنگ پوستی بسیار گندمگون، پشتی خمیده، مویی بلند و خاکستری و صورتی ظریف توصیف کرده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳۸-۲۳۹؛ ابن قتیبه، کتاب المعارف، ص۸۸؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۰</ref>

او از نخستین کسانی بود که [[اسلام]] اختیار کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۱۵؛ ابن حنبل، مسند، ج۱، ص۴۰۴؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۵</ref> و در این راه شکنجه‌های فراوانی از کفار مکه، به ویژه اُمَیه بن خَلَف که مالک او بود دید ولی از دین خود دست برنداشت.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۲۱۰۲۱۱؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۵۲؛ ابونُعَیم، حلیه الاولیاء، ج۱، ص۱۴۸</ref>

بلال پس از ماه‌ها تحمل رنج و مشقت، خریداری و آزاد شد. گروهی بِلال را آزادشده [[ابوبکر]] می‌دانند، ولی این امر از جهت تاریخی مسلّم نیست؛ زیرا [[ابوجعفر اسکافی]]، استاد [[ابن ابی الحدید]]، از [[محمد بن عمر واقدی|واقدی]]، [[ابن اسحاق]] و دیگران نقل کرده است که بلال را [[پیامبر(ص)]] آزاد کرد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۷۳؛ تستری، قاموسی الرجال، ج۲، ص۳۹۳</ref> [[شیخ طوسی]]<ref>طوسی، رجال، ص۸</ref> و [[ابن شهر آشوب]]<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ج۱، ص۱۷۱</ref> نیز بلال را آزادشده پیامبر(ص) معرفی کرده‌اند؛ و نقل این جمله از پیامبر(ص) که «اگر ثروتی داشتم، بلال را می‌خریدم و آزادش می‌ساختم»<ref>ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۴۳؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۳۵۲</ref> با واقعیت تاریخی سازگار نیست؛ برای اینکه [[خدیجه]] تمامی ثروت خود را در اختیار پیامبر(ص) نهاده بود تا در راه خدا به کار برد؛ و به علاوه توان اقتصادی ابوبکر چنان نبود که بتواند بردگان زیر شکنجه، از جمله بِلال، را خریداری و آزاد کند.<ref>عاملی، الصحیح، ج۲، ص۳۶-۳۸، ۲۷۷-۲۸۳؛ نیز درباره اختلافات روایی در این خصوص، نک: ابن هشام، السیره النبویه، ج۱، ص۲۱۱؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۱؛ ابن اثیر، الکامل، ج ۲، ص۶۶-۶۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۳۵۲</ref>

بیشتر منابع تاریخ درگذشت او را سال ۲۰ پس از هجرت در [[دمشق]] ذکر کرده‌اند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳۸؛ ابن قتیبه، کتاب المعارف، ص۸۸؛ طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۱۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۸۴</ref> ولی سال‌های ۱۷، ۱۸ و ۲۱ نیز ذکر شده است<ref>طوسی، رجال، ص۸؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ج ۱، ص۱۷۹؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۰، ص۴۳۳، ۴۷۶-۴۷۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج ۱، ص۲۴۴</ref> و در پاره‌ای منابع تصریح شده است که به بیماری طاعون از دنیا رفته است.<ref>طوسی، رجال، ص۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۰، ص۴۷۶؛ مزّی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۲۹۰؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۱، ص۳۲۷</ref>

بنا بر مشهور در [[باب الصغیر]] دمشق مدفون است.<ref>طوسی، رجال، ص۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳۸؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ج ۱، ص۱۷۹؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۰، ص۴۳۳، ۴۷۶-۴۷۹</ref> برخی نیز مدفن او را در باب کیسان داریا و باب الاربعین [[حلب|حَلَب]] دانسته‌اند<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۱۰، ص۴۸۰؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج ۱، ص۲۴۴؛ نووی، تهذیب الاسماء، قسم ۱، جزء۱، ص۱۳۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۳۵۹-۳۶۰</ref> ولی مزّی احتمال می‌دهد کسی که در شهر حَلَب مدفون است خالد برادر بِلال باشد.<ref>مزّی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۲۹۱</ref>