قاعده بسیط الحقیقه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←اثبات قاعده: اصلاح
جز (اصلاح نویسه‌های عربی) |
جز (←اثبات قاعده: اصلاح) |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
==اثبات قاعده== | ==اثبات قاعده== | ||
ملاصدرا برای اثبات این که «بسیط الحقیقه کل الاشیاء» است چنین استدلال کرده که اگر بسیط الحقیقه، کل الاشیاء نباشد و چیزی از آن سلب شود در این صورت لازم می‌آید ذاتش مرکب از «وجود یک شئ» و «عدم شئ دیگر» یا به عبارتی مرکب از وجود و عدم باشد.<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref> برای مثال اگر گفته شود: «الف» «ب» نیست؛ یعنی «الف» مرکب از یک جنبه وجودیِ «الف بودن» و یک جنبه عدمیِ «ب نبودن» است و این دو جنبه یکی نیستند؛ چون واحد بودن وجود و عدم لازم می‌آید که باطل است.<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref> بنابراین «هر هویتی که چیزی از آن سلب شود مرکب می‌شود» و عکس نقیض{{یادداشت|عکس نقیض اصطلاحی در علم منطق است که بر اساس آن نقیض موضوع در یک قضیه به جای محمول و نقیض محمول به جای موضوع قرار داده می‌شود، بدون آنکه در کیف قضیه تغییری صورت گیرد. مثلا عکس نقیض قضیه «هر پستانداری مهره‌دار است.» قضیه «هر غیر مهره‌داری غیر پستاندار است.» می‌باشد. (خوانساری، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ۱۳۷۶ش، ص۱۵۳.)}} این قضیه چنین است: «هر غیر مرکبی (یعنی بسیط الحقیقه) هیچ وجود و کمالی از آن صحت سلب ندارد.» پس بسیط الحقیقه، کل الاشیاء است.<ref>طباطبایی، مجموعه رسائل، ج۱، ص۳۲-۳۳؛ ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰، تعلیقه طباطبایی.</ref> | ملاصدرا برای اثبات این که «بسیط الحقیقه کل الاشیاء» است چنین استدلال کرده که اگر بسیط الحقیقه، کل الاشیاء نباشد و چیزی از آن سلب شود در این صورت لازم می‌آید ذاتش مرکب از «وجود یک شئ» و «عدم شئ دیگر» یا به عبارتی مرکب از وجود و عدم باشد.<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref> برای مثال اگر گفته شود: «الف» «ب» نیست؛ یعنی «الف» مرکب از یک جنبه وجودیِ «الف بودن» و یک جنبه عدمیِ «ب نبودن» است و این دو جنبه یکی نیستند؛ چون واحد بودن وجود و عدم لازم می‌آید که باطل است.<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref> بنابراین «هر هویتی که چیزی از آن سلب شود مرکب می‌شود» و عکس نقیض{{یادداشت|عکس نقیض اصطلاحی در علم منطق است که بر اساس آن نقیض موضوع در یک قضیه به جای محمول و نقیض محمول به جای موضوع قرار داده می‌شود، بدون آنکه در کیف قضیه تغییری صورت گیرد. مثلا عکس نقیض قضیه «هر پستانداری مهره‌دار است.» قضیه «هر غیر مهره‌داری غیر پستاندار است.» می‌باشد. (خوانساری، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ۱۳۷۶ش، ص۱۵۳.)}} این قضیه چنین است: «هر غیر مرکبی (یعنی بسیط الحقیقه) هیچ وجود و کمالی از آن صحت سلب ندارد.» پس بسیط الحقیقه، کل الاشیاء است.<ref>طباطبایی، مجموعه رسائل، ج۱، ص۳۲-۳۳؛ ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۱۱۰، تعلیقه طباطبایی.</ref> | ||
[[ملاصدرا]] در [[اسفار اربعه|اسفار]] برای اثبات قاعده بسیط الحقیقه به آیاتی استشهاد کرده مانند: آیه ۱۷ سوره انفال «وَ مَا رَمَیْتَ إذْ رَمَیْتَ وَ لَکِنَّ اللهَ رَمَی» و آیات ۳و ۴ سوره حدید «هُوَ الاوَّلُ وَ آلاخِرُ وَالظَّاهِرُ وَ الْبَـٰطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیمٌ...وَ هُوَ مَعَکُم أَیْنَمَا کُنتُم».<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ج۲، ص۳۶۸-۳۷۲.</ref> | [[ملاصدرا]] در [[اسفار اربعه|اسفار]] برای اثبات قاعده بسیط الحقیقه به آیاتی استشهاد کرده مانند: آیه ۱۷ [[سوره انفال]] «وَ مَا رَمَیْتَ إذْ رَمَیْتَ وَ لَکِنَّ اللهَ رَمَی» و آیات ۳و ۴ [[سوره حدید]] «هُوَ الاوَّلُ وَ آلاخِرُ وَالظَّاهِرُ وَ الْبَـٰطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیمٌ...وَ هُوَ مَعَکُم أَیْنَمَا کُنتُم».<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیة، ج۲، ص۳۶۸-۳۷۲.</ref> | ||
==کاربرد در فلسفه ملاصدرا== | ==کاربرد در فلسفه ملاصدرا== | ||