دلیل عقلی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دلیلِ عقلی''' دلیلی که از مقدمات عقلی ترکیب شده و به تبع آن نتیجه‌اش نیز عقلی است. دليل عقلى در کنار [[قرآن]]، [[سنت]] و [[اجماع]]، صلاحيت قرار گرفتن در مسير استنباط [[حكم شرعى]] را دارد و  به دو قسم مستقلات عقلی و غير مستقلات عقلی تقسيم مى‌شود.

[[ابن جنید]] از فقهای [[شیعه]] در قرن چهارم هجری، نخستین فقیهی است که از دلیل عقلی برای استنباط احکام شرعی استفاده کرده است و [[ابن ادریس حلی]] نخستین فقیهی است که به صراحت، «عقل» را به عنوان یک دلیل مستقل در کنار دیگر ادله برای استنباط احکام شرعی قرار داده است.  

به اعتقاد بیشتر علمای شیعه، کسب معرفت نسبت به مسائل [[اصول دین]] باید با دلیل عقلی صورت پذیرد و در این مسائل [[تقلید]] جایز نمی‌باشد.

اگر یکی از مقدمه‌ها عقلی و مقدمه دیگر شرعی باشد این دلیل را غیر مستقلات عقلی می‌گویند مانند: حکم عقل به وجوب مقدمه در جایی که ذی المقدمه واجب است.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۹.</ref> از آنجا که مقدمه عقلی بر مقدمه دیگر غلبه دارد به آن دلیل عقلی گفته می‌شود و از آنجا که عقل به تنهایی نمی‌تواند به نتیجه که همان حکم است برسد بلکه باید به کمک مقدمه شرعی باشد پس از نوع غیر مستقلات است.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۹.</ref>

#دلیل عقلی که متوقف بر حکم شرعی است. مانند وجوب مقدمۀ واجب و حرمت فعل ضد واجب.<ref>کلانتری، مطارح الانظار، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۱۹.</ref>