کاربر:Khalilian/مقالات

متن و ترجمه

اين حدیث از احادیث مشهور و از فضائل معروف امام علی (ع) است. متن آن در بیشتر منابع چنین آمده است: «لا سَیفَ اِلّا ذُوالفَقار و لا فَتی اِلّا عَلیّ»؛ شمشیری همچون ذوالفقار و جوانمردی جز علی (ع) وجود ندارد. ولی در برخی منابع به صورت «لا فَتی اِلّا عَلیّ، لا سَیفَ اِلّا ذُوالفَقار» آمده است. بنابر گزارش منابع مختلف در لحظات سخت غزوه احد و هنگام دفاع جانانه امام علی (ع) از پیامبر (ص)این ندا از آسمان شنیده شد.

ماجرای حدیث

در غزوه احد در مراحل اولیه نبرد، پیروزی با مسلمانان بود. از این رو بیشتر تیراندازانی که پیامبر اکرم (ص) جهت نگهبانی از تنگه مامور کرده بود؛ به طمع جمع آوری غنایم، با وجود مخالفت فرمانده خود عبدالله بن جبیر، محل مأموریت را ترک کردند. خالد بن ولید به همراه شماری از سواره نظام دشمن از این فرصت استفاده کرد و از پشت تنگه به سپاه اسلام هجوم آورده و بسیاری از مسلمانان را به شهادت رساندند. بیشتر مسلمانان فرار کرده و پراکنده شدند و تنها افراد انگشت شماری در کنار پیامبر (ص) ماندند. در این میان، امام علی (ع) بیش از دیگران فداکاری می کرد. هر گاه پیامبر اسلام (ص) گروهی از مشرکین را مشاهده می کرد که می خواستند به ایشان حمله کنند؛ به علی (ع) دستور می داد به آنان حمله کند، حضرت نیز با کشتن چند نفر از آنان، دیگران را فراری می داد. در این هنگام جبرئیل به پیامبر (ص) فرمود:این نهایت وفاداری است. فرشتگان از وفاداری و فداکاری این جوانمرد شگفت زده شده اند. رسول خدا فرمود: چرا چنین نکند که او از من، و من از او هستم. جبرئیل گفت: و من از شمایم. در این روز مسلمانان و مشرکان، ندایی از آسمان شنیدند که می گفت: لا سَیفَ اِلا ذُوالفَقار و لا فَتی اِلّا عَلیّ. چون از رسول خدا (ص) پرسيدند: اين كيست؟ فرمود: جبرئيل است.

بازتاب در اشعار

این حدیث در ادبیات به خصوص در اشعار شاعران مسلمان بازتاب خاصی داشته است. از میان شعرای قدیم می توان به کسایی مروزی شاعر مشهور سده چهارم اشاره کرد. وی در شعری می گوید:

فهم کن گر مومنی فضل امیرالمومنین

فضل حیدر شیر یزدان مرتضای پاک دین

لافتی الاّ علی برخوان و تفسیرش بدان)

یا که گفت یا که داند گفت جز روح الامین

مرادی، ارحام، چند نکته درباره اشعار کسایی مروزی، ص۴۰-۴۳

سعدی شیرازی نیز به این واقعه اشاره کرده و می گوید:

کس را چه زور و زهره که وصف علی کند

جبار در مناقب او گفته هل اتی

زورآزمای قلعه خیبر که بند او

در یکدگر شکست ببازوی لافتی

منابع

مرادی، ارحام، «چند نکته درباره اشعار کسایی مروزی»، کتاب ماه ادبیات، شهریور۱۳۹۱، شماره ۱۷.