تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

تجرید الاعتقاد (کتاب) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۳۳

۲٬۶۴۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۹ آوریل ۲۰۱۸

←‏شروح: افزودن مهمترین شرح‌ها و حاشیه‌ها

دیداریویکی‌متن

Hasanejraei

Automoderated users، confirmed

۴۴۱

ویرایش

@@ خط ۴۷: / خط ۴۷: @@
 ==شروح==
-تجرید الاعتقاد از مختصرترین متون کلامی شیعی به شمار می‌آید و دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی، شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشته‌اند.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۹۷.</ref> [[کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد]]، نوشته علامه حلی، شاگرد خواجه نصیر طوسی، اولین شرح بر تجرید الاعتقاد دانسته شده و آقابزرگ طهرانی، بر این باور است که اگر علامه حلی آن را نمی‌نوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر، هیچ‌گاه روشن نمی‌شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، مقدمه حسن زاده آملی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۳.</ref> [[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج۶، ص۶۴ـ۷۰.</ref> و حاجی خلیفه<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶-۳۵۱.</ref> و دیگران<ref>مثلاً رجوع کنید به انوار، فهرست نسخ خطی کتابخانه ملی، ج۷، ص۳۵۷، ج۸، ص۳۶۰ـ۳۶۱، ج۹، ص۳۰۸، ج۱۰، ص۲۹۰ـ۲۹۱، ۲۹۷ـ ۲۹۸؛ فاضل، فهرست نسخه‌های خطی...، ج۲، ص۵۷۱، ۶۱۸ـ۶۱۹، ج۳، ص۷۶۷، ۷۷۴، ۸۰۷ ـ ۸۰۸، ۸۱۵، ۸۶۴ ـ ۸۶۶، ۸۷۲، ۸۹۵؛ نسخه‌های خطی، ج۵، ص۳، ۲۲، ۳۷، ۲۱۱، ۲۱۳، ۲۹۹، ۵۹۴ ـ ۵۹۵؛ منزوی و دانش پژوه، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، ج۴، ص۱۷۵ـ ۱۸۵.</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کرده‌اند. در برخی از این شروح و حواشی به بررسی نقادانه نظریات خواجه پرداخته شده است. از جمله معروفترین و قدیمترین شروح این اثر عبارت‌اند از:
+تجرید الاعتقاد از مختصرترین متون کلامی شیعی به شمار می‌آید و دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی، شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشته‌اند.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۹۷؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۲-۱۳.</ref> [[کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد]]، نوشته علامه حلی، شاگرد خواجه نصیر طوسی، اولین شرح بر تجرید الاعتقاد دانسته شده<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref> و فاضل قوشچی که خود شرحی بر تجرید نوشته، بر این باور است که اگر علامه حلی شرح تجرید را نمی‌نوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر، هیچ‌گاه روشن نمی‌شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، مقدمه حسن حسن‌زاده آملی، ص۳؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref>
-* تعرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد، اثر شیخ شمس الدین محمد اسفراینی بیهقی (متوفی ۷۴۶).
-* [[شوارق الالهام (کتاب)|شوارق الالهام]]؛ نوشته [[عبدالرزاق لاهیجی|ملاعبدالرزاق لاهیجی]] (متوفی ۱۰۵۱).
+[[آقا بزرگ طهرانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج۶، ص۶۴ـ۷۰.</ref> و حاجی خلیفه<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶-۳۵۱.</ref> و دیگران<ref>مثلاً رجوع کنید به انوار، فهرست نسخ خطی کتابخانه ملی، ج۷، ص۳۵۷، ج۸، ص۳۶۰ـ۳۶۱، ج۹، ص۳۰۸، ج۱۰، ص۲۹۰ـ۲۹۱، ۲۹۷ـ ۲۹۸؛ فاضل، فهرست نسخه‌های خطی...، ج۲، ص۵۷۱، ۶۱۸ـ۶۱۹، ج۳، ص۷۶۷، ۷۷۴، ۸۰۷ ـ ۸۰۸، ۸۱۵، ۸۶۴ ـ ۸۶۶، ۸۷۲، ۸۹۵؛ نسخه‌های خطی، ج۵، ص۳، ۲۲، ۳۷، ۲۱۱، ۲۱۳، ۲۹۹، ۵۹۴ ـ ۵۹۵؛ منزوی و دانش پژوه، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، ج۴، ص۱۷۵ـ ۱۸۵.</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کرده‌اند.
-* تسدید یا تشیید القواعد فی شرح تجرید العقاید، معروف به شرح قدیم، اثر شمس الدین محمود بن عبدالرحمان بن احمد عامی اصفهانی (این شرح در مقایسه با شرح فاضل قوشچی، «قدیم» نامیده شده، نه به سبب قدیمی‌ترین بودن آن)
-* شرح فاضل قوشچی (متوفی ۸۷۹) که به دلیل نوشته شدن پس از شرح تشیید القواعد، به شرح جدید مشهور است.
+از میان شروح و حواشی‌ای که بر تجرید الاعتقاد نوشته شده، برخی از آنها توجه بیشتری برانگیخته و حتی کتاب‌هایی در تشریح یا نقد آنها انتشار یافته است. برخی از این شروح و حواشی عبارتند از:
-* [[شوارق الالهام (کتاب)|شوارق الالهام]]، نوشته [[عبدالرزاق لاهیجی|ملاعبدالرزاق لاهیجی]] (متوفی ۱۰۵۱).
+* کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، نوشته حسن بن یوسف حلی (درگذشته ۷۲۶ق)، اولین شرح تجرید که دست‌کم ۱۰ اثر در شرح و حاشیه بر آن انتشار یافته که دو مورد از آن به همراه ترجمه فارسی است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵-۴۱.</ref>
+* تسدید القواعد فی شرح تجرید العقائد، یا تشیید القواعد، یا تشدید القواعد، مشهور به شرح قدیم، از محمود بن عبدالرحمن اصفهانی، در ردّ نوشته‌های خواجه نصیر، به‌ویژه در مبحث امامت است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۴۲.</ref> علی بن محمد جرجانی، با استفاده از حاشیه نصیرالدین کاشی، نقدی بر تسدید القواعد نوشته است<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۴۴.</ref> که حاشیه جرجانی خوانده می‌شود و دست‌کم ۲۶ کتاب در نقد آن انتشار یافته است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۴۷-۵۴.</ref> علاوه بر جرجانی، ۹ تن دیگر بر شرح قدیم، نقد نوشته‌اند.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۵۵-۵۸.</ref>
+* شرح تجرید الاعتقاد، نوشته علی بن محمد قوشچی، مشهور به شرح قوشچی و شرح جدید. این اثر هم مانند شرح تسدید القواعد، در رد عقاید خواجه نصیر، خصوصا در بحث امامت نوشته شده<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۵۹.</ref> و بیش از دیگر شرح‌ها شهرت یافته و همچنین نقدهای فراوانی بر آن نوشته شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۵۹.</ref>
+* طبقات الجلالیة والصدریة، عنوان پنج اثری است که بین ملا جلال دوانی و صدر دشتکی، درباره شرح قوشچی رد و بدل شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۶۳.</ref> مجموع نقدهای نوشته‌شده درباره این پنج اثر، بیش از ۶۰ اثر گزارش شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۵۹-۱۳۰.</ref>
+* شوارق الالهام فی شرج تجرید الکلام، نوشته علی بن حسین فیاض لاهیجی، شاگرد برجسته ملاصدرای شیرازی، مفصل‌ترین شرحی است که بر تجرید نوشته شده و حاشیه‌های فراوانی برای آن نگاشته شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۶۱-۱۶۲.</ref>
 [[پرونده:کتابشناسی تجرید الاعتقاد.jpg|200px|بندانگشتی]]