توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

توقیعات یا به خط خود امامان بوده است یا آن‌ها املا می‌کرده‌اند و دیگران نوشته‌اند.<ref> برای نمونه، نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۹۶، ۱۰۲ـ۱۰۳، ۱۰۷، ۵۱۰.</ref> آنان در مواردی، ذیل توقیع، بر نگارش آن به‌خط خود تصریح کرده‌اند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به کشی، رجال‌الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۱۳، ۵۵۱.</ref> تصریح‌های بسیار بر نگارش توقیع به خط امامان<ref> برای نمونه، نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۰۳، ۵۱۰؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۰.</ref> دلیلی بر نادرستی ادعای نگارش توقیعات توسط نائبان امامان یا وکیلان آنها ارزیابی شده است.<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۷۹.</ref> همچنین احتمال داده شده که تصریح بر نگارش توقیع به خط امام مهدی(عج)، برای شناسایی توقیعات دروغینی بوده که به او نسبت داده می‌شد و یا شناسایی ادعای برخی منحرفان در مورد نگارش توقیع.<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۷۹-۵۸۰.</ref> برای نمونه [[احمد بن اسحاق قمی]] در دیدار با امام عسکری(ع) از او درخواست کرد دست‌خطی برای وی بنگارند تا با آن نامه‌های امام را شناسایی کند و امام درخواست او را اجابت کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۳.</ref>  اصحاب امامان با دست‌خط امامان آشنا بودند و آن از دیگر خط‌ها تشخیص می‌دادند.<ref> شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳ به نقل از شبیری، «توقیع»، ص۵۸۴.</ref>

ردوبدل کردن توقیعات از طریق [[سازمان وکالت|شبکه وکالت]] صورت می‌گرفت. شیعیان از مناطق مختلف [[وجوهات شرعی]]، درخواست‌ها و پرسش‌های خود را از طریق وکیلان ائمه به امامان رسانده و از همین طریق پاسخ‌ها و توقیعات را دریافت می‌کردند.<ref>نگاه کنید به طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۴.</ref> در دوره [[غیبت صغری]] این وظیفه بر عهده [[نواب اربعه]] بود<ref>نگاه کنید طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref> و آنان از طریق وکیلان خود با شیعیان در مناطق مختلف در ارتباط بودند.<ref> جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۸۸.</ref> البته گزارش‌های روایی وجود دارد که بر اساس آن‌ها شیعیان از راه‌های دیگری و بدون واسطه وکیلان نیز درخواست‌های خود را به امامان رسانده و یا توقیعاتی را از آنان دریافت می‌کردند. به عنوان مثال بر اساس نقل [[قطب راوندی]]، محمد بن یوسف شاشی با واسطه زنی که به خانه امام مهدی(ع) رفت‌وآمد داشت، نامه خود را به او رسانده و توقیعی دریافت کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۹۵.</ref>