کاربر ناشناس
خزیمه بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Rabbani بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Rabbani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
خُزَیمَة بن ثابِت، بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری، اهل [[مدینه]]، از قبیله [[اوس و خزرج|اوس]] و طایفه [[بنی خطبه|بنی خَطْمَه]]، از اصحاب برجسته [[محمد(ص) |پیامبر اسلام(ص)]] و از یاران مشهور [[حضرت علی(ع)]] بود. | خُزَیمَة بن ثابِت، بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری، اهل [[مدینه]]، از قبیله [[اوس و خزرج|اوس]] و طایفه [[بنی خطبه|بنی خَطْمَه]]، از اصحاب برجسته [[محمد(ص) |پیامبر اسلام(ص)]] و از یاران مشهور [[حضرت علی(ع)]] بود. | ||
مادرش، کبْشَة دختر اَوْس، از [[بنی ساعده]] بود.<ref>ابن کلبی، ص۶۴۲ـ۶۴۳؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ نووی، ج۱، ص۱۷۵</ref> کنیه خزیمه را ابوعماره نوشته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳، ابن حجر عسقلانی، ۱۴۱۲، ج۲، ص۲۷۸</ref>.از زندگي پيش از اسلام وي خبري در دست نيست. | مادرش، کبْشَة دختر اَوْس، از [[بنی ساعده]] بود.<ref>ابن کلبی، ص۶۴۲ـ۶۴۳؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ نووی، ج۱، ص۱۷۵</ref> کنیه خزیمه را ابوعماره نوشته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳، ابن حجر عسقلانی، ۱۴۱۲، ج۲، ص۲۷۸</ref>.از زندگي پيش از اسلام وي خبري در دست نيست. | ||
== اسلام آوردن خزیمه== | == اسلام آوردن خزیمه== | ||
زمان اسلام آوردن وي مورد اختلاف است. برخي اسلام وي را پيش از نبرد بدر(سال دوم هجري)<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص488؛ ابن حجر، ج1، ص193؛ مزی،ج8، ص243. </ref> و گروهي پس از آن و پيش از نبرد احد(سال سوم) دانسته اند .<ref> صفدی، ج4، ص362</ref> او پس از اسلام آوردن به همراه عمير بن عدي بن خرشه مأمور شکستن بتهاي قبيله خود شد. <ref>ابن سعد،ج4، ص279.</ref> وی به جز بدر در همه غزوات و نیز نبرد موته حضور داشت.<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص448؛ ابن اثیر، ج1، ص610؛ذهبی، ج3، ص564. </ref> | زمان اسلام آوردن وي مورد اختلاف است. برخي اسلام وي را پيش از نبرد بدر(سال دوم هجري)<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص488؛ ابن حجر، ج1، ص193؛ مزی،ج8، ص243. </ref> و گروهي پس از آن و پيش از نبرد احد(سال سوم) دانسته اند .<ref> صفدی، ج4، ص362</ref> او پس از اسلام آوردن به همراه عمير بن عدي بن خرشه مأمور شکستن بتهاي قبيله خود شد. <ref>ابن سعد،ج4، ص279.</ref> وی به جز بدر در همه غزوات و نیز نبرد موته حضور داشت.<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص448؛ ابن اثیر، ج1، ص610؛ذهبی، ج3، ص564. </ref> | ||
==لقب== | ==لقب== | ||
خزیمة بن ثابت به لقب ذوالشهادتین معروف است، <ref>ابن کلبی، ص۶۴۳</ref> زیرا در جریان گواهی خواستن بر صحت یک دادوستد، شهادت داد و [[رسول خدا]] شهادت او را به منزله شهادت دو شاهد عادل پذیرفت که ظاهراً ناشی از [[ایمان]] استوار خزیمه به رسول خدا و اسلام بوده است.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ص۲۷۸ـ۲۷۹</ref> این امر موجب موقعیتی بس ارزشمند برای خزیمه شد و مردم مدینه اعم از [[اوس و خزرج]] بدین امر افتخار می‌کردند. مردم اوس می‌گفتند: «کسی که پیامبر خدا شهادت او را به مثابه شهادت دو نفر قرار داد، از میان ماست.» <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۷۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییزالصحابة، ص۲۷۹</ref> گواهی خزیمه درباره اسبی از پیامبر، به نام مُرْتَجِز، بود<ref>ابن قتیبه، ص۱۴۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۴</ref> که پیامبر آن را از یک اعرابی خرید، اما آن اعرابی معامله را انکار کرد و خزیمه به نفع رسول خدا شهادت داد. پیامبر از او پرسید، چگونه شهادت می‌دهی، در حالی که تو همراه ما نبودی؟ خزیمه پاسخ داد، من می‌دانم که تو جز حق نمی‌گویی. پس از آن، پیامبر فرمود هر که خزیمه به نفع یا برضد وی برای او شهادت دهد، او را بس است.<ref>ابن سعد، ج۴، ص۳۷۸ـ۳۷۹؛ کلینی، ج۷، ص۴۰۱؛ مقدسی، ج۵، ص۲۴ـ۲۵؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> | خزیمة بن ثابت به لقب ذوالشهادتین معروف است، <ref>ابن کلبی، ص۶۴۳</ref> زیرا در جریان گواهی خواستن بر صحت یک دادوستد، شهادت داد و [[رسول خدا]] شهادت او را به منزله شهادت دو شاهد عادل پذیرفت که ظاهراً ناشی از [[ایمان]] استوار خزیمه به رسول خدا و اسلام بوده است.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ص۲۷۸ـ۲۷۹</ref> این امر موجب موقعیتی بس ارزشمند برای خزیمه شد و مردم مدینه اعم از [[اوس و خزرج]] بدین امر افتخار می‌کردند. مردم اوس می‌گفتند: «کسی که پیامبر خدا شهادت او را به مثابه شهادت دو نفر قرار داد، از میان ماست.» <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۷۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییزالصحابة، ص۲۷۹</ref> گواهی خزیمه درباره اسبی از پیامبر، به نام مُرْتَجِز، بود<ref>ابن قتیبه، ص۱۴۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۴</ref> که پیامبر آن را از یک اعرابی خرید، اما آن اعرابی معامله را انکار کرد و خزیمه به نفع رسول خدا شهادت داد. پیامبر از او پرسید، چگونه شهادت می‌دهی، در حالی که تو همراه ما نبودی؟ خزیمه پاسخ داد، من می‌دانم که تو جز حق نمی‌گویی. پس از آن، پیامبر فرمود هر که خزیمه به نفع یا برضد وی برای او شهادت دهد، او را بس است.<ref>ابن سعد، ج۴، ص۳۷۸ـ۳۷۹؛ کلینی، ج۷، ص۴۰۱؛ مقدسی، ج۵، ص۲۴ـ۲۵؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
خزیمة بن ثابت در [[جنگ موته]] (سال ۸) حضور یافت.<ref>ابن عساکر، ج۱۶، ص۳۵۹؛ ذهبی، ج۲، ص۴۸۵</ref>.خزيمه در این کارزار در نبردي تن به تن یکی از رومیان را کشت و جواهري را از وی به غنیمت گرفت که بعدها با فروش آن نخلستاني در بين بني خطمه خريد.<ref>واقدی، ج2، ص769؛ ذهبی،سير اعلام النبلاء، ج2، ص485. </ref> | خزیمة بن ثابت در [[جنگ موته]] (سال ۸) حضور یافت.<ref>ابن عساکر، ج۱۶، ص۳۵۹؛ ذهبی، ج۲، ص۴۸۵</ref>.خزيمه در این کارزار در نبردي تن به تن یکی از رومیان را کشت و جواهري را از وی به غنیمت گرفت که بعدها با فروش آن نخلستاني در بين بني خطمه خريد.<ref>واقدی، ج2، ص769؛ ذهبی،سير اعلام النبلاء، ج2، ص485. </ref> | ||
==نپذیرفتن خلافت خلیفه اول== | ==نپذیرفتن خلافت خلیفه اول== | ||
برخي از منابع از حضور خزيمه در سقيفه بني ساعده خبر داده اند. به گزارش اين منابع خزيمه در اين اجتماع به عنوان اولين سخنران به بيان فضائل انصار پرداخت و از آنها خواست که با مردي بيعت کنند که قريش از وي حساب برده و انصار از آسيبش در امان باشند.<ref>ابن اعثم کوفی، ج1، ص70. </ref> | برخي از منابع از حضور خزيمه در سقيفه بني ساعده خبر داده اند. به گزارش اين منابع خزيمه در اين اجتماع به عنوان اولين سخنران به بيان فضائل انصار پرداخت و از آنها خواست که با مردي بيعت کنند که قريش از وي حساب برده و انصار از آسيبش در امان باشند.<ref>ابن اعثم کوفی، ج1، ص70. </ref> | ||
خزیمة بن ثابت، همچون برخی دیگر از اصحاب، پس از رحلت [[پیامبر اسلام]] به همراه اکثر [[بنی هاشم]] در امر [[خلافت]] به [[علی(ع)]] رجوع کرد و خلافت [[ابوبکر]] را نپذیرفت و در این باره با ابوبکر محاجه کرد. خزیمه شهادت داد که پیامبر در روز [[غدیر خم]] فرمود، '''من کنت مولاه فهذا علی مولاه''' و به [[ولایت]] و برادری و جانشینی علی(ع) گواهی داد.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹؛ ابن بابویه، ص۵۳؛ طوسی، ۱۳۴۸، ص۳۸، ۴۵</ref> | خزیمة بن ثابت، همچون برخی دیگر از اصحاب، پس از رحلت [[پیامبر اسلام]] به همراه اکثر [[بنی هاشم]] در امر [[خلافت]] به [[علی(ع)]] رجوع کرد و خلافت [[ابوبکر]] را نپذیرفت و در این باره با ابوبکر محاجه کرد. خزیمه شهادت داد که پیامبر در روز [[غدیر خم]] فرمود، '''من کنت مولاه فهذا علی مولاه''' و به [[ولایت]] و برادری و جانشینی علی(ع) گواهی داد.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹؛ ابن بابویه، ص۵۳؛ طوسی، ۱۳۴۸، ص۳۸، ۴۵</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
خزيمه در جريان بيعت با علی علیه السلام در سخناني او را شايسته ترين براي خلافت، برترين اشخاص از جهت ايمان، داناترين نسبت به خدا، و نزديکترين به رسول خدا معرفي کرد.<ref>يعقوبي، ج1، ص178 و نیز نک:ابن سعد، ج۳، ص۳۱.</ref> وی اشعاری در این باره سرود.<ref> مجلسی، ج32، ص34.</ref> | خزيمه در جريان بيعت با علی علیه السلام در سخناني او را شايسته ترين براي خلافت، برترين اشخاص از جهت ايمان، داناترين نسبت به خدا، و نزديکترين به رسول خدا معرفي کرد.<ref>يعقوبي، ج1، ص178 و نیز نک:ابن سعد، ج۳، ص۳۱.</ref> وی اشعاری در این باره سرود.<ref> مجلسی، ج32، ص34.</ref> | ||
===در جنگ جمل=== | ===در جنگ جمل=== | ||
وي دردر [[جنگ جمل]] (سال ۳۶) نقشي مهم ايفا کرد. درحالي که عمامه اي زرد رنگ بر سر و لباسي سفيد بر تن داشت فرماندهي هزار سوار را به عهده داشت و پرچم نيز در دست وي بود. <ref>مسعودی، ج2، ص359. </ref> هنگامي که امام علي(ع) از سران فتنه جمل زبير، طلحه، عايشه و يعلي بن منيه گلايه کرد، خزيمه از جاي برخاسته و آنها را پيمان شکن و غدار و فروتر از اميرالمؤمنين خوانده و شعري در اين باره سرود. <ref>ابن اعثم کوفی، ج2، ص263-264.</ref> در هنگام آغاز جنگ نيز با خواندن رجز با رشادت به نبرد پرداخت .<ref> همو، ج2، ص481.</ref> | |||
در همين جنگ وقتي محمد حنفيه که پرچمدار بود در اجراي فرمان حمله علي (ع) مبني بر آغاز نبرد، حمله مورد انتظار حضرت را انجام نداد و امام با ناراحتي پرچم را از وي گرفت با وساطت خزيمه پرچم به محمد برگردانده شد و حضرت خزيمه و گروهي ديگر از بدريان را همراه وي ساخت. پس از جنگ، خزيمه در سخناني از رشادت و جنگاوري محمد تمجيد کرد. برخي از منابع ضمن تاييد حضور خزيمه از عدم پرداختن وي به نبرد ياد کرده اند | در همين جنگ وقتي محمد حنفيه که پرچمدار بود در اجراي فرمان حمله علي (ع) مبني بر آغاز نبرد، حمله مورد انتظار حضرت را انجام نداد و امام با ناراحتي پرچم را از وي گرفت <ref>مسعودی ج1، ص320</ref> با وساطت خزيمه پرچم به محمد برگردانده شد و حضرت خزيمه و گروهي ديگر از بدريان را همراه وي ساخت. پس از جنگ، خزيمه در سخناني از رشادت و جنگاوري محمد تمجيد کرد.<ref>ابن ابي الحديد، ج1، ص242-243.</ref> برخي از منابع ضمن تاييد حضور خزيمه از عدم پرداختن وي به نبرد ياد کرده اند <ref> ابن عساکر،ج43، ص471.</ref> که با گزارشهاي موثق ديگر مبني بر شرکت فعالانه وي در نبرد همخواني ندارد. | ||
===در جنگ صفین، و شهادت=== | ===در جنگ صفین، و شهادت=== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
==سرودن شعر در مدح علی(ع) == | ==سرودن شعر در مدح علی(ع) == | ||
خزیمةبن ثابت ذوق شاعری نیز داشت و اشعار بسیاری به او منسوب است. بعضی او را در زمرۀ شعرای [[شیعه]] برشمرده‌اند. خزیمه که در وقایعی چون [[سقیفه بنی ساعده]]، [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفّین]] حاضر بوده، در تفضیل و ستایش [[امیرالمؤمنین]] [[علی(ع)]] و حمایت از آن حضرت اشعار فراوانی سروده است.<ref>نصربن مزاحم، ص۳۹۸؛ ابن شهرآشوب، ج۲، ص۲۱۱، ۳۲۰، ۳۴۵، ۳۶۲، ۳۷۵ـ۳۷۶؛ ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۴۵ـ۱۴۶، ج۱۳، ص۲۳۱</ref> دختر | خزیمةبن ثابت ذوق شاعری نیز داشت و اشعار بسیاری به او منسوب است. بعضی او را در زمرۀ شعرای [[شیعه]] برشمرده‌اند. خزیمه که در وقایعی چون [[سقیفه بنی ساعده]]، [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفّین]] حاضر بوده، در تفضیل و ستایش [[امیرالمؤمنین]] [[علی(ع)]] و حمایت از آن حضرت اشعار فراوانی سروده است.<ref>نصربن مزاحم، ص۳۹۸؛ ابن شهرآشوب، ج۲، ص۲۱۱، ۳۲۰، ۳۴۵، ۳۶۲، ۳۷۵ـ۳۷۶؛ ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۴۵ـ۱۴۶، ج۱۳، ص۲۳۱</ref> | ||
== فرزندان خزیمه== | |||
خزيمه دوهمسر به نامهاي جميله دختر زيد بن خالد از بني قوقل و صفيه دختر عامر از بني خطمه داشت. عبدالرحمن و عبدالله از همسر اول و عماره از صفيه متولد شدند . | |||
در جريان شهادت خزيمه در صفين از دختري به نام ضُبيعه يا نعيمه نام برده شده که در شهادت پدرش مرثيه خواند.<ref>نصربن مزاحم، ص۳۶۵ـ۳۶۶</ref> در شرح حال خزيمه به داشتن دختري به اين نام اشاره نشده و دختر عماره به نام نعيمه معرفي شده است. | |||
ابن فندق يعلي بن زيد طبري(499-565ق) مورخ نامي قرن ششم از نسل خزيمه بن ثابت بود.<ref>مصطفى بن قحطان الحبيب، ص90</ref> | |||
محل قبر خزیمةبن ثابت در صفّین ناشناخته است.<ref>هروی، ص۶۲</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||