پرش به محتوا

امام مهدی عجل الله تعالی فرجه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (اصلاح نویسه‌های عربی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱۳: خط ۱۱۳:
همچنین برای اثبات امامت امام مهدی(ع) به احادیث استمرار امامت،{{یادداشت|مانند روایات متعددی که در تفسیر برخی آیات [[قرآن]] از جمله [[آیه]] ۷ [[سوره رعد]] {{عربی|إنَّما أنتَ مُنْذِرٌ و لِکُلِّ قَومٍ هادٍ}}، و ۲۴ [[سوره فاطر|فاطر]] {{عربی| إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٌ}} رسیده است، مانند: قال رسول الله(ص) أنا المُنذِر و علیّ الهادی، وَ کُلُّ اِمامٍ هادٍ لِلقرنِ الّذی هو فیه (بحارالانوار، ج۳۵، ص۴۰۴، ح۲۲) و قال [[امام صادق|الامام الصادق]](ع): لَو لَم‌یکُنْ فی الأرضِ إلّا إثنانِ لَکانَ الاِمامُ أحدَهُما (کافی، ج۱، ص۱۸۰).}} [[حدیث ثقلین]]،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۳۲۳.</ref> [[حدیث دوازده خلیفه]]<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۳۳۲-۳۸۴.</ref>حدیث مرگ [[جاهلیت]]،{{یادداشت|{{عربی|قال رسول الله(ص): مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً}}. بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۳۳۱}} و ۳۶ حدیث هم‌مضمون با آن<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۷-۳۵.</ref> نیز استناد شده است.  
همچنین برای اثبات امامت امام مهدی(ع) به احادیث استمرار امامت،{{یادداشت|مانند روایات متعددی که در تفسیر برخی آیات [[قرآن]] از جمله [[آیه]] ۷ [[سوره رعد]] {{عربی|إنَّما أنتَ مُنْذِرٌ و لِکُلِّ قَومٍ هادٍ}}، و ۲۴ [[سوره فاطر|فاطر]] {{عربی| إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِیهَا نَذِیرٌ}} رسیده است، مانند: قال رسول الله(ص) أنا المُنذِر و علیّ الهادی، وَ کُلُّ اِمامٍ هادٍ لِلقرنِ الّذی هو فیه (بحارالانوار، ج۳۵، ص۴۰۴، ح۲۲) و قال [[امام صادق|الامام الصادق]](ع): لَو لَم‌یکُنْ فی الأرضِ إلّا إثنانِ لَکانَ الاِمامُ أحدَهُما (کافی، ج۱، ص۱۸۰).}} [[حدیث ثقلین]]،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۳۲۳.</ref> [[حدیث دوازده خلیفه]]<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۳۳۲-۳۸۴.</ref>حدیث مرگ [[جاهلیت]]،{{یادداشت|{{عربی|قال رسول الله(ص): مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً}}. بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۳۳۱}} و ۳۶ حدیث هم‌مضمون با آن<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۷-۳۵.</ref> نیز استناد شده است.  
===وضعیت شیعیان پس از شهادت امام عسکری(ع)===
===وضعیت شیعیان پس از شهادت امام عسکری(ع)===
[[شیعه|شیعیان]] پس از وفات امام یازدهم به‌دلیل ناآشنایی با امام زمان خود، در وضعیت نابسامانی قرار گرفتند و بنابر گزارش‌ها، بسیاری از شیعیان [[عراق]] و [[بین النهرین|بین‌النهرین]] سردرگم شدند.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۲۶ و ۴۲۹ و ۴۸۷.</ref> برای نمونه، شیعیان فردی را به [[مدینه]] فرستادند تا درباره وجود فرزند امام یازدهم تحقیق کند؛ چرا که شنیده بودند فرزند امام حسن عسکری(ع) توسط پدرش به مدینه فرستاده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۸.</ref> همچنین نقل شده است که [[احمد بن سهل بلخی]]، از عالمان دوره [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] در جستجوی امام خود، از [[خراسان بزرگ|خراسان]] به [[عراق]] رفت و چند سالی در آنجا در جستجوی امام بود.<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۷۳-۷۴.</ref>  
[[شیعه|شیعیان]] پس از وفات امام یازدهم به‌دلیل ناآشنایی با امام زمان خود، در وضعیت نابسامانی قرار گرفتند و بنابر گزارش‌ها، بسیاری از شیعیان [[عراق]] و [[بین النهرین|بین‌النهرین]] سردرگم شدند.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲، ص۴۲۶ و ۴۲۹ و ۴۸۷.</ref> برای نمونه، شیعیان فردی را به [[مدینه]] فرستادند تا درباره وجود فرزند امام یازدهم تحقیق کند؛ چرا که شنیده بودند فرزند امام حسن عسکری(ع) توسط پدرش به مدینه فرستاده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۸.</ref> همچنین نقل شده است که [[احمد بن سهل بلخی]]، از عالمان دوره [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] در جستجوی امام خود، از [[خراسان بزرگ|خراسان]] به [[عراق]] رفت و چند سالی در آنجا در جستجوی امام بود.<ref>یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۷۳-۷۴.</ref>  


در خانه [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] هم دودستگی افتاده بود؛ چرا که [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حُدیث]] مادر امام عسکری و [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه]] عمه وی، از امامت فرزند امام عسکری هواداری می‌کردند، ولی تنها خواهر امام عسکری از جعفر پشتیبانی می‌کرد.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۱-۱۶۲.</ref> بحران رهبری در این دوره چنان سنگین بود که حتی عده‌ای از شیعیان امامی، از مذهب خود دست برداشته و به سایر [[فرق تشیع|فرقه‌های شیعه]] و غیرشیعه پیوستند؛<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۲۰؛ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۰۸.</ref> دسته‌ای رحلت امام عسکری را نپذیرفتند و او را [[مهدی]] دانستند و گروهی امامت [[محمد بن علی الهادی(ع)|سید محمد فرزند امام هادی(ع)]] را پذیرفتند و امامت امام عسکری را منکر شدند<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۱۹۷، پاورقی۲.</ref> و گروهی بزرگ [[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] را امام دانستند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۱۰۷-۱۰۹؛ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۱۰ـ۱۱۴؛ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۰۸.</ref>  
در خانه [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] هم دودستگی افتاده بود؛ چرا که [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حُدیث]] مادر امام عسکری و [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه]] عمه وی، از امامت فرزند امام عسکری هواداری می‌کردند، ولی تنها خواهر امام عسکری از جعفر پشتیبانی می‌کرد.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۱-۱۶۲.</ref> بحران رهبری در این دوره چنان سنگین بود که حتی عده‌ای از شیعیان امامی، از مذهب خود دست برداشته و به سایر [[فرق تشیع|فرقه‌های شیعه]] و غیرشیعه پیوستند؛<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۲۰؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲، ص۴۰۸.</ref> دسته‌ای رحلت امام عسکری را نپذیرفتند و او را [[مهدی]] دانستند و گروهی امامت [[محمد بن علی الهادی(ع)|سید محمد فرزند امام هادی(ع)]] را پذیرفتند و امامت امام عسکری را منکر شدند<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۱۹۷، پاورقی۲.</ref> و گروهی بزرگ [[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] را امام دانستند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۱۰۷-۱۰۹؛ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ۱۳۶۱ش، ص۱۱۰ـ۱۱۴؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲، ص۴۰۸.</ref>  


علیرغم اختلافات مذکور، نهایتاً اکثریت شیعه به امامت فرزند امام حسن عسکری(ع) گرویدند و همین جریان بعدها رهبری اصلی شیعیان امامی را بر عهده گرفت و در قرن چهارم به صورت [[امامیه|شیعه اثنی عشری]] باقی ماند.<ref>طوسی، الغیبه،....</ref> [[شیخ مفید]] پس از نقل خبری از [[حسن بن موسی نوبختی]]، نویسنده کتاب [[فرق الشیعة (کتاب)|فرق الشیعه]]، درباره فرقه‌های چهارده‌گانه‌ای که پس از وفات امام حسن عسکری(ع) به وجود آمدند، می‌گوید: «از این فرقه‌هایی که از آنها یاد کردیم، در زمان ما، یعنی در سال ۳۷۳ق، هیچ فرقه‌ای غیر از امامیه دوازده امامی باقی نمانده است؛ یعنی کسانی که [[امامت]] فرزند حسن [عسکری] را که به نام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نامیده می‌شود، پذیرفته و به حیات و بقای او تا روزی که با شمشیر قیام کند، یقین دارند.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ج۲، ص۳۲۱.</ref>
علیرغم اختلافات مذکور، نهایتاً اکثریت شیعه به امامت فرزند امام حسن عسکری(ع) گرویدند و همین جریان بعدها رهبری اصلی شیعیان امامی را بر عهده گرفت و در قرن چهارم به صورت [[امامیه|شیعه اثنی عشری]] باقی ماند.<ref>طوسی، الغیبه،....</ref> [[شیخ مفید]] پس از نقل خبری از [[حسن بن موسی نوبختی]]، نویسنده کتاب [[فرق الشیعة (کتاب)|فرق الشیعه]]، درباره فرقه‌های چهارده‌گانه‌ای که پس از وفات امام حسن عسکری(ع) به وجود آمدند، می‌گوید: «از این فرقه‌هایی که از آنها یاد کردیم، در زمان ما، یعنی در سال ۳۷۳ق، هیچ فرقه‌ای غیر از امامیه دوازده امامی باقی نمانده است؛ یعنی کسانی که [[امامت]] فرزند حسن [عسکری] را که به نام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نامیده می‌شود، پذیرفته و به حیات و بقای او تا روزی که با شمشیر قیام کند، یقین دارند.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ج۲، ص۳۲۱.</ref>
خط ۱۲۴: خط ۱۲۴:
پس از وفات امام حسن عسکری و آغاز امامت امام دوازدهم، [[توقیع|توقیعاتی]] از سوی امام زمان(عج) صادر شد که برخی از آنها به اثبات امامت خود مربوط می‌شد؛ استدلالی که امام زمان(عج) در این توقیعات، برای اثبات امامت خویش مطرح کرده، تأکید بر استمرار راه هدایت الهی از زمان [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]] تا زمان امام حسن عسکری(ع) و خالی نبودن زمین از حجت الهی است.<ref>طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> وی همچنین سه معیار برای تشخیص امام از مدعیان امامت معرفی کرده است: [[عصمت]]، علم و تأیید الهی.<ref>طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref>
پس از وفات امام حسن عسکری و آغاز امامت امام دوازدهم، [[توقیع|توقیعاتی]] از سوی امام زمان(عج) صادر شد که برخی از آنها به اثبات امامت خود مربوط می‌شد؛ استدلالی که امام زمان(عج) در این توقیعات، برای اثبات امامت خویش مطرح کرده، تأکید بر استمرار راه هدایت الهی از زمان [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]] تا زمان امام حسن عسکری(ع) و خالی نبودن زمین از حجت الهی است.<ref>طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref> وی همچنین سه معیار برای تشخیص امام از مدعیان امامت معرفی کرده است: [[عصمت]]، علم و تأیید الهی.<ref>طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۵-۲۸۶.</ref>


توقیع امام دوازدهم در پاسخ به سؤال ابن‌ابی‌غانم قزوینی و گروهی از شیعیان در مورد جانشین [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]]،<ref>طوسی، الغیبه، ص۲۸۶.</ref> و توقیع دیگری خطاب به [[محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی|محمد بن ابراهیم بن مهزیار]]<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۸۷.</ref> از این موارد است.
توقیع امام دوازدهم در پاسخ به سؤال ابن‌ابی‌غانم قزوینی و گروهی از شیعیان در مورد جانشین [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]]،<ref>طوسی، الغیبه، ص۲۸۶.</ref> و توقیع دیگری خطاب به [[محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی|محمد بن ابراهیم بن مهزیار]]<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲، ص۴۸۷.</ref> از این موارد است.


===غیبت صغری===
===غیبت صغری===
خط ۱۳۹: خط ۱۳۹:


دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت، <ref>صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۵۰۳.
دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت، <ref>صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۵۰۳.
  طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۶۰.</ref>در حالی که یک شش روز قبل از درگذشت او، [[توقیع|توقیعی]] از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- [[غیبت کبرا|غیبت دوم]]{{یادداشت| به گفته علی اکبر غفاری مصحح  کتاب در برخی از نسخه های کمال الدین تعبیر امام زمان(ع) در این توقیع «الغیبة التامة» است. کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۶}} آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲،  پاورقی ص۵۱۶؛ کشف الغمه، ج۲، ص۵۳۰؛ احتجاج، ج۲، صص۵۵۵-۵۵۶.</ref> اکثر منابع شیعه سال وفات [[علی بن محمد سمری|نایب چهارم]] را سال ۳۲۹ق می‌دانند، ولی [[شیخ صدوق]] و [[فضل بن حسن طبرسی]] آن را در سال ۳۱۸ق ثبت کرده‌اند.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۰۳، روایة ۳۲. طبرسی، اعلام الوری، ص۴۱۷.</ref>
  طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۶۰.</ref>در حالی که یک شش روز قبل از درگذشت او، [[توقیع|توقیعی]] از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- [[غیبت کبرا|غیبت دوم]]{{یادداشت| به گفته علی اکبر غفاری مصحح  کتاب در برخی از نسخه های کمال الدین تعبیر امام زمان(ع) در این توقیع «الغیبة التامة» است. کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۶}} آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲،  پاورقی ص۵۱۶؛ کشف الغمه، ج۲، ص۵۳۰؛ احتجاج، ج۲، صص۵۵۵-۵۵۶.</ref> اکثر منابع شیعه سال وفات [[علی بن محمد سمری|نایب چهارم]] را سال ۳۲۹ق می‌دانند، ولی [[شیخ صدوق]] و [[فضل بن حسن طبرسی]] آن را در سال ۳۱۸ق ثبت کرده‌اند.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۵۹ق، ج۲، ص۵۰۳، روایة ۳۲. طبرسی، اعلام الوری، ص۴۱۷.</ref>


===ملاقات با امام زمان===
===ملاقات با امام زمان===
خط ۱۵۳: خط ۱۵۳:
{{اصلی|ظهور امام زمان|علائم ظهور|قیام امام مهدی(عج)}}
{{اصلی|ظهور امام زمان|علائم ظهور|قیام امام مهدی(عج)}}


بر اساس آموزه‌های شیعه، حضرت مهدی(ع) پس از غیبتی طولانی در [[آخرالزمان]] با همراهی یارانش قیام می‌کند و با برپایی حکومتی جهانی، عدالت و صلح را در جهان برقرار می‌سازد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۸۴ و ۱۹۹- ۲۰۲.</ref> در منابع اسلامی [[علائم ظهور|نشانه‌هایی]] برای ظهور امام زمان ذکر شده است از جمله [[خروج سفیانی]]، [[صیحه آسمانی]]، [[قتل نفس زکیه]].<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۰.</ref>
بر اساس آموزه‌های شیعه، حضرت مهدی(ع) پس از غیبتی طولانی در [[آخرالزمان]] با همراهی یارانش قیام می‌کند و با برپایی حکومتی جهانی، عدالت و صلح را در جهان برقرار می‌سازد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۸۴ و ۱۹۹- ۲۰۲.</ref> در منابع اسلامی [[علائم ظهور|نشانه‌هایی]] برای ظهور امام زمان ذکر شده است از جمله [[خروج سفیانی]]، [[صیحه آسمانی]]، [[قتل نفس زکیه]].<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۰.</ref>


بنابر روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است: ظلم و ستم فراگیر و فتنه‌ای که بر هر خانه‌ای وارد می‌شود،<ref>سید بن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج۱، ص۱۷۷.</ref> وجود دشمنانی مانند [[خروج سفیانی|سفیانی]] و [[ناصبی|نواصب]] و دیگرانی که در [[عراق]] و دیگر سرزمین‌های اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس [[سوریه]] را تصرف می‌کنند،<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۸۶.</ref> و در نهایت یاران امام زمان که در سرزمین‌های اسلامی یاد و نام امام دوازدهم را در عالم پراکنده می‌کنند.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، باب ۳۱، ح۲.</ref>
بنابر روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است: ظلم و ستم فراگیر و فتنه‌ای که بر هر خانه‌ای وارد می‌شود،<ref>سید بن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج۱، ص۱۷۷.</ref> وجود دشمنانی مانند [[خروج سفیانی|سفیانی]] و [[ناصبی|نواصب]] و دیگرانی که در [[عراق]] و دیگر سرزمین‌های اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس [[سوریه]] را تصرف می‌کنند،<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۸۶.</ref> و در نهایت یاران امام زمان که در سرزمین‌های اسلامی یاد و نام امام دوازدهم را در عالم پراکنده می‌کنند.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج۱، باب ۳۱، ح۲.</ref>
confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۸۶

ویرایش