confirmed، protected، templateeditor
۱٬۸۸۸
ویرایش
بخل: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفهوم‌شناسی
(←جایگاه) |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
مهم‌ترین عاملی که موجب پیدایش این رذیله در انسان می‌شود، بدگمانی به [[خدا]] و دنیا دوستی است. شخص بخیل به دلیل وجود چنین رذیله‌ای در کمک رساندن به دیگران حتی نزدیکان خود دائماً بهانه آورده و تلاش می‌کند داشته‌های خود را از دیگران مخفی بدارد. در آموزه‌های دینی از مشورت با بخیل و سپردن امور مردم به او نهی شده است. اگر شخص بخیل بخواهد خود را درمان کند، باید با یادآوری فوائد سخاوت و بدی‌های بخل، خود را وادار به بذل و بخشش کند تا این رذیله در او تضعیف شود. | مهم‌ترین عاملی که موجب پیدایش این رذیله در انسان می‌شود، بدگمانی به [[خدا]] و دنیا دوستی است. شخص بخیل به دلیل وجود چنین رذیله‌ای در کمک رساندن به دیگران حتی نزدیکان خود دائماً بهانه آورده و تلاش می‌کند داشته‌های خود را از دیگران مخفی بدارد. در آموزه‌های دینی از مشورت با بخیل و سپردن امور مردم به او نهی شده است. اگر شخص بخیل بخواهد خود را درمان کند، باید با یادآوری فوائد سخاوت و بدی‌های بخل، خود را وادار به بذل و بخشش کند تا این رذیله در او تضعیف شود. | ||
== جایگاه == | |||
{{گفت و گو | |||
|عرض=33 | |||
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:110%; font-weight: normal; | |||
|شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:130% | |||
|شکل بندی آدرس=font-size:75%; | |||
|تورفتگی=۰ | |||
|تراز=چپ | |||
|عنوان={{عربی|اندازه=80%|«وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَّهُم ۖ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ ۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»}} | |||
|و کسانی که به آنچه خدا از فضل خود به آنان عطا کرده، بخل می‌ورزند، هرگز تصور نکنند که آن [بخل] برای آنان خوب است، بلکه برایشان بد است. به زودی آنچه که به آن بخل ورزیده‌اند، روز قیامت طوق گردنشان می‌شود. «سوره آل‌عمران، آیه ۱۸۰»{{سخ}} | |||
}} | |||
واژه بخل و مشتقات آن ۱۲ بار در قرآن ذکر شده است؛ آیه ۳۷ نساء، آیه ۲۴ حدید، آیه ۸ لیل، آیه ۱۸۰ آل‌عمران، آیه ۷۶ توبه، آیه ۳۷ و ۳۸ محمد. همچنین به گفته مفسران عبارت‌های شُحّ<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۰۱.</ref> در آیه «وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ»<ref>سوره نساء، آیه ۱۲۸</ref>، قَتر<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۰۱.</ref> در آیه «وَ كانَ الْإِنْسانُ قَتُوراً»<ref>سوره اسراء، آیه ۱۰۰.</ref> و ضَنّ<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۷، ص۳۷۱.</ref> در آیه «وَ ما هُوَ عَلَى الْغَيْبِ بِضَنينٍ»،<ref>سوره تکویر، آیه ۲۴</ref> در معنای بخل به کار رفته‌است.<ref>جمالی، «[https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/5027/بخل بخل]».</ref> | |||
طبق حدیثی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، بخیل کسی است که خود از دارایی‌اش استفاده می‌کند ولی به کسی عطا نمی‌کند. سپس می‌گوید که بدتر از بخیل، شخص لئیم است که نه خود استفاده می‌کند و نه به دیگران می‌بخشد.<ref>شعیری، جامع الاخبار، مطبعه حیدریه، ص۱۱۳.</ref> در ادامه این حدیث آمده است که در مقابل این دو رذیله، دو عنوان سخی و کریم قرار می‌گیرد. سخی کسی است که هم خود استفاده می‌کند و هم دیگران از او بهره می‌برند و کریم به کسی گفته می‌شود که خود استفاده نمی‌کند و در مقابل به دیگران کمک می‌کند.<ref>شعیری، جامع الاخبار، مطبعه حیدریه، ص۱۱۳.</ref> | |||
{{گفت و گو | |||
|عرض=33 | |||
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:110%; font-weight: normal; | |||
|شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:130% | |||
|شکل بندی آدرس=font-size:75%; | |||
|تورفتگی=۰ | |||
|تراز=چپ | |||
|عنوان={{عربی|اندازه=80%|امام صادق (ع):{{سخ}} | |||
«'''وَالسَّخاءُ وَضِدَّهُ الْبُخْلُ'''»}} | |||
|سخاوت [از لشکریان عقل است] که در مقابل آن بخل قرار دارد.{{سخ}} | |||
}} | |||
[[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق (ع)]] در روایتی این صفت رذیله را جزء [[حدیث جنود عقل و جهل|لشکر جهل]] عنوان کرده؛ همان گونه که سخاوت جزء لشکریان عقل قرار گرفته است.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۷.</ref> علامه مجلسی در شرح این حدیث می‌گوید عقل نیرویی است که انسان را به سمت خوبی‌ها و بندگی خدا دعوت می‌کند و جهل نیرویی است که انسان را به سمت بدی‌ها دعوت می‌کند.<ref>علامه مجلسی، مرآه العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۶.</ref> اوصاف رذیله همچون بخل، جهل را در مایل ساختن انسان به بدی‌ها توانمند می|سازند؛ همان‌گونه اوصاف پسندیده همچون سخاوت، عقل را در متمایل ساختن انسان به خوبی‌ها یاری می‌دهند.<ref>علامه مجلسی، مرآه العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۶.</ref> | |||
در آموزه‌های دینی، دستوراتی در تعامل با شخص بخیل ذکر شده است. طبق این آموزه‌ها از همنشینی با بخیل، بردن نیاز و خواسته خود نزد بخیل، مشورت کردن با او<ref>ابن بابویه، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۱۰۲.</ref> و سپردن اداره امور مردم به چنین شخصی نهی شده است.<ref>طارمی، «[https://rch.ac.ir/article/Details/6058 بخل]»، ص۴۴۱.</ref> | |||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
بخل به معنای خودداری از خرج کردن و بخشیدن<ref>نراقی، معراج السعاده، ۱۳۴۸ق، ص۶۱۰.</ref> در شرایطی است که [[عقل]] بخشیدن را پسندیده بداند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۲۹۹.</ref> بخل از رذائل اخلاقی دانسته شده که در مقابل [[سخاوت]] است.<ref>دلیری، «بیماری بخل و درمان آن در آموزه‌های دینی»، ص۱۳۱.</ref> برخی پژوهشگران معتقدند که بخل دو ضد دارد؛ یکی سخاوت و دیگری اسراف.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۳۰۰.</ref> | بخل به معنای خودداری از خرج کردن و بخشیدن<ref>نراقی، معراج السعاده، ۱۳۴۸ق، ص۶۱۰.</ref> در شرایطی است که [[عقل]] بخشیدن را پسندیده بداند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۲۹۹.</ref> بخل از رذائل اخلاقی دانسته شده که در مقابل [[سخاوت]] است.<ref>دلیری، «بیماری بخل و درمان آن در آموزه‌های دینی»، ص۱۳۱.</ref> برخی پژوهشگران معتقدند که بخل دو ضد دارد؛ یکی سخاوت و دیگری اسراف.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۳۰۰.</ref> | ||