پرش به محتوا

جفر: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۲۴۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۰ اکتبر ۲۰۱۶
جز
←‏کتاب جفر: ویکی‌سازی
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (←‏کتاب جفر: ویکی‌سازی)
خط ۶: خط ۶:


==کتاب جفر==
==کتاب جفر==
در برخی روایات وجود کتابی به نام «کتاب جفر» نزد [[امامان شیعه]] گزارش شده‌<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۸۱۵۹</ref><ref>مجلسی‌، ج‌۵۱، ص‌۲۲۰</ref> که محتوای آن ذکر حوادث آینده تا روز [[قیامت]] است‌<ref>مجلسی‌، ج‌۵۱، ص‌۲۲۰</ref> در برخی گزارش‌ها نام این کتاب در کنار کتاب جامعه یاد شده است‌.<ref>رجوع کنید به:حاجی خلیفه‌، ج‌۱، ستون‌۵۹۱</ref> بنا بر روایتی از [[امام کاظم]](ع)، جز [[نبی]] و وصی نبی‌، کسی نمی‌تواند در آن بنگرد و نگریستن در آن از امتیازات اوصیای پیامبر(ص) است‌.<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۸۱۵۹</ref>
===معنای اصطلاحی و لغوی===
===معنای اصطلاحی و لغوی===
جفر، واژه‌ای عربی است که در فرهنگ‌های لغت بر گونه‌ای خاص از برّه یا بزغاله‌،<ref>جوهری‌؛ ابن‌منظور؛ فَیومی‌؛ مرتضی زبیدی‌، ذیل واژه‌</ref> چاهی با دهانه گشاد که سنگ چین نشده‌،<ref>ابن‌اثیر؛ ابن‌فارس‌، ذیل واژه</ref> نوزاد انسان‌<ref>ابن‌منظور؛ مرتضی زبیدی، ذیل واژه</ref> و بچه شتر اطلاق شده است‌. استعمال واژه جفر در معنای پوست گوسفند یا گاو که مُفاد بسیاری از روایات حاکی از آن است‌<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۳۱۵۶</ref><ref>کلینی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۱؛</ref> یا از باب حذف مضاف و توسع در لغت است یا از این باب که واژه جفر برای گونه‌ای خاص از پوست گوسفند یا گاو، عَلَم (اسم‌خاص‌) گشته است‌.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه ص‌۳۲</ref>
جفر، واژه‌ای عربی است که در روایات به پوست گاو یا گوسفند معنا شده است.<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۳۱۵۶</ref><ref>کلینی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۱؛</ref> و گویا این واژه برای گونه‌ای خاص از پوست گوسفند یا گاو، عَلَم (اسم‌خاص‌) گشته است‌.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه ص‌۳۲</ref>
===محتوای کتاب جفر===
محتوای کتاب حفر، ذکر حوادث آینده تا روز [[قیامت]] است‌<ref>مجلسی‌، ج‌۵۱، ص‌۲۲۰</ref> بنا بر روایتی از [[امام کاظم]](ع)، جز [[نبی]] و وصی نبی‌، کسی نمی‌تواند در آن بنگرد و نگریستن در آن از امتیازات اوصیای پیامبر(ص) است‌.<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۸۱۵۹</ref>


===جفر ابیض و احمر===
===جفر ابیض و احمر===
افزون بر کتاب جفر، در برخی روایات [[شیعه]] بر وجود دو جفر دیگر به نام‌های جفر ابیض (سفید) و جفر احمر (سرخ‌) نزد امامان تأکید شده است‌.<ref>اربلی‌، ج‌۲، ص‌۳۸۲؛</ref><ref>کلینی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۰</ref> [[امام صادق]](ع) در روایتی‌<ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۳۷ ۳۸</ref> این پندار را که این دو جفر، پوستهایی‌اند که بر روی آنها مطالبی نوشته شده‌، نفی و تأکید کرده که جفر ابیض و احمر تنها دو انبان چرمین‌اند که در اولی شماری کتاب و در دومی شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] قرار داشته است‌. بنا بر احتمالی‌، که بعید به نظر می‌رسد، احمر و ابیض صفت احکامی است که در این دو جفر آمده که برخی برای جنگ و قتال و خونریزی و برخی دیگر برای مسالمت و سازش است‌.<ref>بونی،ج‌۳، ص‌۳۳۵</ref>
برخی متون شیعی، از جفر ابیض (سفید) و جفر احمر (سرخ‌) نیز یاد کرده‌اند<ref>اربلی‌، ج‌۲، ص‌۳۸۲؛</ref><ref>کلینی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۰</ref> این دو جفر، دو انبان چرمین‌اند که در اولی شماری کتاب و در دومی شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] قرار داشته است‌.<ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۳۷ ۳۸</ref> کتاب‌های موجود در جفر ابیض برخی کتاب‌های آسمانی پیشین، [[مصحف فاطمه]] و کتاب جامعه است‌.<ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۴۲،۴۳، ۴۶، ۴۹</ref> بنابر روایات جفر دیگری هم از پوست گاو وجود دارد که جفر ابیض و احمر در آن قرار دارد<ref>صفار قمی‌، بصائر الدرجات‌،ص ۱۶۰</ref>


بر اساس برخی روایات که محتوای این دو جفر را گزارش کرده‌اند<ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۴۲۴۳، ۴۶، ۴۹</ref> و از مقایسه آنها با روایت‌های کتاب جامعه‌، روشن می‌شود که در جفر ابیض علاوه بر برخی کتاب‌های آسمانی پیشین و [[مصحف فاطمه]]، کتاب جامعه نیز وجود داشته است‌.
===محل فعلی نگهداری جفرها===


اکرم احمد برکات عاملی‌،<ref>عاملی‌، ص‌۴۹۵۰</ref> با استناد به روایتی از [[امام صادق]](ع)،<ref>صفار قمی‌، بصائر الدرجات‌،ص ۱۶۰</ref> از جفری دیگر نیز یاد کرده که از چرم گاو بوده است‌. وی با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسد که این جفر، انبانی چرمین و بزرگ بوده است که جفر ابیض و احمر را درون آن نهاده بودند.
بر اساس روایات[[اهل بیت]](ع)، این کتاب‌ها و شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] میان [[امامان شیعه]] دست به دست می‌گشته و اکنون نیز نزد امام [[امام مهدی|حجت بن الحسن]](عج) است‌.<ref>عاملی‌، ص‌۱۲۵۱۳۳</ref><ref>باجگیران‌، ص‌۴۷ ۴۸</ref> بر اساس برخی روایات [[شیعه]]، شمشیر رسول خدا و این کتاب‌ها نزد هر کس باشد، نشانه [[امامت]] اوست‌،<ref>ابن بابویه، معانی‌الاخبار،ص‌۱۰۲ ۱۰۳</ref><ref>ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ص‌۱۹۲۱۹۳</ref> مانند تابوت [[بنی‌اسرائیل]] که نزد هر کس بود، نشانه [[نبوت]] و [[رسالت]] او بود.<ref>عیاشی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۹</ref> امامان شیعه نیز در روایاتی‌، با به کارگیری تعابیری مثل «عندی» یا «عندنا»، بر این امر تأکید کرده‌اند.<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۰۱۵۲</ref><ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۲۲، ۲۴</ref>


مفاد برخی از روایات [[اهل بیت]](ع) حاکی است که این کتاب‌ها و شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] میان [[امامان شیعه]] دست به دست می‌گشته و اکنون نیز نزد امام [[امام مهدی|حجت بن الحسن]](عج) است‌.<ref>عاملی‌، ص‌۱۲۵۱۳۳</ref><ref>باجگیران‌، ص‌۴۷ ۴۸</ref> بر اساس برخی روایات [[شیعه]]، شمشیر رسول خدا و این کتاب‌ها نزد هر کس باشد، نشانه [[امامت]] اوست‌،<ref>ابن بابویه، معانی‌الاخبار،ص‌۱۰۲ ۱۰۳</ref><ref>ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ص‌۱۹۲۱۹۳</ref> مانند تابوت [[بنی‌اسرائیل]] که نزد هر کس بود، نشانه [[نبوت]] و [[رسالت]] او بود.<ref>عیاشی‌، ج‌۱، ص‌۲۴۹</ref> امامان شیعه نیز در روایاتی‌، با به کارگیری تعابیری مثل «عندی» یا «عندنا»، بر این امر تأکید کرده‌اند.<ref>صفار قمی‌، ص‌۱۵۰۱۵۲</ref><ref>مجلسی‌، ج‌۲۶، ص‌۲۲، ۲۴</ref>
البته برخی منابع اهل سنت ادعا کرده‌اند که کتاب جفر در مغرب ([[مراکش]]) و در میان خاندان عبدالمؤمن نیز موجود بوده است‌<ref>مراکشی‌، المعجب فی تلخیص اخبار المغرب،ص ۱۸۰</ref> به نوشته [[ابن خلکان]]،<ref>ابن خلکان، ج‌۵، ص‌۴۸</ref> [[محمد بن تومرت]] (متوفی ۵۲۴) مطالب این کتاب را از [[عبدالمؤمن مراکشی]] فراگرفته بود. همچنین [[ابن ابی اصیبعه]] در کتاب [[عیون الانباء فی طبقات الاطباء]]<ref>ص‌۴۵۴ ۴۵۷</ref> قصیده‌ای منسوب به [[ابن سینا]] را آورده که سراینده در آن‌، بر مبنای برخی محاسبات [[علم نجوم|نجومی]] و با اعتماد به کتاب جفر منسوب به امیر مؤمنان [[امام علی(ع)]]، پیشگویی‌هایی کرده است‌.


===در نوشته‌های اهل سنّت‌===
===در نوشته‌های اهل سنّت‌===
خط ۲۴: خط ۲۴:


[[ابن‌قتیبه]]<ref>ابن‌قتیبه‌، ص‌۴۸۴۹</ref> نیز به [[رافضیان]] درباره ادعای علم باطنی و وجود کتاب جفر نزد آنان خرده گرفته‌؛ زیرا، همان هارون بن سعید که این کتاب را روایت کرده‌، در یکی از سروده‌های خود از جفر و هر که به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است‌. همچنین [[بشر بن معتمر هلالی]] (متوفی ۲۲۶)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده که جفر آنان را غَرّه ساخته است‌.<ref>جاحظ‌، ج‌۶، ص‌۲۸۹</ref> به عقیده [[ابوزهره]]،<ref>ابوزهره‌، ص‌۲۹، ۹۸</ref> فرقه [[خطابیه]] اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد<ref>مقریزی‌، ج‌۴، ص‌۱۷۴ ۱۷۵</ref> ولی‌، با توجه به گرایش‌های غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه‌، و برائت جستن [[امام صادق]](ع) از وی در حضور اصحاب‌،<ref> قاضی نعمان‌، ج‌۱، ص‌۴۹ ۵۰</ref> قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نکرده‌اند.
[[ابن‌قتیبه]]<ref>ابن‌قتیبه‌، ص‌۴۸۴۹</ref> نیز به [[رافضیان]] درباره ادعای علم باطنی و وجود کتاب جفر نزد آنان خرده گرفته‌؛ زیرا، همان هارون بن سعید که این کتاب را روایت کرده‌، در یکی از سروده‌های خود از جفر و هر که به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است‌. همچنین [[بشر بن معتمر هلالی]] (متوفی ۲۲۶)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده که جفر آنان را غَرّه ساخته است‌.<ref>جاحظ‌، ج‌۶، ص‌۲۸۹</ref> به عقیده [[ابوزهره]]،<ref>ابوزهره‌، ص‌۲۹، ۹۸</ref> فرقه [[خطابیه]] اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد<ref>مقریزی‌، ج‌۴، ص‌۱۷۴ ۱۷۵</ref> ولی‌، با توجه به گرایش‌های غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه‌، و برائت جستن [[امام صادق]](ع) از وی در حضور اصحاب‌،<ref> قاضی نعمان‌، ج‌۱، ص‌۴۹ ۵۰</ref> قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نکرده‌اند.
===در مراکش===
گزارش‌های رسیده حاکی از این است که کتاب جفر در مغرب ([[مراکش]]) و در میان خاندان عبدالمؤمن نیز موجود بوده است‌<ref>مراکشی‌، المعجب فی تلخیص اخبار المغرب،ص ۱۸۰</ref> به نوشته [[ابن خلکان]]،<ref>ابن خلکان، ج‌۵، ص‌۴۸</ref> [[محمد بن تومرت]] (متوفی ۵۲۴) مطالب این کتاب را از [[عبدالمؤمن مراکشی]] فراگرفته بود. همچنین [[ابن ابی اصیبعه]] در کتاب [[عیون الانباء فی طبقات الاطباء]]<ref>ص‌۴۵۴ ۴۵۷</ref> قصیده‌ای منسوب به [[ابن سینا]] را آورده که سراینده در آن‌، بر مبنای برخی محاسبات [[علم نجوم|نجومی]] و با اعتماد به کتاب جفر منسوب به امیر مؤمنان [[امام علی(ع)]]، پیشگویی‌هایی کرده است‌.


==کتابی از علی(ع) به املای رسول خدا(ص)==
==کتابی از علی(ع) به املای رسول خدا(ص)==
۱۳۶

ویرایش