پرش به محتوا

امام مهدی عجل الله تعالی فرجه: تفاوت میان نسخه‌ها

ویکی‌سازی، اصلاح ساختار و حذف موارد اضافه
(ویکی‌سازی تا ملاقات در غیبت کبری)
(ویکی‌سازی، اصلاح ساختار و حذف موارد اضافه)
خط ۱۵۸: خط ۱۵۸:
{{اصلی|غیبت کبری}}
{{اصلی|غیبت کبری}}
دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>جاسم حسين، تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت،{{مدرک}} در حالی که یک هفته قبل از درگذشت او، [[توقیع|توقیعی]] از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- [[غیبت کبری|غیبت دوم]] آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۶؛ کشف الغمه، ج۲، ص۵۳۰؛ احتجاج، ج۲، صص۵۵۵-۵۵۶.</ref> اکثر منابع شیعه سال وفات [[نایب چهارم امام زمان|نایب چهارم]] را سال ۳۲۹ق می‌دانند، ولی [[شیخ صدوق]] و [[فضل بن حسن طبرسی]] آن را در سال ۳۱۸ق ثبت کرده‌اند.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۰۳، روایة ۳۲. طبرسی، اعلام الوری، ص۴۱۷.</ref>
دوره غیبت کبری از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] آغاز شد.<ref>جاسم حسين، تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۱۹ و ۲۴؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۷۹.</ref> آخرین [[نیابت خاصه|نائب خاص]] امام مهدی(ع) در دوره غیبت صغری، [[علی بن محمد سمری]] بود که در پانزدهم [[شعبان]] ۳۲۹ق درگذشت،{{مدرک}} در حالی که یک هفته قبل از درگذشت او، [[توقیع|توقیعی]] از سوی امام خطاب به وی صادر شد که در آن ضمن اعلام روزِ درگذشت علی بن محمد سمری به او، از انتخاب جانشین منع شده بود؛ چرا که -بنابر آنچه در توقیع آمده- [[غیبت کبری|غیبت دوم]] آغاز شده و تا زمانی که خداوند اجازه ندهد ظهوری نخواهد بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۶؛ کشف الغمه، ج۲، ص۵۳۰؛ احتجاج، ج۲، صص۵۵۵-۵۵۶.</ref> اکثر منابع شیعه سال وفات [[نایب چهارم امام زمان|نایب چهارم]] را سال ۳۲۹ق می‌دانند، ولی [[شیخ صدوق]] و [[فضل بن حسن طبرسی]] آن را در سال ۳۱۸ق ثبت کرده‌اند.<ref>صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۰۳، روایة ۳۲. طبرسی، اعلام الوری، ص۴۱۷.</ref>
===ملاقات با امام زمان===
{{اصلی|ملاقات با امام زمان}}
روایات فراوانی از دیدار با امام دوازدهم شیعیان در طول حیات وی در منابع شیعه ذکر شده است که برخی از آنها مربوط به پیش از آغاز غیبت کبری بوده و بسیاری از آنها نیز پس از آن روی داده است:
*ملاقات پیش از غیبت کبری: بنابر گزارش‌های تاریخی و روایی، در طول ۶۹ سال [[غیبت صغری]]، علاوه بر [[نواب اربعه|چهار نائب خاص]]، افراد متعددی امام دوازدهم شیعیان را زیارت کرده‌اند؛ از جمله [[ابراهیم بن ادریس]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۱؛ طوسی، الغیبه، مؤسسة المعارف الاسلامیه، ص۲۶۸؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۲۹.</ref> [[ابراهیم بن عبده نیشابوری]] و خادم او،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۲۹.</ref> ابوالادیان، خادم امام حسن عسکری(ع)،<ref>صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۴۵۷؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۰.</ref> [[ابو سعید غانم هندی]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۵۱۵؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۳.</ref> و [[ابوعبدالله بن صالح]]<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۷.</ref> و ده‌ها نفر دیگر.<ref>رجوع کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۲۹-۹۷.</ref>
*ملاقات در غیبت کبری: درباره دیدن امام زمان در دوره غیبت کبری، دو دیدگاه در میان شیعیان وجود دارد: برخی آن را انکار کرده‌اند و برخی دیگر بر امکان و وقوع آن، شواهد و دلایلی اقامه نموده‌اند. انکار در این باره گاه مستند به احادیثی شده است که بر اساس آنها، هر گونه ادعای مشاهده در روزگار غیبت کبری دروغ است.<ref group="یادداشت">این حدیث بخشی از آخرین توقیع امام زمان(ع) به نایب چهارم خویش است: {{عربی| وَ سَیأْتِی إِلَی شِیعَتِی مَنْ یدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیانِی وَ الصَّیحَةِ فَهُوَ كَذَّابٌ مُفْتَر |ترجمه=و به زودی برخی نزد شیعیان من ادعای مشاهده مرا خواهند داشت، بدانید هر كه پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] ادّعای مشاهده كند دروغگویی است که به ما افترا بسته است.}}</ref> همچنین انکار ملاقات با امام زمان در عصر غیبت، در موارد دیگری حاصل تردید در صدق مدعای کسی بوده است که از دیدار خود با امام زمان خبر می‌داده است. علاوه بر این، برخی دیگر با هدف جلوگیری از سودجویی فرصت‌طلبان، هر گونه رؤیت را انکار می‌کنند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۷۹.</ref>
از سوی دیگر در برخی احادیث، دعاها و اعمالی برای دیدار با امام زمان(ع) توصیه شده است،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۸۰ و ۱۸۱. رجوع کنید به: طبرسی، مکارم الاخلاق، ج۲، ص۳۵، ح۷۶.</ref> و دست‌کم دو حدیث معتبر، دسترسی و دیدار با امام را برای پیروان ویژه او، امری ممکن دانسته است.<ref group="یادداشت">از امام صادق(ع) نقل شده است:{{عربی| لِلْقَائِمِ غَیبَتَانِ إِحْدَاهُمَا قَصِیرَةٌ وَ الْأُخْرَی طَوِیلَةٌ الْغَیبَةُ الْأُولَی لایعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ شِیعَتِهِ وَ الْأُخْرَی لایعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ مَوَالِیهِ. (کلینی، الكافی، إسلامیة، ج‌۱، ص۳۴۰)|ترجمه=برای قائم دو غیبت است: یکی کوتاه است و دیگری طولانی. در غیبت اول جز شیعیان خاص او کسی از جای او با خبر نیست و در غیبت دیگر جز دوستان خاص او کسی از جای او با خبر نیست.}} همچنین در روایت دیگری از امام صادق(ع) آمده است:{{عربی|إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیبَتَینِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّی یقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّی لایبْقَی عَلَی أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ یسِیرٌ لایطَّلِعُ عَلَی مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وُلْدِهِ وَ لاغَیرِهِ إِلَّا الْمَوْلَی الَّذِی یلِی أَمْرَهُ (طوسی، کتاب الغیبة، ص۱۶۱) |ترجمه=برای صاحب این امر، دو غیبت است که یکی از آن‌ها، به اندازه‌ای طولانی می‌شود که برخی از مردم گویند: از دنیا رفته است، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: رفته است. جز اندکی از یاران او، بر باور خود استوار نماند. کسی از فرزندانش و غیر آنان از اقامتگاه او آگاه نمی‌شود، جز کسی که متصدی امور او است.}}</ref> عالمان بزرگ شیعه مانند [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] در کتاب‌های خود فصلی را برای نام بردن از دیدارکنندگان با امام دوازدهم گشوده و به ممکن بودن آن تصریح کرده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۸۰.</ref>


==ظهور و قیام امام زمان==
==ظهور و قیام امام زمان==
خط ۱۶۶: خط ۱۷۵:


بر اساس روایات، امام مهدی(ع) قیام خود را از [[مسجد الحرام]] در [[مکه]] آغاز می‌کند و به همراه [[یاران امام زمان|یارانش]] به سمت [[کوفه]] حرکت می‌کند و این شهر را به‌عنوان مرکز حکومت خود برمی‌گزیند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ج۸، ص۲۰۱؛ صدر، تاریخ مابعد الظهور، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref>
بر اساس روایات، امام مهدی(ع) قیام خود را از [[مسجد الحرام]] در [[مکه]] آغاز می‌کند و به همراه [[یاران امام زمان|یارانش]] به سمت [[کوفه]] حرکت می‌کند و این شهر را به‌عنوان مرکز حکومت خود برمی‌گزیند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ج۸، ص۲۰۱؛ صدر، تاریخ مابعد الظهور، ج۳، ص۲۱۲-۲۲۴.</ref>
===ملاقات با امام زمان===
{{اصلی|ملاقات با امام زمان}}
روایات فراوانی از دیدار با امام دوازدهم شیعیان در طول حیات وی در منابع شیعه ذکر شده است که برخی از آنها مربوط به پیش از آغاز غیبت کبری بوده و بسیاری از آنها نیز پس از آن روی داده است:
*ملاقات پیش از غیبت کبری: در کتاب‌های تاریخی و [[حدیث|حدیثی]] [[شیعه]]، همچون [[کافی]]، [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]] [[شیخ مفید]]، [[اعلام الوری]]، [[کمال الدین]] و [[الغیبة شیخ طوسی|الغیبة]] [[شیخ طوسی]] و [[الغیبه نعمانی|الغیبة]] [[نعمانی]]، ضمن بیان نام افرادی که در زمان حیات [[امام حسن عسکری(ع)]] موفق به دیدار فرزندش مهدی(عج) شده‌اند، شرح دیدار آنها نیز ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرسی، اعلام الوری، مؤسسه آل البیت، ج۲، ص۲۱۴؛ کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۱؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۹-۲۹.</ref> بیشتر این افراد، یاران و خادمان امام حسن عسکری(ع) بوده‌اند؛ از جمله [[ابونصر ظریف]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۴؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۲.</ref> خادم امام عسکری و افراد دیگری مانند [[احمد بن اسحاق اشعری قمی]]<ref>صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۳۸۴؛ طبرسی، اعلام الوری، مؤسسه آل البیت، ج۲، ص۲۴۸؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۱۳.</ref> [[ابو علی بن مطهر]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۱؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۱۴.</ref> [[سعد بن عبدالله اشعری قمی]]،<ref>صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۴۵۴؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۱۶.</ref> و [[یعقوب بن منقوش]].<ref>صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۴۰۷ و ص۴۳۶؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۱۹.</ref>.
همچنین بنابر گزارش‌های تاریخی و روایی، در طول ۶۹ سال [[غیبت صغری]]، علاوه بر [[نواب اربعه|چهار نائب خاص]]، افراد متعددی امام دوازدهم شیعیان را زیارت کرده‌اند؛ از جمله [[ابراهیم بن ادریس]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۱؛ طوسی، الغیبه، مؤسسة المعارف الاسلامیه، ص۲۶۸؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۲۹.</ref> [[ابراهیم بن عبده نیشابوری]] و خادم او،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی (عج)، ج۵، ص۲۹.</ref> ابوالادیان، خادم امام حسن عسکری(ع)،<ref>صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی، ص۴۵۷؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۰.</ref> [[ابو سعید غانم هندی]]،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۵۱۵؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۳.</ref> و [[ابوعبدالله بن صالح]]<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۵۲؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۳۷.</ref> و ده‌ها نفر دیگر.<ref>رجوع کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۲۹-۹۷.</ref>
*ملاقات در غیبت کبری: درباره دیدن امام زمان در روزگار غیبت کبری دو دیدگاه وجود دارد: برخی آن را انکار کرده‌اند و برخی دیگر بر امکان و وقوع آن، شواهد و دلایلی اقامه نموده‌اند. این انکارها گاه به احادیثی مستند شده‌اند که مدعی مشاهده در روزگار غیبت کبری را دروغگو خوانده‌اند<ref group="یادداشت">این حدیث بخشی از آخرین توقیع امام زمان(ع) به نایب چهارم خویش است: {{عربی| وَ سَیأْتِی إِلَی شِیعَتِی مَنْ یدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیانِی وَ الصَّیحَةِ فَهُوَ كَذَّابٌ مُفْتَر |ترجمه=و به زودی برخی نزد شیعیان من ادعای مشاهده مرا خواهند داشت، بدانید هر كه پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] ادّعای مشاهده كند دروغگویی است که به ما افترا بسته است.}}</ref> و گاه از شک در صداقت گزارش‌دهنده رؤیت برخاسته است، ضمن اینکه برخی نیز به دلیل جلوگیری از سودجویی فرصت‌طلبان، همه گونه رؤیت را انکار می‌کنند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۷۹.</ref>
از سوی دیگر در برخی احادیث، دعاها و اعمالی برای دیدار با امام زمان(ع) توصیه شده است،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۸۰ و ۱۸۱. رجوع کنید به: طبرسی، مکارم الاخلاق، ج۲، ص۳۵، ح۷۶.</ref> و دست‌کم دو حدیث معتبر، دسترسی و دیدار با امام را برای پیروان ویژه او، امری ممکن دانسته است.<ref group="یادداشت">از امام صادق(ع) نقل شده است:{{عربی| لِلْقَائِمِ غَیبَتَانِ إِحْدَاهُمَا قَصِیرَةٌ وَ الْأُخْرَی طَوِیلَةٌ الْغَیبَةُ الْأُولَی لایعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ شِیعَتِهِ وَ الْأُخْرَی لایعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِیهَا إِلَّا خَاصَّةُ مَوَالِیهِ. (کلینی، الكافی، إسلامیة، ج‌۱، ص۳۴۰)|ترجمه=برای قائم دو غیبت است: یکی کوتاه است و دیگری طولانی. در غیبت اول جز شیعیان خاص او کسی از جای او با خبر نیست و در غیبت دیگر جز دوستان خاص او کسی از جای او با خبر نیست.}} همچنین در روایت دیگری از امام صادق(ع) آمده است:{{عربی|إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیبَتَینِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّی یقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ یقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّی لایبْقَی عَلَی أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ یسِیرٌ لایطَّلِعُ عَلَی مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وُلْدِهِ وَ لاغَیرِهِ إِلَّا الْمَوْلَی الَّذِی یلِی أَمْرَهُ (طوسی، کتاب الغیبة، ص۱۶۱) |ترجمه=برای صاحب این امر، دو غیبت است که یکی از آن‌ها، به اندازه‌ای طولانی می‌شود که برخی از مردم گویند: از دنیا رفته است، برخی گویند: کشته شده و برخی گویند: رفته است. جز اندکی از یاران او، بر باور خود استوار نماند. کسی از فرزندانش و غیر آنان از اقامتگاه او آگاه نمی‌شود، جز کسی که متصدی امور او است.}}</ref> عالمان بزرگ شیعه مانند [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] در کتاب‌های خود فصلی را برای نام بردن از دیدارکنندگان با امام دوازدهم گشوده و به ممکن بودن آن تصریح کرده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۸۰.</ref> گزارش‌های فراوانی از ملاقات برخی عالمان بزرگ و افراد عادی با امام زمان وجود دارد. به گفته [[شیخ حر عاملی]]، [[سید عبدالله شبر]] و [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، این گزارش‌ها به حد [[تواتر]] رسیده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۵، ص۱۸۳.</ref> برخی از این ملاقات‌کنندگان عبارت‌اند از: میرزا [[محمد حسین نائینی]]،<ref>طبرسی نوری، النجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۳۲۰.</ref> [[سید بن طاووس]]،<ref>طبرسی نوری، النجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۳۴۴ و ص۳۴۸ و ص۳۴۹.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|ابراهیم کفعمی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۳۶۰.</ref> [[محمد تقی مجلسی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب،۱۴۱۰ق، ص۴۱۵.</ref> [[ابوالحسن شعرانی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۴۳.</ref> [[شیخ حر عاملی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۵۱.</ref> [[مقدس اردبیلی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۵۳.</ref> [[میرزا محمد استرآبادی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۶۱.</ref> [[شهید ثانی]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۶۲.</ref> [[سید بحرالعلوم]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، صص۴۷۳ و ۴۷۴ و ۴۷۵ و ۴۷۶ و ۴۷۷.</ref> [[سید نعمت الله جزایری]]،<ref>طبرسی نوری، نجم الثاقب، ۱۴۱۰ق، ص۴۸۰.</ref> [[شیخ مرتضی انصاری]].<ref>شیخ محمود عراقی، دارالسلام، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۸۰ش، ص۲۹۰.</ref>


==سخنان و مکتوبات==
==سخنان و مکتوبات==
۳۸۶

ویرایش