پرش به محتوا

تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۱ ژوئن ۲۰۱۵
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadhaghani
imported>Mohamadhaghani
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۸: خط ۷۸:
تجریدالاعتقاد از ارزشمندترین و محکمترین و در عین حال مختصرترین متون کلامی شیعی به شمار می‌آید و به سبب همین ویژگیها از زمان تألیف شهرت یافته و دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشته‌اند.<ref>کنتوری، ص۹۷</ref> قضاوتهای شارحان درباره این کتاب نشان می‌دهد که خواجه در اقدام خود کاملاً موفق بوده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به قوشچی، ص۲</ref>
تجریدالاعتقاد از ارزشمندترین و محکمترین و در عین حال مختصرترین متون کلامی شیعی به شمار می‌آید و به سبب همین ویژگیها از زمان تألیف شهرت یافته و دانشمندان فرقه‌های مختلف اسلامی شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشته‌اند.<ref>کنتوری، ص۹۷</ref> قضاوتهای شارحان درباره این کتاب نشان می‌دهد که خواجه در اقدام خود کاملاً موفق بوده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به قوشچی، ص۲</ref>


ظاهراً اولین شرح تجرید را معروفترین شاگرد خواجه، [[علامه حلّی]]، تدوین کرد، این شرح، [[کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد]] نام دارد و برخی معتقدند که اگر علامه آن را نمی‌نوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر هیچگاه روشن نمی‌شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، مقدمه حسن زاده آملی، ص۳</ref> [[آقا بزرگ طهرانی|آقابزرگ طهرانی]]<ref>ج ۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج ۶، ص۶۴ـ۷۰</ref> و حاجی خلیفه<ref>ج ۱، ستون ۳۴۶ـ۳۵۱</ref> و دیگران<ref>مثلاً رجوع کنید به انوار، ج ۷، ص۳۵۷، ج ۸، ص۳۶۰ـ۳۶۱، ج ۹، ص۳۰۸، ج ۱۰، ص۲۹۰ـ۲۹۱، ۲۹۷ـ ۲۹۸؛ فاضل، ج ۲، ص۵۷۱، ۶۱۸ـ۶۱۹، ج ۳، ص۷۶۷، ۷۷۴، ۸۰۷ ـ ۸۰۸، ۸۱۵، ۸۶۴ ـ ۸۶۶، ۸۷۲، ۸۹۵؛ نسخه‌های خطی، ج ۵، ص۳، ۲۲، ۳۷، ۲۱۱، ۲۱۳، ۲۹۹، ۵۹۴ ـ ۵۹۵؛ منزوی و دانش پژوه، ج ۴، ص۱۷۵ـ ۱۸۵</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کرده‌اند. در برخی از این شروح و حواشی به بررسی نقادانه نظریات خواجه پرداخته شده است. از جمله معروفترین و قدیمترین شروح این اثر عبارت‌اند از:
ظاهراً اولین شرح تجرید را معروفترین شاگرد خواجه، [[علامه حلّی]]، تدوین کرد، این شرح، [[کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد]] نام دارد و برخی معتقدند که اگر علامه آن را نمی‌نوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر هیچگاه روشن نمی‌شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، مقدمه حسن زاده آملی، ص۳</ref> [[آقا بزرگ طهرانی|آقابزرگ طهرانی]]<ref>ج ۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج ۶، ص۶۴ـ۷۰</ref> و حاجی خلیفه<ref>ج ۱، ستون ۳۴۶ـ۳۵۱</ref> و دیگران<ref>مثلاً رجوع کنید به انوار، ج ۷، ص۳۵۷، ج ۸، ص۳۶۰ـ۳۶۱، ج ۹، ص۳۰۸، ج ۱۰، ص۲۹۰ـ۲۹۱، ۲۹۷ـ ۲۹۸؛ فاضل، ج ۲، ص۵۷۱، ۶۱۸ـ۶۱۹، ج ۳، ص۷۶۷، ۷۷۴، ۸۰۷ ـ ۸۰۸، ۸۱۵، ۸۶۴ ـ ۸۶۶، ۸۷۲، ۸۹۵؛ نسخه‌های خطی، ج ۵، ص۳، ۲۲، ۳۷، ۲۱۱، ۲۱۳، ۲۹۹، ۵۹۴ ـ ۵۹۵؛ منزوی و دانش پژوه، ج ۴، ص۱۷۵ـ ۱۸۵</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کرده‌اند. در برخی از این شروح و حواشی به بررسی نقادانه نظریات خواجه پرداخته شده است. از جمله معروفترین و قدیمترین شروح این اثر عبارت‌اند از:
* تعرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد، اثر شیخ شمس الدین محمد اسفراینی بیهقی (متوفی ۷۴۶)
* تعرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد، اثر شیخ شمس الدین محمد اسفراینی بیهقی (متوفی ۷۴۶)
* تسدید یا تشیید القواعد فی شرح تجرید العقاید، معروف به شرح قدیم، اثر شمس الدین محمودبن عبدالرحمان بن احمد عامی اصفهانی (این شرح در مقایسه با شرح فاضل قوشچی، «قدیم» نامیده شده، نه به سبب قدیمترین بودن آن، همچنانکه خود شارح در ابتدا به شرح علامه حلّی و اسفراینی بیهقی اشاره کرده است
* تسدید یا تشیید القواعد فی شرح تجرید العقاید، معروف به شرح قدیم، اثر شمس الدین محمودبن عبدالرحمان بن احمد عامی اصفهانی (این شرح در مقایسه با شرح فاضل قوشچی، «قدیم» نامیده شده، نه به سبب قدیمترین بودن آن، همچنانکه خود شارح در ابتدا به شرح علامه حلّی و اسفراینی بیهقی اشاره کرده است
خط ۸۸: خط ۸۸:
* حاشیة قدیم و حاشیة جدید و حاشیة أجدّ، هر سه از جلال الدین محمد دوانی<ref>متوفی ۹۰۸؛ فاضل، ج ۲، ص۵۷۱؛ نسخه‌های خطی، ج ۵، ص۵۹۴</ref> و دو حاشیه از صدرالدین محمد دشتکی شیرازی(متوفی ۹۴۸).<ref>حسینی، ج ۳، ص۲۳۸ـ۲۳۹</ref> مجموع سه حاشیه دوانی و دو حاشیه صدرالدین ــ که ایرادات و اعتراضات این دو تن نسبت به حواشی یکدیگر بر شرح جدید است ــ به طبقات الجلالیة و الصدریة معروف شده است. جالب توجه است که پس از مرگ صدرالدین، فرزند او میرغیاث الدین منصور حسینی دشتکی (متوفی ۹۴۹) به جای پدر، جواب آخرین اشکالات دوانی را در حاشیة دیگری بر شرح تجرید تدوین کرد.<ref> رجوع کنید به حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۳۵۰</ref> این حاشیه‌ها که بر شرح جدید نوشته شده‌اند، اهمیت بسیاری دارند و موردتوجه‌اندیشمندان مختلف شیعه و سنّی قرار گرفته و سبب مناقشات کلامی و حتی فلسفی فراوانی گردیده‌اند. همچنین نقدها و شروح فراوانی بر آنها نوشته شده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۶، ص۶۴ـ۷۱</ref>
* حاشیة قدیم و حاشیة جدید و حاشیة أجدّ، هر سه از جلال الدین محمد دوانی<ref>متوفی ۹۰۸؛ فاضل، ج ۲، ص۵۷۱؛ نسخه‌های خطی، ج ۵، ص۵۹۴</ref> و دو حاشیه از صدرالدین محمد دشتکی شیرازی(متوفی ۹۴۸).<ref>حسینی، ج ۳، ص۲۳۸ـ۲۳۹</ref> مجموع سه حاشیه دوانی و دو حاشیه صدرالدین ــ که ایرادات و اعتراضات این دو تن نسبت به حواشی یکدیگر بر شرح جدید است ــ به طبقات الجلالیة و الصدریة معروف شده است. جالب توجه است که پس از مرگ صدرالدین، فرزند او میرغیاث الدین منصور حسینی دشتکی (متوفی ۹۴۹) به جای پدر، جواب آخرین اشکالات دوانی را در حاشیة دیگری بر شرح تجرید تدوین کرد.<ref> رجوع کنید به حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۳۵۰</ref> این حاشیه‌ها که بر شرح جدید نوشته شده‌اند، اهمیت بسیاری دارند و موردتوجه‌اندیشمندان مختلف شیعه و سنّی قرار گرفته و سبب مناقشات کلامی و حتی فلسفی فراوانی گردیده‌اند. همچنین نقدها و شروح فراوانی بر آنها نوشته شده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۶، ص۶۴ـ۷۱</ref>
[[پرونده:کتابشناسی تجرید الاعتقاد.jpg|بندانگشتی|قاب]]
[[پرونده:کتابشناسی تجرید الاعتقاد.jpg|بندانگشتی|قاب]]


== نسخه‌های موجود==
== نسخه‌های موجود==
کاربر ناشناس