امام مهدی عجل الله تعالی فرجه: تفاوت میان نسخهها
جز
اصلاح نویسههای عربی/ اصلاح آدرس منابع و ارجاعات
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح منابع) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح نویسههای عربی/ اصلاح آدرس منابع و ارجاعات) |
||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
به اعتقاد شیعیان، امام مهدی(عج) زنده است و روزی ظهور کرده و به همراه یارانش حکومتی جهانی برپا میسازد و دنیا را که پر از ظلم و ستم شده، آکنده از عدل و داد مینماید. در روایات اسلامی، بر [[انتظار فرج]] تأکید زیادی شده و شیعیان این روایات را بهمعنای انتظار ظهور امام زمان(عج) میدانند.<br> | به اعتقاد شیعیان، امام مهدی(عج) زنده است و روزی ظهور کرده و به همراه یارانش حکومتی جهانی برپا میسازد و دنیا را که پر از ظلم و ستم شده، آکنده از عدل و داد مینماید. در روایات اسلامی، بر [[انتظار فرج]] تأکید زیادی شده و شیعیان این روایات را بهمعنای انتظار ظهور امام زمان(عج) میدانند.<br> | ||
مفسران شیعه بر اساس روایات [[چهارده معصوم|معصومان]]، پارهای از [[آیه|آیات قرآن کریم]] را اشاره به امام زمان(عج) دانستهاند. احادیث بسیاری درباره امام زمان، زندگی و [[غیبت امام مهدی(عج)|غیبت]] و حکومت او نقل شده و کتابهای حدیثی فراوانی با هدف نقل این روایات نوشته شده است. علاوه بر کتب حدیثی، آثار تألیفی و تحلیلی بسیاری نیز درباره امام زمان(عج) نگاشته شده است.<br> | مفسران شیعه بر اساس روایات [[چهارده معصوم|معصومان]]، پارهای از [[آیه|آیات قرآن کریم]] را اشاره به امام زمان(عج) دانستهاند. احادیث بسیاری درباره امام زمان، زندگی و [[غیبت امام مهدی(عج)|غیبت]] و حکومت او نقل شده و کتابهای حدیثی فراوانی با هدف نقل این روایات نوشته شده است. علاوه بر کتب حدیثی، آثار تألیفی و تحلیلی بسیاری نیز درباره امام زمان(عج) نگاشته شده است.<br> | ||
[[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] شخصی با نام مهدی را منجی آخرالزمان دانسته و او را از نسل [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] تلقی نمودهاند، ولی بسیاری از آنها معتقدند که او در آینده متولد خواهد شد. در این میان برخی از علمای اهلسنت همچون سبط | [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] شخصی با نام مهدی را منجی آخرالزمان دانسته و او را از نسل [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] تلقی نمودهاند، ولی بسیاری از آنها معتقدند که او در آینده متولد خواهد شد. در این میان برخی از علمای اهلسنت همچون سبط ابنجوزی و ابنطلحه شافعی، همانند شیعیان معتقدند که [[مهدی|مهدی موعود]] همان فرزند [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام حسن عسکری(ع)]] است.<br> | ||
[[دعا|ادعیه]] و [[ذکر|اذکار]] فراوانی برای ارتباط با امام زمان(عج) در عصر غیبت نقل شده است؛ مانند [[دعای عهد]]، [[دعای ندبه]]، [[زیارت آلیاسین]] و [[نماز امام زمان]]. برخی احادیث، [[ملاقات با امام زمان|دیدار با امام زمان]] در عصر غیبت را ممکن دانستهاند و بعضی از عالمان شیعه حکایتهایی از دیدار برخی افراد با حضرت را ذکر کردهاند. اماکن متعددی به امام زمان منسوب شده است؛ از جمله [[سرداب مقدس|سرداب غیبت]] در [[سامرا]]، [[مسجد سهله]] در [[کوفه]] و [[مسجد جمکران]] در [[قم]]. | [[دعا|ادعیه]] و [[ذکر|اذکار]] فراوانی برای ارتباط با امام زمان(عج) در عصر غیبت نقل شده است؛ مانند [[دعای عهد]]، [[دعای ندبه]]، [[زیارت آلیاسین]] و [[نماز امام زمان]]. برخی احادیث، [[ملاقات با امام زمان|دیدار با امام زمان]] در عصر غیبت را ممکن دانستهاند و بعضی از عالمان شیعه حکایتهایی از دیدار برخی افراد با حضرت را ذکر کردهاند. اماکن متعددی به امام زمان منسوب شده است؛ از جمله [[سرداب مقدس|سرداب غیبت]] در [[سامرا]]، [[مسجد سهله]] در [[کوفه]] و [[مسجد جمکران]] در [[قم]]. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==ابهام در زمان و مکان ولادت== | ==ابهام در زمان و مکان ولادت== | ||
===زمان: نیمه شعبان ۲۵۵ و نظرات دیگر=== | ===زمان: نیمه شعبان ۲۵۵ و نظرات دیگر=== | ||
درباره سال ولادت امام دوازدهم شیعیان اختلافاتی وجود دارد؛ بخشی از منابع کهن به تاریخ تولد او نپرداخته و آن را مخفی دانستهاند،<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۵۵؛ اشعری، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۰۳؛ نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۱۰۸-۱۱۲؛ ابنخشاب، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، ۱۴۰۶ق، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> اما روایات بسیاری از [[شیعه]] و برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، سال ولادت امام دوازدهم شیعیان را ۲۵۵ق<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۲؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۱؛ شیخ مفید، | درباره سال ولادت امام دوازدهم شیعیان اختلافاتی وجود دارد؛ بخشی از منابع کهن به تاریخ تولد او نپرداخته و آن را مخفی دانستهاند،<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۵۵؛ اشعری، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۰۳؛ نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۱۰۸-۱۱۲؛ ابنخشاب، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، ۱۴۰۶ق، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> اما روایات بسیاری از [[شیعه]] و برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، سال ولادت امام دوازدهم شیعیان را ۲۵۵ق<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۲؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۱؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۹.</ref> یا ۲۵۶ق<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۵۵-۵۶۹؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۹، ح۵ و ص۵۱۴، ح۱؛ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۰-۴۳۲.</ref> دانستهاند. این ابهام درباره ماه تولد نیز وجود دارد، اما نظر مشهور [[شعبان|ماه شعبان]] است و بسیاری از منابع کهن شیعه نیز همین ماه را بیان کردهاند.<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۹۳؛ رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۴؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۵۸؛ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۲۴، ۴۳۰ و ۴۳۲؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۹؛ طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۵۰۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۹؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۶۸ش، ص۲۶۶.</ref> در عین حال برخی از منابع شیعه و سنی، ماههای دیگری از جمله رمضان،<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۷۴؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۸؛ ابنطلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۱۹ق، باب ۱۲، به نقل از إربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۴۳۷.</ref> ربیعالاول یا ربیعالثانی را ماه تولد امام زمان دانستهاند.<ref>ابنخلکان، وفیات الاعیان، الشریف الرضی، ج۴، ص۱۷۶.</ref> | ||
منابع تاریخی درباره روز تولد امام دوازدهم، گزارشهای مختلفی دارند که در میان آنها، روز [[نیمه شعبان|نیمه شعبان]] گزارش معروف و مشهور است<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۹۷.</ref> که در میان عالمان شیعه، [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]]، [[فضل بن حسن طبرسی|امینالاسلام طبرسی]]، [[سید ابن طاووس|ابنطاووس]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شیخ بهائی|شیخ بهایی]]، و در میان دانشمندان اهلسنت ابنخلکان، ابنصباغ مالکی، شعرانی حنفی، و ابنطولون، این قول را گزارش کردهاند.{{مدرک}} | منابع تاریخی درباره روز تولد امام دوازدهم، گزارشهای مختلفی دارند که در میان آنها، روز [[نیمه شعبان|نیمه شعبان]] گزارش معروف و مشهور است<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۵۹۷.</ref> که در میان عالمان شیعه، [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]]، [[فضل بن حسن طبرسی|امینالاسلام طبرسی]]، [[سید ابن طاووس|ابنطاووس]]، [[علامه حلی]]، [[شهید اول]]، [[شیخ بهائی|شیخ بهایی]]، و در میان دانشمندان اهلسنت ابنخلکان، ابنصباغ مالکی، شعرانی حنفی، و ابنطولون، این قول را گزارش کردهاند.{{مدرک}} | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
مورخان اتفاقنظر دارند که امام زمان(عج) در خانه پدرش امام عسکری(ع) در [[سامرا]] به دنیا آمد<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۲۴، ح۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۸.</ref> که هماکنون [[حرم عسکریین|حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع)]] است.<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۶۰۵.</ref> | مورخان اتفاقنظر دارند که امام زمان(عج) در خانه پدرش امام عسکری(ع) در [[سامرا]] به دنیا آمد<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۲۴، ح۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۸.</ref> که هماکنون [[حرم عسکریین|حرم امام هادی(ع) و امام عسکری(ع)]] است.<ref>مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان(ع)، ۱۳۹۱ش، ص۶۰۵.</ref> | ||
بنابر منابع تاریخی، [[امام هادی علیهالسلام|امام هادی(ع)]] و امام عسکری(ع) سالها پیش از تولد امام زمان(عج)، به سامرا، مرکز [[بنیعباس|خلافت عباسی]] خوانده شدند<ref>محلاتی، مأثر الکبراء فی تاریخ سامرا، ج۱، ص۳۱؛ موسوعة العتبات، ج۱۲، ص۸۰.</ref> و تا پایان عمر در همانجا سکونت داشتند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۳۷-۵۳۸؛ شیخ مفید، | بنابر منابع تاریخی، [[امام هادی علیهالسلام|امام هادی(ع)]] و امام عسکری(ع) سالها پیش از تولد امام زمان(عج)، به سامرا، مرکز [[بنیعباس|خلافت عباسی]] خوانده شدند<ref>محلاتی، مأثر الکبراء فی تاریخ سامرا، ج۱، ص۳۱؛ موسوعة العتبات، ج۱۲، ص۸۰.</ref> و تا پایان عمر در همانجا سکونت داشتند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۳۷-۵۳۸؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۶؛ ابنخلکان، وفیات الاعیان، ج۲، الشریف الرضی، ص۹۴-۹۵؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۳۴؛ ابنطولون، الائمه الاثنی عشر، الشریف الرضی، ص۱۱۳.</ref> | ||
به گفته [[شیخ مفید]]، امام عسکری(ع) به دلیل شرایط دشوار آن زمان و جستجوی شدید خلیفه عباسی، و به سبب آنکه مشهور شده بود شیعیان منتظر آمدن مهدی(عج) هستند، ولادت فرزندش را مخفی نگه داشت.<ref>جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۵۶۷؛ شیخ مفید، | به گفته [[شیخ مفید]]، امام عسکری(ع) به دلیل شرایط دشوار آن زمان و جستجوی شدید خلیفه عباسی، و به سبب آنکه مشهور شده بود شیعیان منتظر آمدن مهدی(عج) هستند، ولادت فرزندش را مخفی نگه داشت.<ref>جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۵۶۷؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> بنابر روایاتی که شیخ طوسی و شیخ مفید نقل کردهاند، [[حکیمه دختر امام جواد(ع)]] و دو تن از کنیزان امام حسن عسکری، شاهد ولادت امام زمان بودهاند.<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۴، ح۲۱۱؛ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۰، ح۵؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۷۵، ح۲.</ref> بنابر گفته شیخ مفید، برخی از شیعیان خاص و مورد اعتماد امام حسن عسکری(ع) نیز امام زمان(عج) را در کودکی دیدهاند؛ از جمله [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]] و پسرش [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان]].<ref>مفید، الفصول العشرة، (کتابخانه اهل بیت، ص۸۰.</ref> | ||
روایات ولادت فرزند امام حسن عسکری(ع) در پارهای از آثار اهلسنت نیز آمده است: تاریخ ابناثیر (درگذشته ۶۳۰ق)،<ref>ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۷، ص۲۷۴.</ref> وفیات الاعیان ابنخلکان (درگذشته ۶۸۱ق).<ref>ابنخلکان، وفیات الاعیان، الشریف الرضی، ج۴، ص۱۷۶.</ref> همچنین ابنطلحه شافعی (درگذشته ۶۵۲ق) در [[مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (کتاب)|مطالب السؤول]]<ref>شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۷۹، باب ۱۲.</ref> و ابنصباغ مالکی (درگذشته ۸۵۵ق) در [[الفصول المهمة فی معرفة الائمة (کتاب)|الفصول المهمه]]، روایاتی درباره موعود بودن فرزند امام حسن عسکری(ع) نقل کردهاند.<ref>مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۳۲ق، ص۴۵۱.</ref> | روایات ولادت فرزند امام حسن عسکری(ع) در پارهای از آثار اهلسنت نیز آمده است: تاریخ ابناثیر (درگذشته ۶۳۰ق)،<ref>ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۷، ص۲۷۴.</ref> وفیات الاعیان ابنخلکان (درگذشته ۶۸۱ق).<ref>ابنخلکان، وفیات الاعیان، الشریف الرضی، ج۴، ص۱۷۶.</ref> همچنین ابنطلحه شافعی (درگذشته ۶۵۲ق) در [[مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (کتاب)|مطالب السؤول]]<ref>شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۷۹، باب ۱۲.</ref> و ابنصباغ مالکی (درگذشته ۸۵۵ق) در [[الفصول المهمة فی معرفة الائمة (کتاب)|الفصول المهمه]]، روایاتی درباره موعود بودن فرزند امام حسن عسکری(ع) نقل کردهاند.<ref>مالکی، الفصول المهمه، ۱۴۳۲ق، ص۴۵۱.</ref> | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
درباره محل ظهور امام زمان(عج) اطلاع دقیقی در دست نیست؛ وی بر پایه روایتی، در منطقه [[ذیطوی]] ظهور میکند، سپس با ۳۱۳ نفر از یارانش به [[مکه]] میرود، به [[حجرالاسود]] تکیه میدهد و پرچم خود را به اهتزاز درمیآورد.<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۵.</ref> بر اساس این روایت و روایات دیگر<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۳.</ref> آغاز قیام امام زمان(ع) از [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] است و یاران او بین [[رکن حجرالاسود]] و [[مقام ابراهیم]] با او [[بیعت]] میکنند.<ref>صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref> در برخی روایات از [[تهامه]] (منطقهای در غرب [[عربستان سعودی|شبه جزیره عربستان]]) به عنوان نقطه آغاز [[قیام امام مهدی(عج)|قیام امام زمان(ع)]] یاد شده است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، نشر جهان، ج۱، ص۶۳.</ref> به مکه که جزئی از این سرزمین است نیز تهامه گفته میشود. | درباره محل ظهور امام زمان(عج) اطلاع دقیقی در دست نیست؛ وی بر پایه روایتی، در منطقه [[ذیطوی]] ظهور میکند، سپس با ۳۱۳ نفر از یارانش به [[مکه]] میرود، به [[حجرالاسود]] تکیه میدهد و پرچم خود را به اهتزاز درمیآورد.<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۵.</ref> بر اساس این روایت و روایات دیگر<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۳.</ref> آغاز قیام امام زمان(ع) از [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] است و یاران او بین [[رکن حجرالاسود]] و [[مقام ابراهیم]] با او [[بیعت]] میکنند.<ref>صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref> در برخی روایات از [[تهامه]] (منطقهای در غرب [[عربستان سعودی|شبه جزیره عربستان]]) به عنوان نقطه آغاز [[قیام امام مهدی(عج)|قیام امام زمان(ع)]] یاد شده است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، نشر جهان، ج۱، ص۶۳.</ref> به مکه که جزئی از این سرزمین است نیز تهامه گفته میشود. | ||
برخی روایات، شهر [[کوفه]] را مرکز حکومت،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۱.</ref> [[مسجد کوفه]] را محل قضاوت،<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۱.</ref> و [[مسجد سهله]] را محل زندگی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۱۸؛ ابنمشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴؛ مفید، | برخی روایات، شهر [[کوفه]] را مرکز حکومت،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۱.</ref> [[مسجد کوفه]] را محل قضاوت،<ref>بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۱.</ref> و [[مسجد سهله]] را محل زندگی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۱۸؛ ابنمشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴؛ مفید، الإرشاد، قم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۸۰.</ref> و تقسیم [[بیت المال]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۱.</ref> پس از قیام ذکر کردهاند. | ||
=== مکانهای منسوب به امام زمان(عج) === | === مکانهای منسوب به امام زمان(عج) === | ||
خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
* [[سرداب مقدس|سرداب غیبت]]: محل عبادت [[امام هادی علیهالسلام|امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام عسکری(ع)]] و امام زمان(عج). | * [[سرداب مقدس|سرداب غیبت]]: محل عبادت [[امام هادی علیهالسلام|امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام عسکری(ع)]] و امام زمان(عج). | ||
* [[مسجد جمکران]]: در نزدیکی [[جمکران (روستا)|روستای جمکران]] در [[قم]]، که بنابر قول معروف، به دستور امام زمان(عج) توسط حسن بن مثله جمکرانی ساخته شده است. | * [[مسجد جمکران]]: در نزدیکی [[جمکران (روستا)|روستای جمکران]] در [[قم]]، که بنابر قول معروف، به دستور امام زمان(عج) توسط حسن بن مثله جمکرانی ساخته شده است. | ||
* [[مسجد سهله]]: مقامی در این مسجد، منسوب به امام زمان(عج) است که در قسمت میانی مسجد و در بین مقام امام سجاد(ع) و مقام حضرت یونس قرار دارد. برخی روایات محل زندگی امام زمان(ع) را پس از ظهور، این مکان معرفی کردهاند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۱۸؛ ابنمشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴؛ مفید، | * [[مسجد سهله]]: مقامی در این مسجد، منسوب به امام زمان(عج) است که در قسمت میانی مسجد و در بین مقام امام سجاد(ع) و مقام حضرت یونس قرار دارد. برخی روایات محل زندگی امام زمان(ع) را پس از ظهور، این مکان معرفی کردهاند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۱۸؛ ابنمشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۴؛ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۸۰.</ref> | ||
* [[ذیطوی]]: منطقهای در [[مکه]] است که در داخل [[حرم مکی]] قرار دارد و طبق برخی روایات، حضرت مهدی(ع) در آنجا زندگی میکند. در برخی روایات، محل ظهور و مرکز تجمع یاران وی نیز همین منطقه یاد شده است. بر اساس روایتی، پیش از آنکه امام دوازدهم قیام خود را از کنار کعبه آغاز کند، در این مکان منتظر ۳۱۳ یار خود است.<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۱۸۲.</ref> | * [[ذیطوی]]: منطقهای در [[مکه]] است که در داخل [[حرم مکی]] قرار دارد و طبق برخی روایات، حضرت مهدی(ع) در آنجا زندگی میکند. در برخی روایات، محل ظهور و مرکز تجمع یاران وی نیز همین منطقه یاد شده است. بر اساس روایتی، پیش از آنکه امام دوازدهم قیام خود را از کنار کعبه آغاز کند، در این مکان منتظر ۳۱۳ یار خود است.<ref>نعمانی، الغیبه، تهران، ۱۳۹۷ق، ص۱۸۲.</ref> | ||
*[[کوه رضوی]]: برخی روایات، محل زندگی امام زمان(عج) را در [[غیبت امام مهدی(عج)|دوران غیبت]]، کوه رضوی ذکر میکند.<ref>طوسی، کتاب الغیبه، قم، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۳.</ref> رضوی از کوههای تهامه در میان [[مکه]] و [[مدینه]] است.{{مدرک}} | *[[کوه رضوی]]: برخی روایات، محل زندگی امام زمان(عج) را در [[غیبت امام مهدی(عج)|دوران غیبت]]، کوه رضوی ذکر میکند.<ref>طوسی، کتاب الغیبه، قم، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۳.</ref> رضوی از کوههای تهامه در میان [[مکه]] و [[مدینه]] است.{{مدرک}} | ||
خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
==دوران امامت== | ==دوران امامت== | ||
امامت حضرت مهدی(عج) پس از وفات پدرش [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام عسکری(ع)]] در سال [[سال ۲۶۰ هجری قمری|۲۶۰ هجری]] آغاز شد<ref>شیخ مفید، | امامت حضرت مهدی(عج) پس از وفات پدرش [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام عسکری(ع)]] در سال [[سال ۲۶۰ هجری قمری|۲۶۰ هجری]] آغاز شد<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۹.</ref> و تا پس از [[ظهور امام زمان|ظهور]] او در [[آخرالزمان]] ادامه خواهد داشت.{{مدرک}} | ||
=== دلایل اثبات امامت === | === دلایل اثبات امامت === | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
===غیبت صغری=== | ===غیبت صغری=== | ||
{{اصلی|غیبت صغرا|نواب اربعه}} | {{اصلی|غیبت صغرا|نواب اربعه}} | ||
بهگفته [[شیخ مفید]] (متوفای ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)| | بهگفته [[شیخ مفید]] (متوفای ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الإرشاد]]،<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (متوفای ۵۴۸ق) در کتاب [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|إعلام الوری]]<ref>طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹.</ref> غیبت صغری با تولد امام زمان در [[سال ۲۵۵ هجری قمری]] شروع شده و بر این اساس مدت آن ۷۴ سال بوده است، اما سید محمد صدر در [[موسوعة الامام المهدی (کتاب)|کتاب تاریخ الغیبة الصغری]]، آغاز غیبت را از وفات امام حسن عسکری در [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰ قمری]] خوانده که در این صورت طول آن ۶۹ سال میشود.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۳۹۲ق، ص۳۴۱.</ref> | ||
امام مهدی در طول غیبت صغری از طریق [[نواب اربعه|چهار نایب خاص]] خود، [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی|حسین بن روح نوبختی]] و [[علی بن محمد سمری]]، با شیعیان در ارتباط بود و امور آنان را حل و فصل میکرد. این امور علاوه بر مسائل عقیدتی و فقهی، شامل مسائل مالی نیز میشد.<ref>غفارزاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۸۶و۸۷؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۸۸.</ref> | امام مهدی در طول غیبت صغری از طریق [[نواب اربعه|چهار نایب خاص]] خود، [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان]]، [[حسین بن روح نوبختی|حسین بن روح نوبختی]] و [[علی بن محمد سمری]]، با شیعیان در ارتباط بود و امور آنان را حل و فصل میکرد. این امور علاوه بر مسائل عقیدتی و فقهی، شامل مسائل مالی نیز میشد.<ref>غفارزاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۸۶و۸۷؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۸۸.</ref> | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
{{اصلی|غیبت کبرا}} | {{اصلی|غیبت کبرا}} | ||
دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت، <ref>صدوق، کمالالدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، | دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت، <ref>صدوق، کمالالدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۳؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۶۰.</ref>در حالی که شش روز قبل از درگذشت او، [[توقیع|توقیعی]] از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- [[غیبت کبرا|غیبت دوم]]{{یادداشت| به گفته علی اکبر غفاری مصحح کتاب در برخی از نسخههای کمال الدین تعبیر امام زمان(ع) در این توقیع «الغیبة التامة» است. کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۶.}} آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، پاورقی ص۵۱۶؛ إربلی، کشف الغمه، ج۲، ۱۳۸۱ق، ص۵۳۰؛ طبرسی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۷۸.</ref> اکثر منابع شیعه سال وفات [[علی بن محمد سمری|نایب چهارم]] را سال ۳۲۹ق میدانند، ولی [[شیخ صدوق]] و [[فضل بن حسن طبرسی]] آن را در سال ۳۱۸ق ثبت کردهاند.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۳، روایة ۳۲. طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۶۰.</ref> | ||
===ملاقات با امام زمان=== | ===ملاقات با امام زمان=== | ||
{{اصلی|ملاقات با امام زمان}} | {{اصلی|ملاقات با امام زمان}} | ||
روایات فراوانی از دیدار با امام دوازدهم شیعیان در طول حیات وی در منابع شیعه ذکر شده است که برخی از آنها مربوط به پیش از آغاز غیبت کبری بوده و بسیاری از آنها نیز پس از آن روی داده است: | روایات فراوانی از دیدار با امام دوازدهم شیعیان در طول حیات وی در منابع شیعه ذکر شده است که برخی از آنها مربوط به پیش از آغاز غیبت کبری بوده و بسیاری از آنها نیز پس از آن روی داده است: | ||
*ملاقات پیش از [[غیبت کبرا|غیبت کبری]]: بنابر گزارشهای تاریخی و روایی، در طول ۶۹ سال [[غیبت صغرا|غیبت صغری]]، علاوه بر [[نواب اربعه|چهار نائب خاص]]، افراد متعددی امام دوازدهم شیعیان را زیارت کردهاند؛ از جمله [[ابراهیم بن ادریس]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۸؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۲۹.</ref> [[ابراهیم بن عبده نیشابوری]] و خادم او،<ref>شیخ مفید، | *ملاقات پیش از [[غیبت کبرا|غیبت کبری]]: بنابر گزارشهای تاریخی و روایی، در طول ۶۹ سال [[غیبت صغرا|غیبت صغری]]، علاوه بر [[نواب اربعه|چهار نائب خاص]]، افراد متعددی امام دوازدهم شیعیان را زیارت کردهاند؛ از جمله [[ابراهیم بن ادریس]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۱؛ طوسی، کتاب الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۸؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۲۹.</ref> [[ابراهیم بن عبده نیشابوری]] و خادم او،<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۲۹.</ref> ابوالادیان، خادم امام حسن عسکری(ع)،<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۷۵؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۰.</ref> [[ابو سعید غانم هندی|ابوسعید غانم هندی]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۵۱۵؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۳.</ref> و [[ابوعبدالله بن صالح]]<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۷.</ref> و دهها نفر دیگر.<ref>رجوع کنید به: محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۲۹-۹۷.</ref> | ||
*ملاقات در غیبت کبری: درباره [[ملاقات با امام زمان|دیدن امام زمان]] در دوره غیبت کبری، دو دیدگاه در میان شیعیان وجود دارد: برخی آن را انکار کردهاند و برخی دیگر بر امکان و وقوع آن، شواهد و دلایلی اقامه نمودهاند. انکار در این باره گاه مستند به احادیثی شده است که بر اساس آنها، هر گونه ادعای مشاهده در روزگار غیبت کبری دروغ است.<ref group="یادداشت">این حدیث بخشی از آخرین توقیع امام زمان(عج) به نایب چهارم خویش است: {{عربی| وَ سَیأْتِی إِلَی شِیعَتِی مَنْ یدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیانِی وَ الصَّیحَةِ فَهُوَ کَذَّابٌ مُفْتَر |ترجمه=و به زودی برخی نزد شیعیان من ادعای مشاهده مرا خواهند داشت، بدانید هر که پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] ادّعای مشاهده کند دروغگویی است که به ما افترا بسته است.}}</ref> همچنین انکار ملاقات با امام زمان در عصر غیبت، در موارد دیگری حاصل تردید در صدق مدعای کسی بوده است که از دیدار خود با امام زمان خبر میداده است. علاوه بر این، برخی دیگر با هدف جلوگیری از سودجویی فرصتطلبان، هر گونه رؤیت را انکار میکنند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۷۹.</ref> | *ملاقات در غیبت کبری: درباره [[ملاقات با امام زمان|دیدن امام زمان]] در دوره غیبت کبری، دو دیدگاه در میان شیعیان وجود دارد: برخی آن را انکار کردهاند و برخی دیگر بر امکان و وقوع آن، شواهد و دلایلی اقامه نمودهاند. انکار در این باره گاه مستند به احادیثی شده است که بر اساس آنها، هر گونه ادعای مشاهده در روزگار غیبت کبری دروغ است.<ref group="یادداشت">این حدیث بخشی از آخرین توقیع امام زمان(عج) به نایب چهارم خویش است: {{عربی| وَ سَیأْتِی إِلَی شِیعَتِی مَنْ یدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیانِی وَ الصَّیحَةِ فَهُوَ کَذَّابٌ مُفْتَر |ترجمه=و به زودی برخی نزد شیعیان من ادعای مشاهده مرا خواهند داشت، بدانید هر که پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] ادّعای مشاهده کند دروغگویی است که به ما افترا بسته است.}}</ref> همچنین انکار ملاقات با امام زمان در عصر غیبت، در موارد دیگری حاصل تردید در صدق مدعای کسی بوده است که از دیدار خود با امام زمان خبر میداده است. علاوه بر این، برخی دیگر با هدف جلوگیری از سودجویی فرصتطلبان، هر گونه رؤیت را انکار میکنند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۷۹.</ref> | ||
از سوی دیگر در برخی احادیث، دعاها و اعمالی برای دیدار با امام زمان(عج) توصیه شده است،<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۸۰ و ۱۸۱. رجوع کنید به: طبرسی، مکارم الاخلاق، ج۲، ص۳۵، ح۷۶.</ref> و دستکم دو حدیث معتبر، دسترسی و دیدار با امام را برای پیروان ویژه او، امری ممکن دانسته است.<ref group="یادداشت">از امام صادق(ع) نقل شده است:{{عربی| لِلْقَائِمِ غَیبَتَانِ إِحْدَاهُمَا قَصِیرَةٌ وَ الْأُخْرَی طَوِیلَةٌ الْغَیبَةُ الْأُولَی لایعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ شِیعَتِهِ وَ الْأُخْرَی لایعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ مَوَالِیهِ. (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۰.)|ترجمه=برای قائم دو غیبت است: یکی کوتاه است و دیگری طولانی. در غیبت اول جز شیعیان خاص او کسی از جای او با خبر نیست و در غیبت دیگر جز دوستان خاص او کسی از جای او با خبر نیست.}} همچنین در روایت دیگری از [[امام صادق(ع)]] آمده است:{{عربی|إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیبَتَینِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّی یقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّی لایبْقَی عَلَی أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ یسِیرٌ لایطَّلِعُ عَلَی مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وُلْدِهِ وَ لاغَیرِهِ إِلَّا الْمَوْلَی الَّذِی یلِی أَمْرَهُ (طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۱.) |ترجمه=برای صاحب این امر، دو غیبت است که یکی از آنها، به اندازهای طولانی میشود که برخی از مردم گویند: از دنیا رفته است، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: رفته است. جز اندکی از یاران او، بر باور خود استوار نماند. کسی از فرزندانش و غیر آنان از اقامتگاه او آگاه نمیشود، جز کسی که متصدی امور او است.}}</ref> عالمان بزرگ شیعه مانند [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] در کتابهای خود فصلی را برای نام بردن از دیدارکنندگان با امام دوازدهم گشوده و به ممکن بودن آن تصریح کردهاند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۸۰.</ref> | از سوی دیگر در برخی احادیث، دعاها و اعمالی برای دیدار با امام زمان(عج) توصیه شده است،<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۸۰ و ۱۸۱. رجوع کنید به: طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۵، ح۷۶.</ref> و دستکم دو حدیث معتبر، دسترسی و دیدار با امام را برای پیروان ویژه او، امری ممکن دانسته است.<ref group="یادداشت">از امام صادق(ع) نقل شده است:{{عربی| لِلْقَائِمِ غَیبَتَانِ إِحْدَاهُمَا قَصِیرَةٌ وَ الْأُخْرَی طَوِیلَةٌ الْغَیبَةُ الْأُولَی لایعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ شِیعَتِهِ وَ الْأُخْرَی لایعْلَمُ بِمَکَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ مَوَالِیهِ. (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۰.)|ترجمه=برای قائم دو غیبت است: یکی کوتاه است و دیگری طولانی. در غیبت اول جز شیعیان خاص او کسی از جای او با خبر نیست و در غیبت دیگر جز دوستان خاص او کسی از جای او با خبر نیست.}} همچنین در روایت دیگری از [[امام صادق(ع)]] آمده است:{{عربی|إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیبَتَینِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّی یقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّی لایبْقَی عَلَی أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ یسِیرٌ لایطَّلِعُ عَلَی مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وُلْدِهِ وَ لاغَیرِهِ إِلَّا الْمَوْلَی الَّذِی یلِی أَمْرَهُ (طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۱.) |ترجمه=برای صاحب این امر، دو غیبت است که یکی از آنها، به اندازهای طولانی میشود که برخی از مردم گویند: از دنیا رفته است، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: رفته است. جز اندکی از یاران او، بر باور خود استوار نماند. کسی از فرزندانش و غیر آنان از اقامتگاه او آگاه نمیشود، جز کسی که متصدی امور او است.}}</ref> عالمان بزرگ شیعه مانند [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] در کتابهای خود فصلی را برای نام بردن از دیدارکنندگان با امام دوازدهم گشوده و به ممکن بودن آن تصریح کردهاند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۱۸۰.</ref> | ||
==ظهور و قیام == | ==ظهور و قیام == | ||
{{اصلی|ظهور امام زمان|علائم ظهور|قیام امام مهدی(عج)}} | {{اصلی|ظهور امام زمان|علائم ظهور|قیام امام مهدی(عج)}} | ||
بر اساس آموزههای شیعه، حضرت مهدی(ع) پس از غیبتی طولانی در [[آخرالزمان]] با همراهی یارانش قیام میکند و با برپایی حکومتی جهانی، عدالت و صلح را در جهان برقرار میسازد.<ref>سلیمیان، فرهنگنامه مهدویت، ص۱۸۴ و ۱۹۹- ۲۰۲.</ref> در منابع اسلامی [[علائم ظهور|نشانههایی]] برای ظهور امام زمان ذکر شده است از جمله [[خروج سفیانی]]، [[صیحه آسمانی]]، [[قتل نفس زکیه]].<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۰.</ref> | بر اساس آموزههای شیعه، حضرت مهدی(ع) پس از غیبتی طولانی در [[آخرالزمان]] با همراهی یارانش قیام میکند و با برپایی حکومتی جهانی، عدالت و صلح را در جهان برقرار میسازد.<ref>سلیمیان، فرهنگنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۴ و ۱۹۹-۲۰۲.</ref> در منابع اسلامی [[علائم ظهور|نشانههایی]] برای ظهور امام زمان ذکر شده است از جمله [[خروج سفیانی]]، [[صیحه آسمانی]]، [[قتل نفس زکیه]].<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۰.</ref> | ||
بنابر روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است: ظلم و ستم فراگیر و فتنهای که بر هر خانهای وارد میشود،<ref>سید | بنابر روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است: ظلم و ستم فراگیر و فتنهای که بر هر خانهای وارد میشود،<ref>سید ابنطاووس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> وجود دشمنانی مانند [[خروج سفیانی|سفیانی]] و [[ناصبی|نواصب]] و دیگرانی که در [[عراق]] و دیگر سرزمینهای اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس [[سوریه]] را تصرف میکنند،<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۸۶.</ref> و در نهایت یاران امام زمان که در سرزمینهای اسلامی یاد و نام امام دوازدهم را در عالم پراکنده میکنند.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۰، باب ۳۱، ح۲.</ref> | ||
بر اساس روایات، امام مهدی(ع) قیام خود را از [[مسجد الحرام]] در [[مکه]] آغاز میکند و به همراه [[اصحاب امام مهدی عجل الله فرجه الشریف|یارانش]] به سمت [[کوفه]] حرکت میکند و این شهر را بهعنوان مرکز حکومت خود برمیگزیند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۲۰۱؛ صدر، تاریخ مابعد الظهور، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref> | بر اساس روایات، امام مهدی(ع) قیام خود را از [[مسجد الحرام]] در [[مکه]] آغاز میکند و به همراه [[اصحاب امام مهدی عجل الله فرجه الشریف|یارانش]] به سمت [[کوفه]] حرکت میکند و این شهر را بهعنوان مرکز حکومت خود برمیگزیند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۲۰۱؛ صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref> | ||
انتظار ظهور امام زمان یکی از آموزههای اصلی فرهنگ شیعه است که با عبارت [[انتظار فرج]] از آن یاد میشود و بهمعنای امید به گشایش سختیها و رسیدن آیندهای روشن با ظهور امام زمان است؛ این مفهوم در روایات شیعه با واژگانی مانند «اَلْمُنتظَرُ لِأمْرِنا»، «مُنتظِرٌ لِهذا الاَمر»، «اِنْتِظارُ قائِمِنا»، «تَوَقُّعُ الْفَرَج»، «اَلمُنتظِرینَ لِظُهورِهِ»، «مُنْتظِرونَ لِدَوْلَةِ الْحَق» و «اَلمُنتظِرُ لِلّثانی عَشَر» یاد شده است.<ref>نگاه کنید به: محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۰۶-۳۰۷، ص۳۱۴-۳۲۱ و ص۳۲۸-۳۶۳.</ref> این روایات پاداش و فضائل بیشماری برای منتظران بیان کرده و آنان را از «اولیاءالله» و برترین مردم به حساب آورده است که همچون یاران [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] بوده یا در خیمه امام زمان(ع) به همراه او نبرد میکنند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۰۹.</ref> | انتظار ظهور امام زمان یکی از آموزههای اصلی فرهنگ شیعه است که با عبارت [[انتظار فرج]] از آن یاد میشود و بهمعنای امید به گشایش سختیها و رسیدن آیندهای روشن با ظهور امام زمان است؛ این مفهوم در روایات شیعه با واژگانی مانند «اَلْمُنتظَرُ لِأمْرِنا»، «مُنتظِرٌ لِهذا الاَمر»، «اِنْتِظارُ قائِمِنا»، «تَوَقُّعُ الْفَرَج»، «اَلمُنتظِرینَ لِظُهورِهِ»، «مُنْتظِرونَ لِدَوْلَةِ الْحَق» و «اَلمُنتظِرُ لِلّثانی عَشَر» یاد شده است.<ref>نگاه کنید به: محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۰۶-۳۰۷، ص۳۱۴-۳۲۱ و ص۳۲۸-۳۶۳.</ref> این روایات پاداش و فضائل بیشماری برای منتظران بیان کرده و آنان را از «اولیاءالله» و برترین مردم به حساب آورده است که همچون یاران [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] بوده یا در خیمه امام زمان(ع) به همراه او نبرد میکنند.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۵، ص۳۰۹.</ref> | ||
خط ۱۷۲: | خط ۱۷۱: | ||
* [[دعای عهد]] | * [[دعای عهد]] | ||
*[[دعای فرج]] | *[[دعای فرج]] | ||
* دعای اللهم عرفنی نفسک (دعا در غیبت امام زمان)<ref>مفاتیح الجنان، | * دعای اللهم عرفنی نفسک (دعا در غیبت امام زمان)<ref>قمی، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، دعا در غیبت امام زمان(ع)، ص۸۰۰.</ref> | ||
* دعای اللهم ادفع عن ولیک (دعا برای امام عصر)<ref>مفاتیح الجنان، | * دعای اللهم ادفع عن ولیک (دعا برای امام عصر)<ref>قمی، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، دعای برای امام عصر(ع)، ص۷۳۹.</ref> | ||
* صلوات مخصوص امام زمان(عج) | * صلوات مخصوص امام زمان(عج) | ||
* زیارت [[جمعه (روز)|روز جمعه]] | * زیارت [[جمعه (روز)|روز جمعه]] | ||
خط ۱۸۳: | خط ۱۸۲: | ||
با این وجود، اشتراکهایی میان باورهای اهل سنت و شیعیان درباره منجی آخرالزمان وجود دارد؛ از جمله آنکه وی از نسل و همنام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]]، و ملقب به «مهدی» است، [[قیام امام مهدی(عج)|قیامی]] حتمی در [[آخرالزمان]] خواهد داشت که بر همه ظالمان پیروز شده و عدل و داد را در سراسر جهان برقرار میکند و [[عیسی(ع)]] همراه با او به زمین بازمیگردد.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۸۶-۸۸.</ref>{{یادداشت|أنّ أبا هریرة قال: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه[و آله]و سلّم: کیف أنتم إذا نزل ابن مریم فیکم و إمامکم منکم؟ صافی، لطف الله،منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر علیهالسلام، ج۲۷ ص۶۱. به نقل از صحیح بخاری ج۲}} | با این وجود، اشتراکهایی میان باورهای اهل سنت و شیعیان درباره منجی آخرالزمان وجود دارد؛ از جمله آنکه وی از نسل و همنام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]]، و ملقب به «مهدی» است، [[قیام امام مهدی(عج)|قیامی]] حتمی در [[آخرالزمان]] خواهد داشت که بر همه ظالمان پیروز شده و عدل و داد را در سراسر جهان برقرار میکند و [[عیسی(ع)]] همراه با او به زمین بازمیگردد.<ref>محمدی ریشهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۸۶-۸۸.</ref>{{یادداشت|أنّ أبا هریرة قال: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه[و آله]و سلّم: کیف أنتم إذا نزل ابن مریم فیکم و إمامکم منکم؟ صافی، لطف الله،منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر علیهالسلام، ج۲۷ ص۶۱. به نقل از صحیح بخاری ج۲}} | ||
از سوی دیگر، برخی از علمای اهل سنت، مهدی موعود در [[اسلام]] را همان امام دوازدهم شیعیان دانستهاند؛ [[سبط | از سوی دیگر، برخی از علمای اهل سنت، مهدی موعود در [[اسلام]] را همان امام دوازدهم شیعیان دانستهاند؛ [[سبط ابن جوزی]]، از علمای قرن هفتم قمری، در کتاب [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] پس از معرفی فرزند [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام حسن عسکری(ع)]] گفته است: «وهو الخلف الحجة صاحب الزمان القائم و المنتظَر؛ او همان صاحب الزمان و قائم است که [مسلمانان] در انتظار آمدنش هستند».<ref>ابنجوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۲۵.</ref> ابنطلحه شافعی، از علمای قرن هفتم قمری، نیز در کتاب مطالب السؤول، مهدی منتظر را همان فرزند امام حسن عسکری(ع) دانسته و روایات [[ظهور امام زمان|ظهور]] او در آخرالزمان را نقل کرده است.<ref>ابنطلحه شافعی، مطالب السؤول، ۱۴۱۹ق، ص۳۱۱ به بعد.</ref> | ||
==ویژگیهای ظاهری و اخلاقی== | ==ویژگیهای ظاهری و اخلاقی== | ||
خط ۱۸۹: | خط ۱۸۸: | ||
*'''اوصاف ظاهری''' | *'''اوصاف ظاهری''' | ||
در برخی نقلهای روایی، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]، امام مهدی را از نظر خصوصیات جسمی، شبیهترین فرد به خود توصیف کرده<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۸۶، ح۱؛ شافعی، | در برخی نقلهای روایی، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]، امام مهدی را از نظر خصوصیات جسمی، شبیهترین فرد به خود توصیف کرده<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۸۶، ح۱؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر، ص۱۳۲.</ref> و چنین توصیفی در حدیثی از [[امام حسن عسکری علیهالسلام|امام حسن عسکری(ع)]] نیز وجود دارد.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۴۰۹، ح۷.</ref> در روایتی از امام علی(ع)، امام مهدی در هنگام قیام خود بین سی تا چهل سال دارد.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ق، ج۱۹، ص۶۵۴.</ref> [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] نیز او را در چهره جوانی کامل و معتدل توصیف کرده است که بهباور [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، چنین توصیفی بهمعنای آن است که امام زمان در میانه یا اواخر جوانی است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۸۷.</ref> | ||
بر اساس روایتی از [[امام محمد باقر علیهالسلام|امام باقر(ع)]]، روزی [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] در حالی که بالای منبر بود، فرمود که از فرزندان وی در [[آخرالزمان]] مردی ظهور میکند که رنگ صورتش سفید متمایل به سرخی، سینهاش فراخ... و شانههایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی به رنگ پوستش و دیگری مشابه خال پیامبر(ص).»<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۳، ح۱۷.</ref> | بر اساس روایتی از [[امام محمد باقر علیهالسلام|امام باقر(ع)]]، روزی [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] در حالی که بالای منبر بود، فرمود که از فرزندان وی در [[آخرالزمان]] مردی ظهور میکند که رنگ صورتش سفید متمایل به سرخی، سینهاش فراخ... و شانههایش قوی است و در پشتش دو خال است، یکی به رنگ پوستش و دیگری مشابه خال پیامبر(ص).»<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۳، ح۱۷.</ref> | ||
خط ۱۹۶: | خط ۱۹۵: | ||
بر اساس پارهای از روایات، امام مهدی از نظر اخلاقی شبیهترین فرد به پیامبر اسلام دانسته شده و با توجه به خصوصیاتی که برای پیامبر(ص) در آیات و روایات ذکر شده، میتوان خصوصیات اخلاقی و دینی امام مهدی را با آن توصیف کرد.{{مدرک}}دستهای دیگر از روایات بهطور مستقل به بیان ویژگیهای اخلاقی امام مهدی پرداخته است؛ برای نمونه از [[امام رضا علیهالسلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که او به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادرانشان برای آنها دلسوزتر است. همچنین از همه مردم در برابر خدا متواضعتر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان میدهد سختکوشتر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی میکند خوددارتر است.<ref>یزدی حائری، الزام الناصب فی اثبات الحجّة الغایب، ۱۴۲۲ق، ص۲۴.</ref> | بر اساس پارهای از روایات، امام مهدی از نظر اخلاقی شبیهترین فرد به پیامبر اسلام دانسته شده و با توجه به خصوصیاتی که برای پیامبر(ص) در آیات و روایات ذکر شده، میتوان خصوصیات اخلاقی و دینی امام مهدی را با آن توصیف کرد.{{مدرک}}دستهای دیگر از روایات بهطور مستقل به بیان ویژگیهای اخلاقی امام مهدی پرداخته است؛ برای نمونه از [[امام رضا علیهالسلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که او به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادرانشان برای آنها دلسوزتر است. همچنین از همه مردم در برابر خدا متواضعتر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان میدهد سختکوشتر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی میکند خوددارتر است.<ref>یزدی حائری، الزام الناصب فی اثبات الحجّة الغایب، ۱۴۲۲ق، ص۲۴.</ref> | ||
بر اساس روایتی از [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]]، امام زمان را باید از روی آرامش و وقاری که دارد و همچنین دانش او به حلال و حرام و نیازمندی مردم به او و بینیازی او از مردم شناخت.<ref>کامل سلیمان، یوم الخلاص، ۱۹۹۱م، ص۵۲.</ref> در نقلی از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] گفته شده است که امام مهدی فردی در نهایت [[زهد]] است که پوشاک | بر اساس روایتی از [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]]، امام زمان را باید از روی آرامش و وقاری که دارد و همچنین دانش او به حلال و حرام و نیازمندی مردم به او و بینیازی او از مردم شناخت.<ref>کامل سلیمان، یوم الخلاص، ۱۹۹۱م، ص۵۲.</ref> در نقلی از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] گفته شده است که امام مهدی فردی در نهایت [[زهد]] است که پوشاک زُمُخت و خشن میپوشد، نان جو میخورد،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۱، ص۱۵۹، و ج۴۷، ص۵۵.</ref> بر کارگزاران دولت خود سختگیر، با مردم بسیار بخشنده، و با مستمندان مهربان است.<ref>مؤسسه معارف اسلامی، معجم أحادیث الامام المهدی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۰۴، ح۹۴.</ref> | ||
==کتابشناسی== | ==کتابشناسی== | ||
درباره امام مهدی(ع) آثار فراوانی به زبانهای مختلف به چاپ رسیده و در کتاب «در جستجوی قائم(عج)» اثر سید مجید پورطباطبایی، ۱۸۵۱ کتاب، جزوه و رساله، مجله، و همچنین مجموعههای ادبی و شعری درباره امام مهدی معرفی شده است.<ref>پورطباطبایی، در جستجوی قائم(عج)، ۱۳۷۰ش، ص۱۳.</ref> در کتاب «کتابنامه حضرت مهدی(عج)» اثر علیاکبر مهدیپور نیز بیش از ۲۰۰۰ کتاب به زبانهای مختلف همچون عربی، فارسی، ترکی، تایلندی، فرانسوی، انگلیسی و روسی معرفی شده است.<ref>[http://mahdilib.ir/index.html?pg=bookreview&id=10524 «مشخصات کتاب»، وبگاه کتابخانه دیجیتال مهدویت.]</ref> برخی از کتب مهم در این باره عبارتند از: | درباره امام مهدی(ع) آثار فراوانی به زبانهای مختلف به چاپ رسیده و در کتاب «در جستجوی قائم(عج)» اثر سید مجید پورطباطبایی، ۱۸۵۱ کتاب، جزوه و رساله، مجله، و همچنین مجموعههای ادبی و شعری درباره امام مهدی معرفی شده است.<ref>پورطباطبایی، در جستجوی قائم(عج)، ۱۳۷۰ش، ص۱۳.</ref> در کتاب «کتابنامه حضرت مهدی(عج)» اثر علیاکبر مهدیپور نیز بیش از ۲۰۰۰ کتاب به زبانهای مختلف همچون عربی، فارسی، ترکی، تایلندی، فرانسوی، انگلیسی و روسی معرفی شده است.<ref>[http://mahdilib.ir/index.html?pg=bookreview&id=10524 «مشخصات کتاب»، وبگاه کتابخانه دیجیتال مهدویت.]</ref> برخی از کتب مهم در این باره عبارتند از: | ||
خط ۲۱۷: | خط ۲۱۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، تبریز، مکتبة بنی هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق. | |||
* ابناثیر الجزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار الصادر، ۱۳۸۵ق. | * ابناثیر الجزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار الصادر، ۱۳۸۵ق. | ||
* ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، تحقیق علی حسین البواب، ریاض، دارالوطن، ۱۴۱۸ق. | * ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، تحقیق علی حسین البواب، ریاض، دارالوطن، ۱۴۱۸ق. | ||
* ابنجوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق. | |||
* ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح الصحیح البخاری، تحقیق عبدالله بن باز، بیروت، دارالفکر، ۱۳۷۹ق. | * ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح الصحیح البخاری، تحقیق عبدالله بن باز، بیروت، دارالفکر، ۱۳۷۹ق. | ||
* ابنخشاب، عبدالله بن احمد، تاریخ الموالید الائمه و وفیاتهم، تحقیق آیت الله مرعشی نجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۰۶ق. | * ابنخشاب، عبدالله بن احمد، تاریخ الموالید الائمه و وفیاتهم، تحقیق آیت الله مرعشی نجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۰۶ق. | ||
* ابنخلدون، عبدالرحمن، تاریخ ابنخلدون، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم، بیتا. | |||
* ابنخلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، به تحقیق احسان عباس، قم، منشورات الشریف الرضی، بیتا. | * ابنخلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، به تحقیق احسان عباس، قم، منشورات الشریف الرضی، بیتا. | ||
* ابنشعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۳۶۳-۱۴۰۴ق. | * ابنشعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۳۶۳-۱۴۰۴ق. | ||
خط ۲۲۹: | خط ۲۳۰: | ||
* ابنقیم، محمد بن ابی بکر، المنار المنیف، تحقیق عبد الفتاح ابو غدة، حلب، مکتبه المطبوعات الاسلامیه، ۱۳۹۰ق. | * ابنقیم، محمد بن ابی بکر، المنار المنیف، تحقیق عبد الفتاح ابو غدة، حلب، مکتبه المطبوعات الاسلامیه، ۱۳۹۰ق. | ||
* ابنمشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح: قیومی اصفهانی، جواد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | * ابنمشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح: قیومی اصفهانی، جواد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
* | * [https://nehzat.ir/?id=250302 «اجرای ۴ هزار ویژه برنامه اعیاد شعبانیه در مساجد»]، وبگاه سازمان تبلیغات اسلامی. | ||
* اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تصحیح دکتر محمدجواد مشکور، تهران، مرکز انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، ۱۳۶۱ش. | * اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تصحیح دکتر محمدجواد مشکور، تهران، مرکز انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، ۱۳۶۱ش. | ||
* العمیدی، سید هاشم ثامر، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق: مهدی علیزاده، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، دوم، ۱۳۸۲ش. | * العمیدی، سید هاشم ثامر، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق: مهدی علیزاده، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، دوم، ۱۳۸۲ش. | ||
خط ۲۳۶: | خط ۲۳۷: | ||
* پورطباطبایی، سید مجید، در جستجوی قائم(عج)، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۰ش. | * پورطباطبایی، سید مجید، در جستجوی قائم(عج)، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۷۰ش. | ||
* جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انتشارات انصاریان، چاپ پنجم، ۱۳۸۱ش. | * جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انتشارات انصاریان، چاپ پنجم، ۱۳۸۱ش. | ||
* جمعی از نویسندگان مجله حوزه، چشم به راه مهدی، قم، دفتر | * جمعی از نویسندگان مجله حوزه، چشم به راه مهدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش. | ||
* حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه: آیتاللهی، محمدتقی، تهران، امیرکبیر، سوم، ۱۳۸۵ش. | * حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه: آیتاللهی، محمدتقی، تهران، امیرکبیر، سوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* حسینی جلالی، محمدرضا، تاریخ اهل البیت، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۱۰ق. | * حسینی جلالی، محمدرضا، تاریخ اهل البیت، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۱۰ق. | ||
خط ۲۴۳: | خط ۲۴۴: | ||
* رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۰م. | * رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۰م. | ||
* سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت: حضرت مهدی از ولادت تا امامت، قم، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، چاپ ششم، ۱۳۸۹ش. | * سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت: حضرت مهدی از ولادت تا امامت، قم، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، چاپ ششم، ۱۳۸۹ش. | ||
* سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، دوم، | * سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، دوم، ۱۳۸۸ش. | ||
* سید ابنطاووس، علی بن موسی، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، تصحیح: عاشور، علی،قم، نشر خیام، چاپ اول، ۱۴۰۰ق. | |||
* سید ابنطاووس، علی بن موسی، ملاحم و الفتن، قم، الشریف الرضی، ۱۳۹۸ق. | * سید ابنطاووس، علی بن موسی، ملاحم و الفتن، قم، الشریف الرضی، ۱۳۹۸ق. | ||
* سید مرتضی، الفصول المختاره، مندرج در مصفات الشیخ المفید، چاپ اول: قم، مؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | * سید مرتضی، الفصول المختاره، مندرج در مصفات الشیخ المفید، چاپ اول: قم، مؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* شوشتری، شریف الدین حسینی، احقاق الحق و ازهاق الباطل، تحقیق آیت الله مرعشی نجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق. | * شوشتری، شریف الدین حسینی، احقاق الحق و ازهاق الباطل، تحقیق آیت الله مرعشی نجفی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق. | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، | * شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، بهکوشش مؤسسه آل البیت، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۳۷۲ش/۱۴۱۳ق. | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الفصول المهمة فی الغیبة، محقق فارس الحسون، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، محمد بن محمد، الفصول المهمة فی الغیبة، محقق فارس الحسون، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، هفتم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، ۱۳۹۰ش. | * صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، هفتم، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، ۱۳۹۰ش. | ||
خط ۲۵۵: | خط ۲۵۷: | ||
* صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الصغری، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۲ق. | * صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الصغری، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۲ق. | ||
* صدر، سید محمد، تاریخ مابعد الظهور، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۲ق. | * صدر، سید محمد، تاریخ مابعد الظهور، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۲ق. | ||
* صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تحقیق مهدی لاجوردی زاده، تهران، نشر جهان، بیتا. | |||
* صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، به تحقیق علیاکبر غفاری، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق. | * صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، به تحقیق علیاکبر غفاری، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق. | ||
* صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | * صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | ||
* | * طبرسی نوری، میرزا حسین، نجم الثاقب، ترجمه و تحقیق یاسین موسوی، کربلا، عتبة الحسینیة المقدسة، ۱۴۳۰ق. | ||
* طبرسی نوری، میرزا حسین، نجم الثاقب، قم، انتشارات مسجد جمکران، ۱۴۱۰ق. | |||
* طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، تصحیح: خرسان، محمد باقر، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | * طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، تصحیح: خرسان، محمد باقر، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | ||
* طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، تحقیق: علاء آل جعفر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق. | * طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، تحقیق: علاء آل جعفر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۷ق. | * طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۷ق. | ||
* طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، تحقیق مؤسسه بعثت، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، تحقیق مؤسسه بعثت، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* طبسی، نجمالدین، تا ظهور، قم، مرکز تخصصی مهدویت، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ۱۳۸۸ش. | * طبسی، نجمالدین، تا ظهور، قم، مرکز تخصصی مهدویت، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ۱۳۸۸ش. | ||
خط ۲۶۸: | خط ۲۷۱: | ||
* غفارزاده، علی، زندگانی نواب خاص امام زمان، قم، انتشارات نبوغ، ۱۳۷۹ش. | * غفارزاده، علی، زندگانی نواب خاص امام زمان، قم، انتشارات نبوغ، ۱۳۷۹ش. | ||
* قزوینی، سید محمد کاظم، الامام المهدی من المهد الی الظهور، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۹۸۵م. | * قزوینی، سید محمد کاظم، الامام المهدی من المهد الی الظهور، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۹۸۵م. | ||
* قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، تهران، نشر مشعر، بیتا. | |||
* قمی، محمدرضا، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، تهران، مشعر. | * قمی، محمدرضا، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، تهران، مشعر. | ||
* قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده، قم، انتشارات بصیرتی، [بیتا]. | * قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده، قم، انتشارات بصیرتی، [بیتا]. | ||
* کامل سلیمان، یوم الخلاص، تهران، مؤسسه انصار الحسین الثقافیه، ۱۹۹۱م. | * کامل سلیمان، یوم الخلاص، تهران، مؤسسه انصار الحسین الثقافیه، ۱۹۹۱م. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
* مؤسسه معارف اسلامی، معجم أحادیث الامام المهدی، قم، مسجد مقدس جمکران، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق، | |||
* مالکی، ابنصباغ، الفصول المهمه، محقق جعفر حسینی، بیروت، المجمع العالمی لاهل البیت، ۱۴۳۲ق. | * مالکی، ابنصباغ، الفصول المهمه، محقق جعفر حسینی، بیروت، المجمع العالمی لاهل البیت، ۱۴۳۲ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | ||
خط ۲۷۷: | خط ۲۸۲: | ||
* مدرسی طباطبایی، سید حسین، مکتب در فرایند تکامل نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزد پناه، هفتم، تهران، کویر، ۱۳۸۸ش. | * مدرسی طباطبایی، سید حسین، مکتب در فرایند تکامل نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزد پناه، هفتم، تهران، کویر، ۱۳۸۸ش. | ||
* مسعودی، علی بن حسن، اثبات الوصیه، قم، انصاریان، ۱۴۲۶ق. | * مسعودی، علی بن حسن، اثبات الوصیه، قم، انصاریان، ۱۴۲۶ق. | ||
* مقدسی شافعی، یوسف بن یحیی، عقد الدرر فی أخبار المنتظر(ع)، قم، مسجد مقدس جمکران، چاپ: سوم، ۱۴۲۸ق. | |||
* مقدسی، یدالله، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش. | * مقدسی، یدالله، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش. | ||
* موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، مکیال المکارم در فوائد دعا برای حضرت قائم، مترجم سید مهدی حائری قزوینی، قم، برگ شقایق، ۱۳۸۰ش. | * موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، مکیال المکارم در فوائد دعا برای حضرت قائم، مترجم سید مهدی حائری قزوینی، قم، برگ شقایق، ۱۳۸۰ش. | ||
خط ۲۸۳: | خط ۲۸۹: | ||
* یاقوت حموی، معجم الادباء، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۰ق. | * یاقوت حموی، معجم الادباء، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۰ق. | ||
* یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، ۱۳۹۹ق. | * یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، ۱۳۹۹ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{جعبه آغازی}} | {{جعبه آغازی}} | ||
{{جعبه توالی | {{جعبه توالی |