|
|
| خط ۲۸: |
خط ۲۸: |
| ==انگیزه== | | ==انگیزه== |
| {{اصلی|ماجرای فدک|فدک|نحن معاشر الانبیاء لا نورث}} | | {{اصلی|ماجرای فدک|فدک|نحن معاشر الانبیاء لا نورث}} |
| فدک دهکده‌ای حاصل‌خیز در نزدیکی [[خیبر]]،<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل ماده فدک، ص۲۳۸.</ref> در منطقه [[حجاز]] و به فاصله ۱۶۰ کیلومتری [[مدینه]] بود<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۳۸.</ref> که [[یهود|یهودیان]] در آن زندگی می‌کردند.<ref> بلادی، معجم معالم الحجاز، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۰۶ و ۲۰۵ و ج۷، ص۲۳.</ref> پس از آنکه در [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]]، [[خیبر|منطقه خیبر]] و قلعه‌های آن فتح شد، یهودیان ساکن در قلعه‌ها و مزارع فدک نمایندگانی نزد [[پیامبر اسلام(ص)]] فرستادند و به تسلیم و مصالحه راضی شدند و قرار شد نیمی از زمین‌ها را به پیامبر(ص) تحویل دهند.<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>
| | پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با انتساب [[حدیث|حدیثی]] به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، مدعی شد [[نحن معاشر الانبیاء لا نورث|پیامبران ارث نمی‌گذارند]]؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> از این رو [[فدک|دهکده فدک]] را که پیامبر(ص) پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده»<ref>سوره اسراء، آیه۲۶.</ref> به [[فاطمه(س)]] بخشیده بود<ref> شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> و در دست فاطمه بود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> را به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref> فاطمه(س) برای اثبات اینکه فدک ارث نبوده و بخشش است، [[امام علی(ع)]] و [[ام ایمن|ام‌ایمن]] را بر این سخنش شاهد آورد.<ref> حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> بنا به نقلی، [[ابوبکر]] در برگه‌ای ملکیت فاطمه را بر فدک تأیید کرد؛ اما [[عمر بن خطاب|عمر]] آن برگه را پاره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> بنابر برخی منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] ابوبکر شاهدان فاطمه را نپذیرفت و دو مرد را برای شهادت طلبید.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰.</ref> |
|
| |
|
| فدک به‌دلیل اینکه بدون جنگ و خونریزی و با مصالحه به‌دست پیامبر(ص) افتاد<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> و نیز به حکم [[قرآن]]،<ref>سوره حشر، آیه ۶و۷.</ref> مختص پیامبر(ص) بود.<ref>سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۸.</ref> پیامبر(ص) درآمد این زمین را به مستمندان [[بنی‌هاشم]] می‌داد و پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده»<ref>سوره اسراء، آیه۲۶.</ref> آن را به [[فاطمه(س)]] بخشید.<ref> شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با انتساب [[حدیث|حدیثی]] به پیامبر(ص)، مدعی شد [[نحن معاشر الانبیاء لا نورث|پیامبران ارث نمی‌گذارند]]؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref>{{یادداشت|متن حدیث: نحن معاشر الانبیاء لا نورث}} از این رو دهکده فدک( که در دست فاطمه بود)<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> را به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>
| | فاطمه(س) وقتی مطالبه فدک را بی‌ثمر دید، به همراه جمعی از زنان خویشاوندش به [[مسجد]] رفت.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> طبق گزارش ابن طیفور در [[کتاب بلاغات النساء]] زمانی که فاطمه به مسجد رسید ابوبکر و گروهی از [[مهاجران]] و [[انصار]] در مسجد نشسته بود. میان فاطمه(س) و حاضران چادری آویختند. دختر پیامبر نخست ناله‌ای کرد که حاضران به گریه افتادند، سپس قدری خاموش ماند تا مردم آرام گرفتند و آنگاه سخنان خود را ایراد کرد.<ref> ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۲۶ق، ص۱۶.</ref> چون این خطبه در واکنش به ماجرای مصادره فدک و درباره آن ایراد شده، خطبه فدکیه نام گرفته است؛<ref>الویری، «خطبة اللمة سندها و مکانتها عند الشیعه»، ۱۵.</ref> البته گاه به اعتبار اینکه حضرت فاطمه قبل از ایراد خطبه با گروهی از خویشانش وارد مسجد شد، «وَ أقْبَلَتْ فی لُمَّةٍ مِنْ حَفَدَتِها وَ نِساءِ قَوْمِها» ، از آن با عنوان خطبه لُمَّة نیز یاد شده است.<ref>الویری، «خطبة اللمة-سندها و مکانتها عند الشیعه»، ۱۵.</ref> |
| | | {{یادداشت|از چگونگی حضور فاطمه(س) و مقدماتی که او برای خواندن خطبه رعایت کرده است نکاتی را استفاده کرده‌اند مانند: ۱- (ولاثت خِمارها علی رأسها، واشتملت بجلبابها روسری‌اش را به خودش پیچید و چادرش را برخودش افکند) حجاب و عفاف مانع از حضور زن در عرصه های اجتماعی، اقتصادی وسیاسی نیست.۲- (واقبلت فی لُمّة من حفدتها و نساء قومها و با گروهی از زنان فامیل و خدمتکاران خود به سوی مسجد روانه شد) شأن و منزلت سیاسی داشتن منافاتی با تواضع و مردمی بودن ندارد.۳- (تطاء ذیولها) اهمیت حجاب برای فاطمه(س) تا بدان حد بود که چادرش آن‌قدر بلند بود که روی پایش رو می پوشاند و به هنگام راه رفتن روی زمین کشیده می‌شد. ۴- (ما تخرم مشیتها مشیة رسول‌الله صلی الله علیه وآله و سلّم و راه رفتن او همانند راه رفتن پیامبر خدا بود ) حضرت فاطمه (س) نه تنها [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول الله(ص)]] را ازنظر فکری، معنوی و سیاسی الگوی خود قرار داده بود، بلکه از نظر رفتاری نیز آن‌چنان پیامبر(ص) الگوی وی بود که راه رفتن و گام برداشتنش نیز همانند رسول‌الله(ص) بوده است. https://www.balagh.ir/content/11740}} |
| فاطمه می‌گفت که پیامبر(ص) پیش از وفاتش، [[فدک]] را به او بخشیده و [[امام علی(ع)]] و [[ام ایمن|ام‌ایمن]] را بر این سخنش شاهد آورد.<ref> حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> بنا به نقلی، [[ابوبکر]] در برگه‌ای ملکیت فاطمه را بر فدک تأیید کرد؛ اما [[عمر بن خطاب|عمر]] آن برگه را پاره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۹۷۱م، ج۳، ص۵۱۲.</ref> بنابر برخی منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] ابوبکر شاهدان فاطمه را نپذیرفت و دو مرد را برای شهادت طلبید.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰.</ref>
| |
| | |
| فاطمه(س) وقتی مطالبه فدک را بی‌ثمر دید، به همراه جمعی از زنان خویشاوندش به [[مسجد]] رفت.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> بنا به گزارش ابن طیفور زمانی که فاطمه به مسجد رسید ابوبکر و گروهی از [[مهاجران]] و [[انصار]] در مسجد نشسته بود. میان فاطمه(س) و حاضران چادری آویختند. دختر پیامبر نخست ناله‌ای کرد که حاضران به گریه افتادند، سپس قدری خاموش ماند تا مردم آرام گرفتند و آنگاه سخنان خود را ایراد کرد.<ref> ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۲۶ق، ص۱۶.</ref> چون این خطبه در واکنش به ماجرای مصادره فدک و درباره آن ایراد شده، خطبه فدکیه نام گرفته است؛<ref>الویری، «خطبة اللمة سندها و مکانتها عند الشیعه»، ۱۵.</ref> البته گاه به اعتبار اینکه حضرت فاطمه قبل از ایراد خطبه با گروهی از خویشانش وارد مسجد شد، «وَ أقْبَلَتْ فی لُمَّةٍ مِنْ حَفَدَتِها وَ نِساءِ قَوْمِها» ، از آن با عنوان خطبه لُمَّة نیز یاد شده است.<ref>الویری، «خطبة اللمة-سندها و مکانتها عند الشیعه»، ۱۵.</ref>{{یادداشت|از چگونگی حضور فاطمه(س) و مقدماتی که او برای خواندن خطبه رعایت کرده است نکاتی را استفاده کرده‌اند مانند: ۱- (ولاثت خِمارها علی رأسها، واشتملت بجلبابها روسری‌اش را به خودش پیچید و چادرش را برخودش افکند) حجاب و عفاف مانع ازحضور زن در عرصه های اجتماعی، اقتصادی وسیاسی نیست.۲- (واقبلت فی لُمّة من حفدتها و نساء قومها و با گروهی از زنان فامیل و خدمتکاران خود به سوی مسجد روانه شد) شأن و منزلت سیاسی داشتن منافاتی با تواضع و مردمی بودن ندارد.۳- (تطاء ذیولها) اهمیت حجاب برای فاطمه(س) تا بدان حد بود که چادرش آن‌قدر بلند بود که روی پایش رو می پوشاند و به هنگام راه رفتن روی زمین کشیده می‌شد. ۴- (ما تخرم مشیتها مشیة رسول‌الله صلی الله علیه وآله و سلّم و راه رفتن او همانند راه رفتن پیامبر خدا بود ) حضرت فاطمه (س) نه تنها [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول الله(ص)]] را ازنظر فکری، معنوی و سیاسی الگوی خود قرار داده بود، بلکه از نظر رفتاری نیز آن‌چنان پیامبر(ص) الگوی وی بود که راه رفتن و گام برداشتنش نیز همانند رسول‌الله(ص) بوده است. https://www.balagh.ir/content/11740}} | |
|
| |
|
| == سند == | | == سند == |
