عمار یاسر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عمار بن یاسر''' [[صحابه|صحابی پیامبر(ص)]]، از نخستین مسلمانان و از [[شیعه|شیعیان امام علی(ع)]]. عمار از یاران نزدیک [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] و از جمله نخستین [[شیعیان]] آن حضرت بود. بعد از وفات پیامبر(ص)، وی در حمایت از علی(ع) از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد. عمار در زمان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] از جمله مخالفان خلیفه بود و در اعتراضات علیه او شرکت داشت. در زمان خلافت علی(ع) از همراهان آن حضرت بود و در [[جنگ صفین]] در رکاب [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین(ع)]] جنگید و به دست لشکریان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] شهید شد. پیامبر(ص) در حدیثی [[شهادت]] وی به دست گروه [[قاسطین|باغی]] (شورشگر) را از پیش اطلاع داده بود.

 

عمار بن یاسر بن عامر، [[کنیه]]‌اش ابویقظان، و حلیف (هم پیمان) [[بنی مخزوم|بنی‌مخزوم]] بود.<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۳.</ref> نسب عمار به خاندان عنس بن مالک از قبایل قحطانی و ساکن [[یمن]] می‌رسد. [[یاسر بن عامر عنسی|یاسر]] پدر عمار در جوانی به [[مکه]] رفت و در آنجا اقامت کرد و با ابوحذیفه که از بنی‌مخزوم بود، پیمان بست.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۳، ص۳۰۸.</ref>

 

مادرش [[سمیه دختر خباط]]<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۳.</ref> اولین [[شهادت|شهید]] زن در [[اسلام]] است.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۷۰ش، ص۸۸۵.</ref> عمار، برادرش عبدالله، پدرش [[یاسر بن عامر|یاسر]] و مادرش [[سمیه]]، به دست [[قریش]] شکنجه شدند تا از [[اسلام]] روی‌گردان شوند. سمیه و یاسر در اثر این شکنجه‌ها جان دادند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸.</ref>

براساس روایتی، عمار پس از سی و چند نفر مسلمان شد و بنابر روایتی دیگر، یکی از هفت تن مسلمان نخست بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹.</ref> [[شرک|مشرکان]]، عمار را مجبور کردند که به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] بگوید؛ پیامبر اکرم(ص) عذر او را پذیرفت و به او فرمود اگر دیگربار نیز مجبورش کردند، چنین کند. در پی این ماجرا بود که آيه {{متن قرآن|مَن کفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکرِ هَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ|ترجمه=هر کس پس از ایمان آوردن خود، به خدا کفر ورزد [عذابی سخت خواهد داشت ] مگر آن کس که مجبور شده [ولی ] قلبش به ایمان اطمینان دارد.|سوره=۱۶|آیه=۱۰۶}}<ref>سوره نحل، آیه۱۰۶</ref> نازل شد.<ref>ابن اثیر، أسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹؛امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸</ref>

[[حدیث|روایاتی]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] در فضایل عمار نقل شده است؛ از جمله اینکه [[بهشت]] مشتاق [[علی]]، عمار، [[سلمان فارسی|سلمان]] و [[بلال]] است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۹.</ref> همچنین از پیامبر(ص) نقل شده است که فرمود: «عمار با حق است و حق با عمار، عمار گرد حق می‌چرخد هرجا که باشد، و قاتل عمار در آتش است».<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷، ج۹، ص۲۵.</ref>

عمار در کنار [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[مقداد]] و [[ابوذر غفاری]] از نخستین [[شیعه|شیعیان]] دانسته شده‌اند که در زمان پیامبر(ص) بدین نام شناخته شده‌اند.<ref>رجوع کنید به: نوبختی، فرق الشیعه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸؛ شهابی، ادوار فقه، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref>

عمار در دفاع از حق [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] بر [[ولایت]] در آغاز از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۵۲۴.</ref> وی در زمان [[خلیفه اول]] در [[جنگ یمامه]] شرکت کرد و در این جنگ، گوشش بریده شد.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۲۸.</ref>

در زمان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] مشاجراتی میان وی و عمار درگرفت. یکی از این موارد اعتراض عمار به تبعید [[ابوذر غفاری]] به [[ربذه]] بود که به مشاجره بین عمار و [[عثمان بن عفان|عثمان]] انجامید و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. عثمان قصد داشت عمار را نیز از [[مدینه]] تبعید کند؛ اما با اعتراض بنی‌مخزوم و [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] از این کار منصرف شد.<ref>یعقوبی،‌ تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۷۳.</ref> برخی گزارش‌ها ماجرای برخورد، مشاجره و ضرب و شتم عمار را، زمانی دانسته‌اند که او و سایر [[کوفه|کوفیان]] به [[شراب‌خواری]] و بی‌قیدی [[ولید بن عقبه]] که از سوی عثمان حاکم کوفه بود، اعتراض کردند.<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۱.</ref> گزارش دیگر ضرب و شتم عمار را زمانی ذکر کرده است که عمار به نحوه تقسیم [[بیت المال]] از سوی عثمان اعتراض و به این سخن [[خلافت|خلیفه]]  که نحوه مصرف بیت‌المال را از اختیارات خود می‌دانست، انتقاد کرد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ،‌ مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۲۰۲.</ref>

عمار یاسر از طرفداران خلافت علی(ع) بود. پس از کشته شدن [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و ماجرای تشکیل [[شورای شش‌نفره|شورای تعیین خلیفه]]، در گفتگویی با [[عبدالرحمن بن عوف]] به او توصیه کرد علی(ع) را انتخاب کند تا مردم دچار تفرقه نشوند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۹۱.</ref> بعد از کشته شدن [[عثمان بن عفان|عثمان]]، عمار از جمله افرادی بود که مردم را به [[بیعت]] با [[امام علی علیه السلام|علی(ع)]] دعوت می‌کردند.<ref>طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۷۲۸.</ref>

شهادت عمار در جنگ صفین به دست سپاهیان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، همواره از عوامل سرزنش معاویه و از دلایل حقانیت علی(ع) در این نبرد دانسته شده است. دلیل این مسئله، [[حدیث|حدیثی]] از [[پیامبر(ص)]] بود که قاتل عمار را، گروهی [[بغی|باغی]] (یعنی گروه خارج از اطاعت امام عادل) معرفی می‌کرد.{{یادداشت|ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۳. ابن سعد، جمله مذکور را با اندکی تغییر در عبارت ولی با همان مضمون که «عمار را گروه باغی می‌کشد» با اسناد گوناگون نقل کرده است.}} ابن عبدالبر این حدیث را [[حدیث متواتر|متواتر]] و از صحیح‌ترین احادیث دانسته است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۱.</ref> گفته‌اند که [[خزیمه بن ثابت]]، در [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] حاضر شد ولی شمشیر از غلاف بیرون نیاورد؛ ولی در جنگ صفین هنگامی که دید عمار به دست لشکر [[معاویه]] کشته شده گفت: اکنون گروه گمراه برای من مشخص شد و شروع به جنگ در رکاب [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] کرد تا اینکه به [[شهادت]] رسید.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۵۹.</ref>

قبر عمار در محل شهادتش در استان رقه در [[سوریه]] قرار دارد.<ref>حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۹۹۲م، ج۲، ص۱۰۰.</ref> که بر فراز آن، [[گنبد|گنبدی]] از بتون و سیمان قرار داشت.<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۸.</ref> در کنار مقبره عمار یاسر، قبر چند تن از شهیدان [[جنگ صفین]] از جمله [[اویس قرنی]] و [[ابی بن قیس|اُبَی بن قیس]]  قرار دارد. قبل از [[انقلاب اسلامی ایران]]، قبر عمار و اویس در اتاقی کوچک و محقر قرار داشت؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به توصیه [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و با موافقت [[حافظ اسد]]، رئیس جمهور وقت سوریه، زمین اطراف مقبره خریداری شد و در سال ۱۳۸۲ش با پشتیبانی دولت وقت ایران، [[زیارتگاه|زیارتگاهی]] بر روی آن بنا نهاده شد.<ref> خامه‌یار،‌ «زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه»، ص۴۰.</ref>

در [[۲۱ رمضان]] سال [[سال ۱۴۳۴ هجری قمری|۱۴۳۴ق]] برابر با [[۶ مرداد|ششم مرداد]] سال [[سال ۱۳۹۲ هجری شمسی|۱۳۹۲ش]]، همزمان با [[شب قدر|شب‌های قدر]]، گروه‌های تکفیری در [[سوریه]] که کنترل استان رقه را به دست گرفته بودند، با حمله خمپاره‌ای به حرم عمار یاسر و [[اویس قرنی]]، صحن آنرا تخریب و با شلیک پیاپی موشک به دیوارهای حرم، بخش‌های از آن را منهدم کردند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/296384/داعش-مرقد-عمار-یاسر-و-اویس-قرنی-را-منفجر-کرد-تصاویر داعش مرقد عمار یاسر و اویس قرنی را منفجر کرد، خبرگزاری مشرق.]</ref>