تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

تجریدالاعتقاد به جهت رویکرد خاص آن به فلسفه و کلام، نقطه عطفی در تاریخ کلام محسوب می شود. [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر]] در این کتاب میان فلسفه مشائی و [[کلام امامیه|کلام شیعی]] تلفیقی به وجود آورده که سبب نزدیکی هرچه بیشتر فلسفه و کلام در میان متفکران شیعه شده است.<ref>احمدی، ص 224؛ داوری، ص 119</ref>

[[شهيد مطهری]] نقش خواجه نصير در كلام را اين چنين وصف نموده است: «خواجه نصيرالدين طوسي كه خود حكيم و فيلسوفي متبحراست، با تأليف كتاب تجريد الاعتقاد، محكمترين متن كلامي را آفريد. پس از تجريد هر متكلمي اعم از شيعه و سني كه آمده است به اين متن توجه داشته است. خواجه نصيرالدين تا حد زيادي كلام را از سبك حكمت جدلي به سبك حكمت برهاني نزديك كرد».<ref> مطهری، ج 2، ص 68</ref> ... [وقتی] كه خواجه نصيرالدين طوسى ظهور كرد و كتاب تجريد الاعتقاد را نوشت، كلام بيش از نود درصد رنگ فلسفى به خود گرفت. پس از تجريد همه متكلمين اعم از اشعرى و معتزلى از همان راهى رفتند كه اين فيلسوف و متكلم بزرگ شيعى رفت .مثلا كتابهاى مواقف و مقاصد و شروح آنها همه رنگ تجريد را به خود گرفته اند».<ref>همو، ص 57</ref>

خواجه نصیر، خود این کتاب را برخوردار از بهترین اسلوب و مشتمل بر دیدگاهها و اعتقاداتی که با برهان برای وی اثبات گردیده، معرفی کرده است؛<ref>علامه حلّی، مقدمه حسن زاده آملی، ص 20</ref> به این ترتیب، برخلاف برخی کتابهای او که صرفاً تبیین نظریات عده ای از بزرگان است ــ همچون حل مشکلات الاشارات در شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا و دفاع از آن در مقابل انتقادات فخرالدین رازی و کتاب مَصارع المُصارع در دفاع از دیدگاههای ابن سینا در مقابل اشکالات شهرستانی ــ این کتاب حاوی آرای خاص وی است.

پس از خواجه کسانی مانند قاضی عضدالدین ایجی (متوفی 756) در کتاب المواقف و تفتازانی (متوفی 792) در کتاب المقاصد در این جهت از او پیروی کرده اند. برخی مباحث این کتاب به گونه ای است که مبنا بودن آن را برای جریانات فکری مهمی همچون حکمت متعالیه موجه می سازد.<ref>مثلاً رجوع کنید به نصیرالدین طوسی، 1407، ص 22ـ73</ref>