کاربر ناشناس
خزیمه بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Rabbani بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''خُزَیمَة بن ثابِت بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری '''، از [[صحابه|اصحاب]] [[پیامبر اکرم]](ص) و یاران [[حضرت علی]](ع) بود و از کسانی است که در گرویدن به اسلام و پیامبر(ص)، بر تمامی | '''خُزَیمَة بن ثابِت بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری '''، از [[صحابه|اصحاب]] [[پیامبر اکرم]](ص) و یاران [[حضرت علی]](ع) بود و از جمله کسانی است که در گرویدن به اسلام و پیامبر(ص)، بر تمامی افراد قبیله خویش سبقت گرفت، وی در [[جنگ صفین]] در رکاب حضرت علی(ع) به شهادت رسید. | ||
==نام، نسب و کنیه== | ==نام، نسب و کنیه== | ||
خُزَیمَة بن ثابِت، بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری، اهل [[مدینه]]، از قبیله [[اوس و خزرج|اوس]] و طایفه [[بنی خطبه|بنی خَطْمَه]]، از اصحاب برجسته [[محمد(ص) |پیامبر اسلام(ص)]] و از یاران مشهور [[حضرت علی(ع)]] بود. | خُزَیمَة بن ثابِت، بن فاکه بن ثَعْلَبَة بن ساعده انصاری، اهل [[مدینه]]، از قبیله [[اوس و خزرج|اوس]] و طایفه [[بنی خطبه|بنی خَطْمَه]]، از اصحاب برجسته [[محمد(ص) |پیامبر اسلام(ص)]] و از یاران مشهور [[حضرت علی(ع)]] بود. | ||
مادرش، کبْشَة دختر اَوْس، از [[بنی ساعده]] بود.<ref>ابن کلبی، ص۶۴۲ـ۶۴۳؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ نووی، ج۱، ص۱۷۵</ref> کنیه خزیمه را ابوعماره نوشته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳، ابن حجر عسقلانی، ۱۴۱۲، ج۲، ص۲۷۸</ref> او از | مادرش، کبْشَة دختر اَوْس، از [[بنی ساعده]] بود.<ref>ابن کلبی، ص۶۴۲ـ۶۴۳؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ نووی، ج۱، ص۱۷۵</ref> کنیه خزیمه را ابوعماره نوشته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳، ابن حجر عسقلانی، ۱۴۱۲، ج۲، ص۲۷۸</ref>.از زندگي پيش از اسلام وي خبري در دست نيست. | ||
== اسلام آوردن خزیمه== | |||
زمان اسلام آوردن وي مورد اختلاف است. برخي اسلام وي را پيش از نبرد بدر(سال دوم هجري)<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص488؛ ابن حجر، ج1، ص193؛ مزی،ج8، ص243. </ref> و گروهي پس از آن و پيش از نبرد احد(سال سوم) دانسته اند .<ref> صفدی، ج4، ص362</ref> او پس از اسلام آوردن به همراه عمير بن عدي بن خرشه مأمور شکستن بتهاي قبيله خود شد. <ref>ابن سعد،ج4، ص279.</ref> وی به جز بدر در همه غزوات و نیز نبرد موته حضور داشت.<ref>ابن عبدالبر، ج2، ص448؛ ابن اثیر، ج1، ص610؛ذهبی، ج3، ص564. </ref> | |||
==لقب== | ==لقب== | ||
خزیمة بن ثابت به لقب ذوالشهادتین معروف است، <ref>ابن کلبی، ص۶۴۳</ref> زیرا در جریان گواهی خواستن بر صحت یک دادوستد، شهادت داد و [[رسول خدا]] شهادت او را به منزله شهادت دو شاهد عادل پذیرفت که ظاهراً ناشی از [[ایمان]] استوار خزیمه به رسول خدا و اسلام بوده است.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ص۲۷۸ـ۲۷۹</ref> این امر موجب موقعیتی بس ارزشمند برای خزیمه شد و مردم مدینه اعم از [[اوس و خزرج]] بدین امر افتخار می‌کردند. مردم اوس می‌گفتند: «کسی که پیامبر خدا شهادت او را به مثابه شهادت دو نفر قرار داد، از میان ماست.» <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۷۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییزالصحابة، ص۲۷۹</ref> گواهی خزیمه درباره اسبی از پیامبر، به نام مُرْتَجِز، بود<ref>ابن قتیبه، ص۱۴۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۴</ref> که پیامبر آن را از یک اعرابی خرید، اما آن اعرابی معامله را انکار کرد و خزیمه به نفع رسول خدا شهادت داد. پیامبر از او پرسید، چگونه شهادت می‌دهی، در حالی که تو همراه ما نبودی؟ خزیمه پاسخ داد، من می‌دانم که تو جز حق نمی‌گویی. پس از آن، پیامبر فرمود هر که خزیمه به نفع یا برضد وی برای او شهادت دهد، او را بس است.<ref>ابن سعد، ج۴، ص۳۷۸ـ۳۷۹؛ کلینی، ج۷، ص۴۰۱؛ مقدسی، ج۵، ص۲۴ـ۲۵؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> | خزیمة بن ثابت به لقب ذوالشهادتین معروف است، <ref>ابن کلبی، ص۶۴۳</ref> زیرا در جریان گواهی خواستن بر صحت یک دادوستد، شهادت داد و [[رسول خدا]] شهادت او را به منزله شهادت دو شاهد عادل پذیرفت که ظاهراً ناشی از [[ایمان]] استوار خزیمه به رسول خدا و اسلام بوده است.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ص۲۷۸ـ۲۷۹</ref> این امر موجب موقعیتی بس ارزشمند برای خزیمه شد و مردم مدینه اعم از [[اوس و خزرج]] بدین امر افتخار می‌کردند. مردم اوس می‌گفتند: «کسی که پیامبر خدا شهادت او را به مثابه شهادت دو نفر قرار داد، از میان ماست.» <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۷۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییزالصحابة، ص۲۷۹</ref> گواهی خزیمه درباره اسبی از پیامبر، به نام مُرْتَجِز، بود<ref>ابن قتیبه، ص۱۴۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۴</ref> که پیامبر آن را از یک اعرابی خرید، اما آن اعرابی معامله را انکار کرد و خزیمه به نفع رسول خدا شهادت داد. پیامبر از او پرسید، چگونه شهادت می‌دهی، در حالی که تو همراه ما نبودی؟ خزیمه پاسخ داد، من می‌دانم که تو جز حق نمی‌گویی. پس از آن، پیامبر فرمود هر که خزیمه به نفع یا برضد وی برای او شهادت دهد، او را بس است.<ref>ابن سعد، ج۴، ص۳۷۸ـ۳۷۹؛ کلینی، ج۷، ص۴۰۱؛ مقدسی، ج۵، ص۲۴ـ۲۵؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> | ||
==در عصر پیامبر(ص) == | ==در عصر پیامبر(ص) == | ||
خزیمةبن ثابت از مسلمانانی بود که در [[غزوه بدر]] و جنگ‌ها و غزوات پس از آن شرکت کرد.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> به روایتی، وی نخستین بار در [[غزوه احد]] حضور یافت، <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۸۵</ref> هر چند نویسندگان مَغازی نام وی را در شمار یاران پیامبر در غزوۀ احد یاد نکرده‌اند و گفته شده است که وی پس از غزوۀ احد در غزوات حضور یافت.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۵۵۷</ref> در هنگام [[فتح مکه]]، خزیمة بن ثابت پرچم طایفه [[بنی خطمه]] را حمل می‌کرد.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸</ref> | خزیمةبن ثابت از مسلمانانی بود که در [[غزوه بدر]] و جنگ‌ها و غزوات پس از آن شرکت کرد.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳</ref> به روایتی، وی نخستین بار در [[غزوه احد]] حضور یافت، <ref>ذهبی، ج۲، ص۴۸۵</ref> هر چند نویسندگان مَغازی نام وی را در شمار یاران پیامبر در غزوۀ احد یاد نکرده‌اند و گفته شده است که وی پس از غزوۀ احد در غزوات حضور یافت.<ref>ابن اثیر، اُسْد الغابة، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۵۵۷</ref> در هنگام [[فتح مکه]]، خزیمة بن ثابت پرچم طایفه [[بنی خطمه]] را حمل می‌کرد.<ref>ابن عبدالبرّ، ج۲، ص۴۴۸</ref>به نقلي وي در خواب ديد که بر پيشاني پيامبر (ص) سجده کرده و وقتي خواب را باز گو کرد پيامبر ضمن تصديق رؤياي وي به خزيمه اجازه داد بر پيشاني مبارک آن حضرت سجده کند.<ref>ابن سعد، ج4، ص281؛ فسوی، ج1، ص380</ref> | ||
خزیمة بن ثابت در [[جنگ موته]] (سال ۸) حضور یافت.<ref>ابن عساکر، ج۱۶، ص۳۵۹؛ ذهبی، ج۲، ص۴۸۵</ref>.خزيمه در این کارزار در نبردي تن به تن یکی از رومیان را کشت و جواهري را از وی به غنیمت گرفت که بعدها با فروش آن نخلستاني در بين بني خطمه خريد.<ref>واقدی، ج2، ص769؛ ذهبی،سير اعلام النبلاء، ج2، ص485. </ref> | |||
==نپذیرفتن خلافت خلیفه اول== | ==نپذیرفتن خلافت خلیفه اول== | ||
برخي از منابع از حضور خزيمه در سقيفه بني ساعده خبر داده اند. به گزارش اين منابع خزيمه در اين اجتماع به عنوان اولين سخنران به بيان فضائل انصار پرداخت و از آنها خواست که با مردي بيعت کنند که قريش از وي حساب برده و انصار از آسيبش در امان باشند.<ref>ابن اعثم کوفی، ج1، ص70. </ref> | |||
خزیمة بن ثابت، همچون برخی دیگر از اصحاب، پس از رحلت [[پیامبر اسلام]] به همراه اکثر [[بنی هاشم]] در امر [[خلافت]] به [[علی(ع)]] رجوع کرد و خلافت [[ابوبکر]] را نپذیرفت و در این باره با ابوبکر محاجه کرد. خزیمه شهادت داد که پیامبر در روز [[غدیر خم]] فرمود، '''من کنت مولاه فهذا علی مولاه''' و به [[ولایت]] و برادری و جانشینی علی(ع) گواهی داد.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹؛ ابن بابویه، ص۵۳؛ طوسی، ۱۳۴۸، ص۳۸، ۴۵</ref> | خزیمة بن ثابت، همچون برخی دیگر از اصحاب، پس از رحلت [[پیامبر اسلام]] به همراه اکثر [[بنی هاشم]] در امر [[خلافت]] به [[علی(ع)]] رجوع کرد و خلافت [[ابوبکر]] را نپذیرفت و در این باره با ابوبکر محاجه کرد. خزیمه شهادت داد که پیامبر در روز [[غدیر خم]] فرمود، '''من کنت مولاه فهذا علی مولاه''' و به [[ولایت]] و برادری و جانشینی علی(ع) گواهی داد.<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹؛ ابن بابویه، ص۵۳؛ طوسی، ۱۳۴۸، ص۳۸، ۴۵</ref> | ||
نام خزیمه در میان ۱۲ نفری ذکر شده است که خلافت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] را انکار کردند و هر کدام با سخنانی از وی خواستند که از خلافت صرف نظر کند. سخنان خزیمه به ابوبکر چنین نقل شده است:ای ابوبکر! آیا می‌دانی که رسول خدا(ص) گواهی مرا به تنهایی پذیرفت؟ ابوبکر پاسخ داد: بله. خزیمه گفت: | نام خزیمه در میان ۱۲ نفری ذکر شده است که خلافت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] را انکار کردند و هر کدام با سخنانی از وی خواستند که از خلافت صرف نظر کند. سخنان خزیمه به ابوبکر چنین نقل شده است:ای ابوبکر! آیا می‌دانی که رسول خدا(ص) گواهی مرا به تنهایی پذیرفت؟ ابوبکر پاسخ داد: بله. خزیمه گفت: | ||
:پس من گواهی می‌دهم بخدا که از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌گفت: «[[اهل بیت]] من میان حق و باطل جدا می‌کنند، و آنان پیشوایانی هستند که بدانها اقتدا می‌شود.» <ref>الصدوق، کتاب الخصال، ج۲، ص۴۶۱-۴۶۴.</ref> | :پس من گواهی می‌دهم بخدا که از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌گفت: «[[اهل بیت]] من میان حق و باطل جدا می‌کنند، و آنان پیشوایانی هستند که بدانها اقتدا می‌شود.» <ref>الصدوق، کتاب الخصال، ج۲، ص۴۶۱-۴۶۴.</ref>. | ||
از سوی دیگر گزرارشهایی مبنی بر همکاری وی با ابوبکر در جریان جمع آوری قرآن وجود دارد. ابن عساکر، ج15، ص390. | |||
از نقش خزيمه در رويدادهاي عصر خليفه دوم و سوم اطلاعی در دست نیست. | |||
==در عصر حضرت علی(ع) == | ==در عصر حضرت علی(ع) == | ||
خزيمه در جريان بيعت با علی علیه السلام در سخناني او را شايسته ترين براي خلافت، برترين اشخاص از جهت ايمان، داناترين نسبت به خدا، و نزديکترين به رسول خدا معرفي کرد.<ref>يعقوبي، ج1، ص178 و نیز نک:ابن سعد، ج۳، ص۳۱.</ref> وی اشعاری در این باره سرود.<ref> مجلسی، ج32، ص34.</ref> | |||
===در جنگ جمل=== | ===در جنگ جمل=== | ||
وي دردر [[جنگ جمل]] (سال ۳۶) نقشي مهم ايفا کرد. درحالي که عمامه اي زرد رنگ بر سر و لباسي سفيد بر تن داشت فرماندهي هزار سوار را به عهده داشت و پرچم نيز در دست وي بود. <ref>مسعودی، ج2، ص359. </ref> هنگامي که امام علي(ع) از سران فتنه جمل زبير، طلحه، عايشه و يعلي بن منيه گلايه کرد خزيمه از جاي برخاسته و آنها را پيمان شکن و غدار و فروتر از اميرالمؤمنين خوانده و شعري در اين باره سرود. در هنگام آغاز جنگ نيز با خواندن رجز با رشادت به نبرد پرداخت . | |||
در همين جنگ وقتي محمد حنفيه که پرچمدار بود در اجراي فرمان حمله علي (ع) مبني بر آغاز نبرد، حمله مورد انتظار حضرت را انجام نداد و امام با ناراحتي پرچم را از وي گرفت با وساطت خزيمه پرچم به محمد برگردانده شد و حضرت خزيمه و گروهي ديگر از بدريان را همراه وي ساخت. پس از جنگ، خزيمه در سخناني از رشادت و جنگاوري محمد تمجيد کرد. برخي از منابع ضمن تاييد حضور خزيمه از عدم پرداختن وي به نبرد ياد کرده اند که با گزارشهاي موثق ديگر مبني بر شرکت فعالانه وي در نبرد همخواني ندارد و گويا به جهت حمايت از مخالفان حضرت علي جعل شده اند. | |||
===در جنگ صفین، و شهادت=== | ===در جنگ صفین، و شهادت=== | ||