Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۴۷
ویرایش
عقول عشره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
* در مکتب [[حکمت متعالیه]]، ملاصدرا هم نظریه عقول مشائی را پذیرفت، با این تفاوت که مانند [[مکتب اشراق]]، عقول را منحصر در عقول طولی ندانست و با الهام از افلاطون و [[سهروردی]]، نظریه عقول عرضیه را وارد نظام فلسفی خود نمود که هر کدام بنابر ویژگی خاص خود، ایجاد و تدبیر دسته‌ای از انواع موجودات عالم مادی را بر عهده دارند.<ref>شیرازی، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۳م، ج۸، ص۳۹۸.</ref> | * در مکتب [[حکمت متعالیه]]، ملاصدرا هم نظریه عقول مشائی را پذیرفت، با این تفاوت که مانند [[مکتب اشراق]]، عقول را منحصر در عقول طولی ندانست و با الهام از افلاطون و [[سهروردی]]، نظریه عقول عرضیه را وارد نظام فلسفی خود نمود که هر کدام بنابر ویژگی خاص خود، ایجاد و تدبیر دسته‌ای از انواع موجودات عالم مادی را بر عهده دارند.<ref>شیرازی، الحکمة المتعالیة، ۱۹۸۳م، ج۸، ص۳۹۸.</ref> | ||
== | ==دلایل == | ||
فلاسفه مسلمان در اثبات این نظریه به دلایل عقلی و نقلی متعددی تمسک جسته‌اند که برخی از آنها به شرح ذیل است: | فلاسفه مسلمان در اثبات این نظریه به دلایل عقلی و نقلی متعددی تمسک جسته‌اند که برخی از آنها به شرح ذیل است: | ||
===دلایل عقلی=== | ===دلایل عقلی=== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۵: | ||
# بنا به گفته ملاصدرا در تفسیر آیه «فتلقی آدم من ربه کلمات»<ref>سوره بقره، آیه ۳۷.</ref> کلمات، جواهری{{یادداشت|جواهر در اینجا جمع جوهر است، یعنی همان عقل مجرد از ماده در مقام ذات و فعل.(فیاضی، [http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/fayazi/bedayeh/62/038/ «موضوع: انواع جوهر و توضیح جسم»]، سایت مدرسه فقاهت.)}} عالی و ابدی است که به امر خدا موجود شدند و نفس با معرفت و تمسک به آنها از عذاب آخرت نجات پیدا می‌کند.<ref>شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص۱۲۹.</ref> در برخی دیگر از روایات تصریح شده است که منظور از «کلمات» [[اصحاب کساء]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۰۴-۳۰۵.</ref> البته تفاوتی بین عقل مجرد و نور پیامبر(ص) و دیگر معصومان به‌عنوان حقیقت واحد وجود ندارد.<ref>قاسم‌فام، «ترنم هستی عقول طولیه در مشرب سینوی، اشراقی و صدرایی»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref> | # بنا به گفته ملاصدرا در تفسیر آیه «فتلقی آدم من ربه کلمات»<ref>سوره بقره، آیه ۳۷.</ref> کلمات، جواهری{{یادداشت|جواهر در اینجا جمع جوهر است، یعنی همان عقل مجرد از ماده در مقام ذات و فعل.(فیاضی، [http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/fayazi/bedayeh/62/038/ «موضوع: انواع جوهر و توضیح جسم»]، سایت مدرسه فقاهت.)}} عالی و ابدی است که به امر خدا موجود شدند و نفس با معرفت و تمسک به آنها از عذاب آخرت نجات پیدا می‌کند.<ref>شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص۱۲۹.</ref> در برخی دیگر از روایات تصریح شده است که منظور از «کلمات» [[اصحاب کساء]] است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۰۴-۳۰۵.</ref> البته تفاوتی بین عقل مجرد و نور پیامبر(ص) و دیگر معصومان به‌عنوان حقیقت واحد وجود ندارد.<ref>قاسم‌فام، «ترنم هستی عقول طولیه در مشرب سینوی، اشراقی و صدرایی»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref> | ||
==انتقادات== | |||
* [[امام خمینی]] در تقریرات فلسفه‌اش به این نکته اشاره می‌کند که [[فلسفه مشاء]] به‌دلیل استفاده از هیئت قدیم بطلمیوس در کنار عقل، تعداد عقول را محدود به ده عدد دانسته‌اند؛ در صورتی که اگر حکیم به عقل خود اکتفا کند، مانند حکمت اشراق، تعداد عقول را بی‌شمار در نظر می‌گیرد.<ref>اردبیلی، تقریرات فلسفه امام خمینی، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۳۸۱.</ref> | |||
* بنا به گفته [[علامه طباطبائی]] فلاسفه برای اثبات عقول طولیه یا عرْضیه از راه‌هایی استفاده کرده‌اند که مورد اتفاق نبوده و هر کدام به شیوه‌ای عمل کرده‌اند. مبنای نظریات حکماء، هیئت قدیم (فلکیات قدیم) بود که باعث شد آنها به ده عقل قائل شوند که امروز موهوم شناخته شده است.<ref>طباطبائی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۱۳۹۰ش، ج۵، ص۱۹۳-۱۹۴.</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[عقل فعال]] | * [[عقل فعال]] | ||