Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۴۷
ویرایش
سدیدالدین حمصی رازی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
محمود بن علی بن حسن حِمَّصی معروف به سدیدالدین حمصی رازی، گفته شده اطلاعات دقیقی از زندگی علمی و عملی او در دسترس نیست.<ref>جبرئیلی، | محمود بن علی بن حسن حِمَّصی معروف به سدیدالدین حمصی رازی، گفته شده اطلاعات دقیقی از زندگی علمی و عملی او در دسترس نیست.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۹؛ سلیمانی بهبهانی و رئیسی، «روش‌شناسی سدیدالدین و این میثم بحرانی در مباحث کلامی»، ص۱۰۸.</ref> از تاریخ تولد او نیز اطلاع دقیقی در دسترس نیست؛ ولی برخی او را متولد سال ۴۸۵ق دانسته‌اند.<ref> لجنة العلمیة فی مؤسسة الامام الصادق(ع)، معجم طبقات المتکلمین، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۳۰.</ref> | ||
صاحب [[روضات الجنات]] سدیدالدین را اهل [[حمص|حِمْص]] از شهرهای [[سوریه]] دانسته است.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش،ج۷، ص۱۶۴.</ref> صاحب [[ریاض العلماء]] نخست او را اهل حمص دانسته، ولی بعد احتمال داده است که حمصی، اهل [[ری]] بود و سپس ساکن حمص شد و یا برعکس، اهل حمص بوده و سپس ساکن ری شد.<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۳۱ق، ج۷، ص۱۲۴.</ref> گروهی بر آنند که او اهل ری بوده و حمصی به جهت شغلش که نخودفروشی بود، به او نسبت داده شده است.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷؛ دوانی، «سدیدالدین حمصی»، ص۷۷ و ۷۸؛ جبرئیلی، | صاحب [[روضات الجنات]] سدیدالدین را اهل [[حمص|حِمْص]] از شهرهای [[سوریه]] دانسته است.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش،ج۷، ص۱۶۴.</ref> صاحب [[ریاض العلماء]] نخست او را اهل حمص دانسته، ولی بعد احتمال داده است که حمصی، اهل [[ری]] بود و سپس ساکن حمص شد و یا برعکس، اهل حمص بوده و سپس ساکن ری شد.<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۳۱ق، ج۷، ص۱۲۴.</ref> گروهی بر آنند که او اهل ری بوده و حمصی به جهت شغلش که نخودفروشی بود، به او نسبت داده شده است.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷؛ دوانی، «سدیدالدین حمصی»، ص۷۷ و ۷۸؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۷.</ref> | ||
[[ابن حجر عسقلانی]] در کتاب «لسان المیزان» حمصی را به تشدید میم دانسته و از [[منتجب‌الدین رازی]]، از شاگردان حمصی، نقل کرده است که حمصی تا پنجاه سالگی نخودفروش بود.{{یادداشت|به نخود در زبان عربی، حِمَّص یا حِمِّص گفته می‌شود.(نگاه کنید به: ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۷).}} وی روزی با [[فقیه|فقیهی]] بر سر معامله گفتگویش شد و به همین سبب نخودفروشی را کنار گذاشت و به تحصیل علم روی آورد.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷.</ref> مطالب عسقلانی را به جهت نقل از شاگرد حمصی، صحیح و مورد قبول دانسته‌اند.<ref>منتخب الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۳۲؛ دوانی، «سدیدالدین حمصی»، ص۷۷ و ۷۸.</ref> او را سدیدالدین حُمُّضی یا حُمُّصی نیز خوانده‌اند.<ref>نگاه کنید به: منتخب‌الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۲۹ و ۴۳۱.</ref> | [[ابن حجر عسقلانی]] در کتاب «لسان المیزان» حمصی را به تشدید میم دانسته و از [[منتجب‌الدین رازی]]، از شاگردان حمصی، نقل کرده است که حمصی تا پنجاه سالگی نخودفروش بود.{{یادداشت|به نخود در زبان عربی، حِمَّص یا حِمِّص گفته می‌شود.(نگاه کنید به: ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۷).}} وی روزی با [[فقیه|فقیهی]] بر سر معامله گفتگویش شد و به همین سبب نخودفروشی را کنار گذاشت و به تحصیل علم روی آورد.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷.</ref> مطالب عسقلانی را به جهت نقل از شاگرد حمصی، صحیح و مورد قبول دانسته‌اند.<ref>منتخب الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۳۲؛ دوانی، «سدیدالدین حمصی»، ص۷۷ و ۷۸.</ref> او را سدیدالدین حُمُّضی یا حُمُّصی نیز خوانده‌اند.<ref>نگاه کنید به: منتخب‌الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۴۲۹ و ۴۳۱.</ref> | ||
به گفته ابن حجر، حمصی صد سال عمر کرد و پس از [[قرن ششم هجری قمری|قرن ششم قمری]] درگذشت.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷.</ref> به گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، او در اواخر عمر(اواخر قرن ششم) به شهر [[همدان]] سفر کرد و در مدرسه جمالیه مشغول به تعلیم شد و در اوایل [[قرن هفتم هجری قمری|قرن هفتم قمری]] در آنجا از دنیا رفت<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۳، ص۱۵۲؛ جبرئیلی، | به گفته ابن حجر، حمصی صد سال عمر کرد و پس از [[قرن ششم هجری قمری|قرن ششم قمری]] درگذشت.<ref>عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۱۷.</ref> به گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، او در اواخر عمر(اواخر قرن ششم) به شهر [[همدان]] سفر کرد و در مدرسه جمالیه مشغول به تعلیم شد و در اوایل [[قرن هفتم هجری قمری|قرن هفتم قمری]] در آنجا از دنیا رفت<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۳، ص۱۵۲؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۸.</ref> و در آنجا نیز [[دفن]] شد.<ref>حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، بخش مقدمه، ص۱۲.</ref> بعضی سفر حمصی به همدان را صحیح ندانسته و سال وفات او را ۵۸۵ق دانسته‌اند.<ref>لجنة العلمیة فی مؤسسة الامام الصادق(ع)، معجم طبقات المتکلمین، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۳۲.</ref> | ||
==شخصیت علمی== | ==شخصیت علمی== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==دیدگاه‌ها== | ==دیدگاه‌ها== | ||
گفته شده سدیدالدین حمصی بنیانگذار دوره متقدم [[مکتب کلامی حله|مکتب کلامی حِلّه]]{{یادداشت|از ویژگی‌های مکتب حله متقدم، گرایش متکلمان آن به مکتب کلامی ابوالحسین بصری معتزلی بود. همچنین گفته شده این مکتب به نوعی بازسازی مکتب کلامی شیخ مفید بوده است.(نگاه کنید به: عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۲۹ و ۳۱).}} بود<ref>عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۲۹ و ۳۰.</ref> که شکل‌گیری و شکوفایی آن از حدود نیمه دوم قرن ششم آغاز شد و تا نیمه نخست قرن هفتم قمری ادامه یافت.<ref>عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۳۱.</ref> برخی او را جزو متکلمان [[مدرسه کلامی ری]] دانسته‌اند.<ref>جبرئیلی، | گفته شده سدیدالدین حمصی بنیانگذار دوره متقدم [[مکتب کلامی حله|مکتب کلامی حِلّه]]{{یادداشت|از ویژگی‌های مکتب حله متقدم، گرایش متکلمان آن به مکتب کلامی ابوالحسین بصری معتزلی بود. همچنین گفته شده این مکتب به نوعی بازسازی مکتب کلامی شیخ مفید بوده است.(نگاه کنید به: عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۲۹ و ۳۱).}} بود<ref>عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۲۹ و ۳۰.</ref> که شکل‌گیری و شکوفایی آن از حدود نیمه دوم قرن ششم آغاز شد و تا نیمه نخست قرن هفتم قمری ادامه یافت.<ref>عطایی نظری، «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانه»، ص۳۱.</ref> برخی او را جزو متکلمان [[مدرسه کلامی ری]] دانسته‌اند.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۷۹.</ref> گفته شده اندیشه‌های کلامی او نزدیک به آرای [[سید مرتضی]] است.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۷۱.</ref> | ||
برخی از دیدگاه‌های خاص وی عبارتند از: | برخی از دیدگاه‌های خاص وی عبارتند از: | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
آثار سدیدالدین حمصی،بیشتر در زمینه علم کلام است.<ref>جبرئیلی، | آثار سدیدالدین حمصی،بیشتر در زمینه علم کلام است.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۷۰.</ref> این آثار را بدین شرح بیان کرده‌اند: | ||
# «[[المنقذ من التقلید و المرشد الی التوحید]]» (در علم کلام) که به جهت اینکه در [[عراق]] نوشته شده به «تعلیق عراقی» نیز معروف است.<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۲۲؛ حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، بخش مقدمه، ص۸و۹.</ref> | # «[[المنقذ من التقلید و المرشد الی التوحید]]» (در علم کلام) که به جهت اینکه در [[عراق]] نوشته شده به «تعلیق عراقی» نیز معروف است.<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۲۲؛ حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، بخش مقدمه، ص۸و۹.</ref> | ||
# بدایة الهدایة، | # بدایة الهدایة، | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
# نقص الموجز للنجیب أبی المکارم.<ref>منتخب الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۱۰۷ و ۴۰۰؛ حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، بخش مقدمه، ص۱۱و۱۲.</ref> | # نقص الموجز للنجیب أبی المکارم.<ref>منتخب الدین رازی، الفهرست، ۱۳۶۶ش، ص۱۰۷ و ۴۰۰؛ حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱۴۱۲ق، بخش مقدمه، ص۱۱و۱۲.</ref> | ||
گفته شده از این آثار تنها «المنقذ من التقلید» در دسترس است.<ref>جبرئیلی، | گفته شده از این آثار تنها «المنقذ من التقلید» در دسترس است.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۷۰؛ سلیمانی بهبهانی و رئیسی، «روش‌شناسی سدیدالدین و این میثم بحرانی در مباحث کلامی»، ص۱۱۹.</ref> این کتاب در شهر [[حله (شهر)|حله]] و به روش [[سید مرتضی]] در [[جمل العلم و العمل (کتاب)|کتاب جمل العلم و العمل]] نوشته شده است.<ref>جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۲۷۰.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||