عمار یاسر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عمار بن یاسر''' [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]]، از نخستین مسلمانان و از [[شیعیان]] [[امام علی(ع)]]. عمار از یاران نزدیک امام علی(ع) و از جمله نخستین [[شیعیان]] آن حضرت بود. بعد از وفات پیامبر(ص)، وی در حمایت از علی(ع) از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد. عمار در زمان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] از جمله مخالفان خلیفه بود و در اعتراضات علیه او شرکت داشت. در زمان خلافت علی(ع) از همراهان آن حضرت بود و در [[جنگ صفین]] در رکاب [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین(ع)]] جنگید و به دست لشکریان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] شهید شد. پیامبر(ص) در حدیثی [[شهادت]] وی به دست گروه [[قاسطین|باغی]] (شورشگر) را از پیش اطلاع داده بود.

عمار و پدر و مادرش از سابقین در [[اسلام]] بودند. براساس روایتی، وی بعد از سی و چند نفر مسلمان شد و بنابر روایتی دیگر، یکی از هفت تن مسلمان نخست بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹.</ref> عمار، برادرش عبدالله، پدرش [[یاسر بن عامر|یاسر]] و مادرش [[سمیه]]، [[بلال]]، [[خباب بن ارت|خَبّاب]]، و [[صهیب بن سنان|صُهَیب]]، به دست [[قریش]] به شدیدترین وجهی شکنجه شدند تا از [[اسلام]] روگردان شوند. سمیه و یاسر در اثر این شکنجه‌ها جان دادند. آن‌ها نخستین شهدای اسلام بودند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸.</ref>

بنابر برخی از گزارش‌ها، عمار از جمله [[مهاجرین|مهاجران]] به [[حبشه]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۲۲۰.</ref>

 

عمار در هنگام [[هجرت به مدینه|مهاجرت پیامبر]] به [[مدینه]] همراه آن حضرت بود و در [[محله قبا]] در ساخت [[مسجد قبا]] همکاری داشت.<ref>ابن الأثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۶.</ref> وی در مدینه از [[صحابه]] نزدیک پیامبر اسلام بود و در همه جنگ‌های آن حضرت شرکت داشت.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۱۰۹.</ref>

[[حدیث|روایاتی]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] در فضایل عمار نقل شده است؛ از جمله اینکه آن حضرت فرمودند [[بهشت]] مشتاق [[علی]]، عمار، [[سلمان فارسی|سلمان]] و [[بلال]] است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۹.</ref> همچنین از پیامبر(ص) نقل شده است که فرمود: عمار با حق است و حق با عمار، عمار گرد حق می‌چرخد هرجا که باشد، و قاتل عمار در آتش است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷، ج۹، ص۲۵.</ref>

عمار در دفاع از حق [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] بر ولایت در آغاز از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۵۲۴.</ref> وی در زمان [[خلیفه اول]] در [[جنگ یمامه]] شرکت کرد و در این جنگ، گوشش بریده شد.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۲۸.</ref>

در دوران خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] فرماندار [[کوفه|شهر کوفه]] و فرمانده سپاه مسلمانان در این شهر شد.<ref>طبری، تاریخ الأمم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۴۴.</ref> در دوران فرماندهی او بود که [[جنگ نهاوند]] روی داد و بخشی از مناطق داخلی [[ایران]] فتح شد.<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۸.</ref> اما بعد از چندی از این منصب عزل شد. منابع تاریخی علت عزل وی را به روشنی بیان نکرده‌اند و برخی گزارش‌ها از نارضایتی مردم و درخواست آنان از [[عمر بن خطاب|عمر]] برای عزل عمار خبر داده‌اند. علت این اعتراض‌ها به روشنی ذکر نشده است؛ در یکی از این گزارش‌ها اعتراض مردم به ضعف عمار و بی‌اطلاعی وی از سیاست نسبت داده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۷۴.</ref>

در زمان [[خلیفه سوم]] مشاجراتی شدید میان وی و عمار درگرفت. یکی از این موارد اعتراض عمار به تبعید [[ابوذر غفاری]] به ربذه بود که به مشاجره شدیدی بین عمار و [[عثمان بن عفان|عثمان]] انجامید و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. عثمان قصد داشت عمار را از [[مدینه]] تبعید کند؛ اما با اعتراض بنی‌مخزوم و امام علی(ع) از این کار منصرف شد.<ref>یعقوبی،‌ تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۷۳.</ref> برخی گزارش‌ها ماجرای برخورد، مشاجره و ضرب و شتم عمار را، زمانی دانسته‌اند که او و سایر کوفیان به [[شراب‌خواری]] و بی‌قیدی [[ولید بن عقبه]] که از سوی عثمان حاکم کوفه بود، اعتراض  کردند.<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۱.</ref> گزارش دیگر ضرب و شتم عمار را زمانی ذکر کرده است که عمار به نحوه تقسیم [[بیت المال]] از سوی عثمان اعتراض و به این سخن [[خلافت|خلیفه]]  که نحوه مصرف بیت‌المال را از اختیارات خود می‌دانست، انتقاد کرد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ،‌ مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۲۰۲.</ref>

عمار در ماجرای شورش بر عثمان با معترضان همراهی داشت. او در [[مصر]] به معترضان پیوست و در [[مدینه]] در [[ماجرای قتل عثمان|محاصره عثمان]] شرکت داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۵، ص۵۴۹.</ref>

عمار در [[جنگ صفین]] در [[صفر]]<ref>طبری، تاریخ الأمم، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۵۱۱.</ref> یا [[ربیع الثانی]] سال ۳۷ق<ref>ابن عبدالبر، استیعاب، ۱۹۹۲م، ج۳، ص۱۱۳۸.</ref> به [[شهادت]] رسید. پس از شهادت عمار، [[امام علی]](ع) بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۳، ص۲۶۲.</ref> عمار هنگام شهادت، بیش از نود سال داشت. برخی ۹۳، برخی ۹۱ و برخی ۹۲ سال گفته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

شهادت عمار در جنگ صفین به دست سپاهیان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، همواره از عوامل سرزنش معاویه و یکی از دلایل حقانیت علی(ع) در این نبرد دانسته شده است. دلیل این مسئله، شهرت [[حدیث|حدیثی]] از [[پیامبر(ص)]] بود که بیان می‌کرد کشندگان عمار، گروهی [[بغی|باغی]] (یعنی گروه خارج از اطاعت امام عادل) هستند.{{یادداشت|ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۳، صص ۲۵۱-۲۵۳. ابن سعد، جمله مذکور را با اندکی تغییر در عبارت ولی با همان مضمون که «عمار را گروه باغی می‌کشد» با اسناد گوناگون نقل کرده است.}} ابن عبدالبر این حدیث را [[متواتر]] می‌داند و می‌گوید از صحیح‌ترین احادیث است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

گفته‌اند که [[خزیمه بن ثابت]]، در [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] حاضر شد ولی شمشیر از غلاف بیرون نیاورد ولی در جنگ صفین هنگامی که دید عمار به دست لشکر [[معاویه]] کشته شده گفت: اکنون گروه گمراه برای من مشخص شد و شروع به جنگ در رکاب امام علی(ع) کرد تا اینکه به [[شهادت]] رسید.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۵۹.</ref>

قبر عمار در محل شهادتش در استان رقه در [[سوریه]] قرار دارد.<ref>حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۹۹۲م، ج۲، ص۱۰۰.</ref> نویسنده کتاب اماکن زیارتی سیاحتی سوریه در توصیف این مقبره چنین می‌نگارد: «این مقبره در سمت راست باب علی علیه‌السلام است. چند سالی است به اهتمام [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] مقبره‌های بسیار بزرگ و باشکوه در حال ساخت است. بر فراز مقبره عمار، [[گنبد|گنبدی]] مرتفع از بتون و سیمان قرار دارد و ارتفاع و سقف مقبره نیز بسیار زیاد است. قبر او در زیر این گنبد قرار دارد.»<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۸.</ref>

 

وصف این زیارتگاه در مقاله «زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب علیهم السلام در سوریه» چنین آمده است:‌ «زیارتگاه عظیم و باشکوهی در این شهر وجود دارد که در چند سال اخیر، توجه شیعیان و کاروان‌های زیارتی را به خود جلب کرده است. این زیارتگاه، قبور چند تن از شهدای صفّین، شامل عمار یاسر، اویس قرنی و ابی بن قیس است.

در ۲۱ [[رمضان]] [[سال ۱۴۳۴هجری قمری |سال ۱۴۳۴ق]] /ششم مرداد ۱۳۹۲ش، همزمان با [[شب قدر|شب‌های قدر]]، گروه‌های تکفیری در [[سوریه]] که کنترل استان رقه را به دست گرفته بودند، با حمله خمپاره‌ای به حرم عمار یاسر و [[اویس قرنی]]، صحن آنرا تخریب و با شلیک پیاپی موشک به دیوارهای حرم، بخش‌های از آن را منهدم کردند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/296384/داعش-مرقد-عمار-یاسر-و-اویس-قرنی-را-منفجر-کرد-تصاویر داعش مرقد عمار یاسر و اویس قرنی را منفجر کرد، خبرگزاری مشرق.]</ref>