پرش به محتوا

مقام محمود: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۵۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲
جز
خلاصه سازی عبارت و تبدیل به گزارش
جز (خلاصه سازی عبارت و تبدیل به گزارش)
خط ۲۰: خط ۲۰:
درباره معنای مقام محمود، اقوالی میان عالمان وجود دارد که [[شفاعت|مقام شفاعت]] در همه آنها مشترک است:
درباره معنای مقام محمود، اقوالی میان عالمان وجود دارد که [[شفاعت|مقام شفاعت]] در همه آنها مشترک است:


* '''مقام شفاعت''': بسیاری از مفسران [[شیعه]]<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۱۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی‏، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۱۱–۲۱۲؛ بحرانی، ‏البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۵۷۰–۵۷۴؛ عیاشی، کتاب التفسیر، ‏۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۱۴؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۷۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۲؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۸۵؛ شبر، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۱۲ق، ص۲۸۶.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]،<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۳۸۷؛ قرطبی، یوم الفزع الاکبر، مکتبة القرآن، ص۱۵۵.</ref> با استفاده از [[حدیث|روایات]]، مقام محمود را همان مقام شفاعت می‌دانند. از جمله بر پایه روایتی، پیامبر(ص) منظور از مقام محمود در [[آیه]] ۷۹ [[سوره اسراء]] را همان مقامی دانسته که در آن برای امتش شفاعت می‌کند.<ref>ابن حنبل، مسند، دار صادر، ج۲، ص۴۴۱.</ref> یا در روایتی که از [[امام باقر(ع)]] یا [[امام صادق(ع)]] در تفسیر آیه مذکور نقل شده، مقام محمود به شفاعت تفسیر شده است.<ref>عیاشی، کتاب التفسیر، ‏۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۱۴.</ref> گروهی از مفسران، از این مقام، به [[شفاعت کبرا]] یاد کرده‌اند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۷۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۲؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۸۵.</ref>
* '''مقام شفاعت''': بسیاری از مفسران [[شیعه]]<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۱۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی‏، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۱۱–۲۱۲؛ بحرانی، ‏البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۵۷۰–۵۷۴؛ عیاشی، کتاب التفسیر، ‏۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۱۴؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۷۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۲؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۸۵؛ شبر، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۱۲ق، ص۲۸۶.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]،<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۳۸۷؛ قرطبی، یوم الفزع الاکبر، مکتبة القرآن، ص۱۵۵.</ref> با استفاده از [[حدیث|روایات]]، مقام محمود را همان مقام شفاعت می‌دانند. از جمله بر پایه روایتی، پیامبر(ص) منظور از مقام محمود در [[آیه]] ۷۹ [[سوره اسراء]] را همان مقامی دانسته که در آن برای امتش شفاعت می‌کند.<ref>ابن حنبل، مسند، دار صادر، ج۲، ص۴۴۱.</ref> یا در روایتی که از [[امام باقر(ع)]] یا [[امام صادق(ع)]] در تفسیر آیه مذکور نقل شده، مقام محمود به شفاعت تفسیر شده است.<ref> عیاشی، کتاب التفسیر، ‏۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۱۴.</ref> گروهی از مفسران، از این مقام، به شفاعت کبرا یاد کرده‌اند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۷۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۲؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۲۸۵.</ref> به گفته [[سید محمدحسین حسینی تهرانی|سید محمدحسین تهرانی]] (۱۳۴۵-۱۴۱۶ق)، مقام شفاعتی {{یادداشت|مقام شفاعت پیامبر(ص) عام است از این‌رو پیامبران دیگر نیز مورد شفاعت او قرار می‌گیرند. (حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ج۸، ص۱۴۲.)}} که خدا به پیامبر(ص) داده، از مقام محمود است<ref> حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ج۸، ص۱۴۶.</ref> از نظر او، در مقام محمود تمامِ جمال و کمال وجود دارد و این مقام به طور مطلق و بدون قید و شرطی به پیامبر(ص) داده شده است به این معنا که هر حمدی که از هر حامدی به هر محمودی تعلق گیرد مربوط به او است.<ref> حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ج۸، ص۱۴۲.</ref>
 
[[سید محمدحسین حسینی تهرانی]] در باره مقام محمود می گوید: شفاعت‌ رسول‌ الله‌ از مقام‌ محمود است‌، و آيۀ شريفۀ سورۀ اسراء در اين‌ باره‌ نازل‌شده‌ است‌: وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَي‌' أَن‌ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا.(و اي‌ رسول‌ ما) پاسی از شب‌ را به‌ بيداري‌ و شب‌ زنده‌داري‌ بگزار كه‌ اين‌ تهجّد و نماز شب‌ از خصائص‌ تو است‌، اميد است‌ كه‌ پروردگارت‌ تو را به‌ مقام‌ محمود مبعوث‌ گرداند!»...و اين‌ اعطاء مقام‌ محمود، بطور مطلق‌ و بدون‌ قيد و شرط‌ عنايت‌ شده‌ است‌؛ يعنی خداوند به‌ تو مقام‌ محمود را از هر حامدی و نسبت‌ به‌ هر گونه‌ حَمدی اعطاء كرده‌ است‌؛ يعني‌ هر گونه‌ حمدی از هر حامدی به‌ هر محمودی تعلّق‌ گيرد، آن‌ حمد راجع‌ به‌ تو است‌ و آن‌ مقام‌ محمود از آنِ تو است‌!
و اين‌ مقام‌، مقامی است‌ كه‌ در آن‌ تمام‌ جمال‌ و كمال‌ وجود دارد، و حمد مطلق‌ و محموديّت‌ مطلقه‌ اقتضاء اين‌ مقام‌ را دارد؛ و بنابراين‌ هر جماليی و هر كمالی از آنجا مترشّح‌ است‌ و از آن‌ مقام‌ منيع‌ ريشه‌ و سرچشمه‌ می‌گيرد. <ref>محمدحسین، حسینی طهرانی، امام شناسی، ج۸، ص۱۴۶.  
</ref>
 
* '''حقيقت‌ مقام‌ رسول‌ الله‌ صلّي‌ الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلّم‌ در شفاعت‌'''
وی هم چنان درباره حقیقت مقام رسول الله در شفاعت می گوید: البتّه‌ مقام‌ حضرت‌ رسول‌ الله‌، محمّدابن‌ عبدالله‌ صلّی الله‌ عليه‌ وآله‌ وسلَّم‌ در فناء فی‌الله‌ و بقاء به‌ حضرت‌ حقّ سبحانه‌ و تعالی به‌ قدری رفيع‌ و عالی است‌ و به‌ قدري‌ دارای سعه‌ و گنجايش‌ و عموميّت‌ است‌ كه‌ تمام‌ انبياء و مرسلين‌ زير نگين‌ آن‌ حضرت‌ بوده‌ و مورد شفاعت‌ او هستند.و اين‌ مقام‌، درجه‌ و رتبۀ اعتباری نيست‌، بلكه‌ واقعيّت‌ و موجوديّتی است‌ كه‌ موهبةً و اكتساباً، خداوند به‌ آن‌ حضرت‌ عنايت‌ كرده‌ است‌؛ و اين‌ همان‌ رحمت‌ واسعۀ حقّ است‌ و نَفَس‌ رحمانيّه‌ و حجاب‌ اقرب‌، كه‌ محمود مطلق‌ است‌.و اين‌ حقيقت‌ را می‌توان‌ از آيات‌ قرآن‌ كريم‌ استفاده‌ كرد. <ref>محمدحسین،  حسینی طهرانی، امام‌شناسی، ج۸، ص۱۴۲
</ref>
   
   
* '''اشراف بر مخلوقات''': گروهی از [[تفسیر قرآن|مفسران]]، مقام محمود را مقامی می‌دانند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در آن مقام، بر همه مخلوقات اشراف دارد و هر چه -از جمله شفاعت- بخواهد، [[خدا]] به او می‌دهد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱؛ ابن عربی، فتوحات مکیه، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ج۴، ص۵۷؛ عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>
* '''اشراف بر مخلوقات''': گروهی از [[تفسیر قرآن|مفسران]]، مقام محمود را مقامی می‌دانند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در آن مقام، بر همه مخلوقات اشراف دارد و هر چه -از جمله شفاعت- بخواهد، [[خدا]] به او می‌دهد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱؛ ابن عربی، فتوحات مکیه، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ج۴، ص۵۷؛ عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>


* '''نهایت نزدیکی به خدا''': در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]، این احتمال نیز مطرح شده که مقام محمود همان نهایتِ [[تقرب|قرب]] به پروردگار باشد که یکی از آثارش شفاعت کبرا است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۱–۲۳۲.</ref>
* '''نهایت نزدیکی به خدا''': در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]، این احتمال نیز مطرح شده که مقام محمود همان نهایتِ [[تقرب|قرب]] به پروردگار باشد که یکی از آثارش شفاعت کبرا است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۲۳۱–۲۳۲.</ref>
خط ۶۰: خط ۴۰:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* ابن حنبل، احمد، مسند، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
* ابن عربی، محی‌الدین، فتوحات مکیه، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، [بی‌تا].
* ابن عربی، محی‌الدین، فتوحات مکیه، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، [بی‌تا].
* بحرانی، سید هاشم‏، ‏البرهان فی تفسیر القرآن‏، تهران‏، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.
* بحرانی، سید هاشم‏، ‏البرهان فی تفسیر القرآن‏، تهران‏، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.
* جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، مرکز نشر اِسراء، ۱۳۷۸ش.
* جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، مرکز نشر اِسراء، ۱۳۷۸ش.
* شبر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، ‏دارالبلاغة للطباعة والنشر، ۱۴۱۲ق.
* شبر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، ‏دارالبلاغة للطباعة والنشر، ۱۴۱۲ق.
* ابن حنبل، احمد، مسند، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
* صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.  
* صدوق، محمد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.  
* طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷ش.
* طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷ش.