احادیث طینت: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح ساختار
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (←معرفی، متن و ترجمه) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح ساختار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات روایت | {{ جعبه اطلاعات روایت | ||
| عنوان | | عنوان = احادیث طینت | ||
| عرض | | عرض = | ||
| تصویر | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر= | | توضیح تصویر= | ||
| تصویر۲ | | تصویر۲ = | ||
| عرض تصویر۲ | | عرض تصویر۲ = | ||
| زیرنویس۲ | | زیرنویس۲ = | ||
| نام‌های دیگر | | نام‌های دیگر = | ||
| موضوع | | موضوع = تفاوت ماده اولیه آفرینش [[مؤمنان]] و [[کافران]] | ||
| صادره از | | صادره از = [[امام سجاد(ع)]]، [[امام محمدباقر(ع)]]، [[امام جعفر صادق(ع)]] | ||
| راوی اصلی | | راوی اصلی = | ||
| راویان | | راویان = [[ابوحمزه ثمالی]]، [[زراره بن اعین]]، [[حسن بن محبوب|ابن محبوب]] | ||
| اعتبار سند | | اعتبار سند = [[متواتر]] | ||
| منابع شیعه = [[الکافی]]، [[علل الشرایع]]، [[محاسن برقی|محاسن]] | | منابع شیعه = [[الکافی]]، [[علل الشرایع]]، [[محاسن برقی|محاسن]] | ||
| منابع سنی | | منابع سنی = [[الدر المنثور]]، [[جامع البیان]]، [[تفسیر القرآن العظیم]] | ||
| مؤید قرآنی | | مؤید قرآنی = | ||
}} | }} | ||
'''اَحادیث طینَت''' | '''اَحادیث طینَت''' به آفرینش [[ایمان|مؤمنان]] از طینت عِلّیّین (ماده‌ای خوش‌بو و خوشایند) و [[کفر|کافران]] از طینت سِجّین (ماده‌ای بدبو و ناخوشایند) اشاره دارد. این [[حدیث|روایات]]، طینت انسان‌ها را در شکل‌دهی به [[ایمان]] و [[کفر]] یا طاعت و [[گناه|معصیت]] انسان مؤثر می‌داند. همچنین در روایات مذکور بر تکلیف و امتحان در مرتبه طینت نیز اشاره کرده و از اطاعت [[اصحاب یمین]] و عصیان [[اصحاب شمال]] در [[امتحان الهی]] سخن به میان آمده است. | ||
مشهور علمای شیعه احادیث طینیت را [[تواتر|متواتر]] دانسته و اصل آنها را پذیرفته‌اند؛ اما برخی همچون [[سید مرتضی]] و [[علامه شعرانی]] احادیث طینت را [[خبر واحد]] دانسته و قائل به ضعف آنها شدند. | مشهور علمای شیعه احادیث طینیت را [[تواتر|متواتر]] دانسته و اصل آنها را پذیرفته‌اند؛ اما برخی همچون [[سید مرتضی]] و [[علامه شعرانی]] احادیث طینت را [[خبر واحد]] دانسته و قائل به ضعف آنها شدند. | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
تنافی ظاهر روایات طینت با [[جبر و اختیار|اختیار آدمی]] و [[عدل الهی]] سبب شده تا این مسأله را از سخت‌ترین مباحث [[درایة الحدیث|حدیث‌شناسی]] محسوب کنند. حدیث‌پژوهان شیعه دیدگاه‌های متعددی در خصوص رد یا قبول و نحوه سازگار کردن این روایات با سایر آموزه‌های دینی اتخاذ کرده‌اند که این دیدگاه‌ها را می‌توان در سه دسته کلی دیدگاه‌های حذفی، دیدگاه سکوت و دیدگاه‌های تأویلی تقسیم‌بندی کرد. | تنافی ظاهر روایات طینت با [[جبر و اختیار|اختیار آدمی]] و [[عدل الهی]] سبب شده تا این مسأله را از سخت‌ترین مباحث [[درایة الحدیث|حدیث‌شناسی]] محسوب کنند. حدیث‌پژوهان شیعه دیدگاه‌های متعددی در خصوص رد یا قبول و نحوه سازگار کردن این روایات با سایر آموزه‌های دینی اتخاذ کرده‌اند که این دیدگاه‌ها را می‌توان در سه دسته کلی دیدگاه‌های حذفی، دیدگاه سکوت و دیدگاه‌های تأویلی تقسیم‌بندی کرد. | ||
== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
احادیث طینت مجموعه روایاتی است که ماده اولیه آفرینش انسان‌ها را یکسان نمی‌داند و به آفرینش انسان‌های [[مؤمن]] از ماده‌ای خوش‌بو و خوشایند با عنوان طینت علیین و خلقت انسان‌ها [[کافر]] از ماده‌ای بدبو و ناخوشایند به نام طینت سجین اشاره دارد.<ref>رضوانی و ذاکری، «روایات طینت و اختیار انسان»، ص۴۷-۴۸.</ref> این سلسله [[روایات]] با مضامین متفاوتی مانند خلقت از نور و ظلمت یا [[بهشت]] و [[جهنم]] در بسیاری از کتب حدیثی [[شیعه]] از جمله [[المحاسن (کتاب)|المحاسن]]،<ref>برقی، المحاسن، (باب خلق المؤمن من علییین) ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۵ و ۲۸۲-۲۸۳.</ref> [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۴-۱۸ و ۱۷۱.</ref> [[الکافی (کتاب)|الکافی]]،<ref>کلینی، الکافی، (کتاب الایمان و الکفر) ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲-۷.</ref> [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرایع]]<ref>صدوق، علل الشرایع، باب عله الطبایع و ...) ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۸۲-۸۴ و۱۱۶-۱۱۷.</ref> و [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، (کتاب العدل و المعاد) ۱۴۰۳ق، ج۵، ۱۵۲-۱۶۱.</ref> آمده است. در برخی از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز در موارد معدودی به نقل احادیث طینت پرداخته شده است.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۵۰؛ ابن ابی‌حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۲۷؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۵.</ref> | احادیث طینت مجموعه روایاتی است که ماده اولیه آفرینش انسان‌ها را یکسان نمی‌داند و به آفرینش انسان‌های [[مؤمن]] از ماده‌ای خوش‌بو و خوشایند با عنوان طینت علیین و خلقت انسان‌ها [[کافر]] از ماده‌ای بدبو و ناخوشایند به نام طینت سجین اشاره دارد.<ref>رضوانی و ذاکری، «روایات طینت و اختیار انسان»، ص۴۷-۴۸.</ref> این سلسله [[روایات]] با مضامین متفاوتی مانند خلقت از نور و ظلمت یا [[بهشت]] و [[جهنم]] در بسیاری از کتب حدیثی [[شیعه]] از جمله [[المحاسن (کتاب)|المحاسن]]،<ref>برقی، المحاسن، (باب خلق المؤمن من علییین) ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۵ و ۲۸۲-۲۸۳.</ref> [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۴-۱۸ و ۱۷۱.</ref> [[الکافی (کتاب)|الکافی]]،<ref>کلینی، الکافی، (کتاب الایمان و الکفر) ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲-۷.</ref> [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرایع]]<ref>صدوق، علل الشرایع، باب عله الطبایع و ...) ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۸۲-۸۴ و۱۱۶-۱۱۷.</ref> و [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، (کتاب العدل و المعاد) ۱۴۰۳ق، ج۵، ۱۵۲-۱۶۱.</ref> آمده است. در برخی از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز در موارد معدودی به نقل احادیث طینت پرداخته شده است.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۵۰؛ ابن ابی‌حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۲۷؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۵.</ref> | ||
روایات | معنای اولیه روایات طینت، نشان‌دهنده سرنوشتی از پیش تعیین شده برای انسان‌ها و مغایر با ظاهر [[آیات]] و روایاتی دانسته شده است که عاقبت انسان‌ها را ساخته دست خود و نتیجه اعمال آنها می‌داند؛<ref>محمودی و حسینی، «دیدگاه علامه طباطبایی پیرامون احادیث طینت در تبیین شعادت و شقاوت انسان»، ص۷۸.</ref> چنانکه ظاهر روایات مذکور را بیش از هر چیز در تضاد با [[جبر و اختیار|اختیار آدمی]] و [[عدل الهی]] دانسته‌اند.<ref>شبر، مصابیح الانوار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۵.</ref> ناسازگاری مذکور سبب شده تا این مسأله از سخت‌ترین مباحث [[درایه الحدیث|حدیث‌شناسی]] محسوب شود.<ref>امام خمینی، مصباح الهدایه، ۱۳۷۳ش، ص۱۱۰.</ref> | ||
بیشتر عالمانی که به روایات طینت پرداخته‌اند، در ابتدا معنای طینت را بیان کرده‌اند؛ [[آقا جمال خوانساری]] در [[کتاب شرح احادیث طینت]]، طینت را به معنای جوهری که نفس از آن خلق شده می‌داند.<ref>آقا جمال خوانساری، شرح احادیث طینت، ۱۳۵۹ش، ص۱۷.</ref> [[امام خمینی]]، طینت را ماده اصلی آفرینش انسان دانسته است که در طول حیاتش در اعمال و رفتار او تجلی می‌یابد.<ref>امام خمینی، طلب و اراده، ۱۳۶۲ش، ص۱۶۰.</ref> | |||
== محتوا == | |||
در روایات مختلف طینت، تقسیم‌بندی‌های متنوعی برای انسان‌ها ذکر شده است؛ از جمله آنکه برخی از روایات انسان را به مؤمن و کافر تقسیم کرده‌اند، روایات دیگری مؤمنان و ناصبیان و مستضعفان را بر اساس طینت از هم متمایز ساخته‌اند و دسته‌ای دیگر، حاکی از مخلوط شدن طینت مؤمنان و کافران است. | |||
دسته | مؤمن و کافر; | ||
بر اساس برخی از روایات طینت، انسان‌ها به دو دسته [[مؤمن]] و [[کافر]] تقسیم می‌شوند که آفرینش مؤمنان از طینت پیامبران و ائمه(ع) (طینت علیین و بهشت) است و کفار از طینت آتش یا سجین خلق شده‌اند. | |||
مؤمن، ناصبی و مستضعف; | |||
در تقسیم‌بندی دیگری، طینت‌ها به سه دسته مؤمن، [[ناصبی]] و مستضعف تقسیم شده‌اند: | |||
*دسته اول طینت انبیاء و مؤمنان، با این تفاوت که طینت انبیا، طینت برگزیده و طینت مؤمنان فرع آن (طین لازب) است. | |||
*دسته دوم طینت ناصب است که از «حمإ مسنون» خلق شده است. | |||
* دسته سوم طینت مستضعفان است که از «تراب» آفریده شده است. | |||
بر اساس این روایات به دلیل یکی بودن طینت [[ائمه(ع)]] و [[شیعیان]]، قلوب آنها به ائمه(ع) گرایش دارد و در مقابل قلوب کافران به دشمنان [[اهل بیت(ع)]] متمایل است.<ref>رضوانی و ذاکری، «روایات طینت و اختیار انسان»، ص۴۷-۴۸؛ غلامی و ذاکری، «طینت و عدل الهی»، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> | |||
دسته دیگری از روایات | مخلوط شدن طینت مؤمن و کافر; | ||
دسته دیگری از روایات طینت، حاکی از مخلوط شدن طینت مؤمن و کافر است. بر اساس این روایات، خداوند پس از آنکه طینت علیین و طینت سجین را خلق کرد، آن دو را با هم آمیخت و به همین دلیل است که مؤمن گاه مرتکب [[گناه]] می‌شود و کافر نیز در مواقعی کارهای نیک انجام می‌دهد و بر همین اساس در نهایت تمام اعمال بد مؤمن به سنخ کافر ملحق می‌شود و تمام اعمال نیک کافر نیز به سنخ مؤمن بازخواهدگشت.<ref>کریمی و داوری، «تحلیل احادیث طینت از منظر فقه الحدیث»، ص۶۷-۶۸.</ref> | |||
در | اصحاب یمین و اصحاب شمال; | ||
روایات دیگری نیز در مسئله طینت وجود دارد که به خروج [[اصحاب یمین]] و [[اصحاب شمال]] از طینت اولیه اشاره دارد. بر این اساس خداوند پس از خلقت طینت آدم، اصحاب یمین و اصحاب شمال را به صورت ذره از آن طینت خارج کرد و به آنها دستور داد وارد آتش شوند که اصحاب یمین پذیرفته و خود را به آتش افکندند، ولی اصحاب شمال نافرمانی کردند.<ref>رضوانی و ذاکری، «روایات طینت و اختیار انسان»، ص۴۹-۵۲.</ref> | |||
این روایات، طینت انسان‌ها | در این روایات، طینت انسان‌ها در شکل‌دهی به [[ایمان]] و [[کفر]] یا طاعت و [[معصیت]] انسان مؤثر دانسته شده و همچنین بر تکلیف و امتحان در مرتبه طینت نیز اشاره شده و از اطاعت اصحاب یمین و عصیان اصحاب شمال در [[امتحان الهی]] سخن به میان آمده است. از دیگر مطالب مطرح در این روایات، اخذ میثاق از مخلوقات بر [[ربوبیت|ربوبیت خداوند]]، [[نبوت خاصه|نبوت رسول خدا(ص)]] و [[ولایت اهل بیت(ع)]] است.<ref>غلامی و ذاکری، «طینت و عدل الهی»، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> | ||
==سند و اعتبار== | ==سند و اعتبار== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۷: | ||
* عالمانی مانند [[سید مرتضی]] و [[ابوالحسن شعرانی]]<ref>جزایری، الانوار النعمانیه، ۱۴۲۹ق، ص۲۹۳.</ref> سند این دسته از روایات را به دلیل اینکه [[خبر واحد]] هستند، ضعیف دانسته و معتقدند به دلیل مخالفت روایات مذکور با مباحث عقلی مسلم و آیات قرآن، باید آنها را رد کرد.<ref>صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۸؛ شبر، مصابیح الانوار، ج۱، ص۱۱.</ref> | * عالمانی مانند [[سید مرتضی]] و [[ابوالحسن شعرانی]]<ref>جزایری، الانوار النعمانیه، ۱۴۲۹ق، ص۲۹۳.</ref> سند این دسته از روایات را به دلیل اینکه [[خبر واحد]] هستند، ضعیف دانسته و معتقدند به دلیل مخالفت روایات مذکور با مباحث عقلی مسلم و آیات قرآن، باید آنها را رد کرد.<ref>صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۸؛ شبر، مصابیح الانوار، ج۱، ص۱۱.</ref> | ||
== | ==دیدگاه: از رد کامل تا پذیرش تأویلی== | ||
حدیث‌پژوهان و عالمان شیعه دیدگاه‌های متعددی درباره ردّ یا قبول و نحوه سازگار کردن این روایات با سایر آموزه‌های دینی اتخاذ کرده‌اند؛ [[علامه مجلسی]] در [[مرآة العقول]]<ref>مجلسی، مراة العقول، ۱۴۰۴، ج۷، ص۱۵.</ref> پنج نظر و [[سید عبدالله شبر]] در [[مصابیح الانوار]]<ref>شبر، مصابیح الانوار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۵-۳۹.</ref> نُه قول در این باره نقل کرده‌اند. این دیدگاه‌ها را می‌توان در سه دسته کلی مبتنی بر رد روایات مذکور، سکوت در برابر آنها و دیدگاه‌های تأویلی تقسیم‌بندی کرد: | حدیث‌پژوهان و عالمان شیعه دیدگاه‌های متعددی درباره ردّ یا قبول و نحوه سازگار کردن این روایات با سایر آموزه‌های دینی اتخاذ کرده‌اند؛ [[علامه مجلسی]] در [[مرآة العقول]]<ref>مجلسی، مراة العقول، ۱۴۰۴، ج۷، ص۱۵.</ref> پنج نظر و [[سید عبدالله شبر]] در [[مصابیح الانوار]]<ref>شبر، مصابیح الانوار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۵-۳۹.</ref> نُه قول در این باره نقل کرده‌اند. این دیدگاه‌ها را می‌توان در سه دسته کلی مبتنی بر رد روایات مذکور، سکوت در برابر آنها و دیدگاه‌های تأویلی تقسیم‌بندی کرد: | ||
===دیدگاه‌های تاویلی=== | ===دیدگاه‌های تاویلی=== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
* استناد به علم الهی: طبق این دیدگاه اختلاف طینت‌ها تابع [[ایمان]] و [[کفر]] است نه بالعکس؛ زیرا خداوند با علم پیشین خود می‌دانست چه کسانی به اختیار خود ایمان می‌آورند و چه کسانی کافر می‌شوند و از این‌رو در آفرینش هم با آنها به همین صورت برخورد کرد و طالب خیر را از طینت پاکیزه و طالب شر را از طینت ناپاک آفرید. [[ملاصالح مازندرانی]] و [[سید عبدالله شبر]] قائل به این دیدگاه هستند.<ref>مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۳۸۲ق، ج۸، ص۵؛ شبر، مصابیح الانوار، ص۳۸.</ref> به باور [[علامه حلی]]، علم خداوند به آینده انسان موجب شده است که آنها را بر اساس سرشت‌های گوناگون خلق کند.<ref>حلی، ۱۴۲۱ق، ص۳۸۴.</ref> | * استناد به علم الهی: طبق این دیدگاه اختلاف طینت‌ها تابع [[ایمان]] و [[کفر]] است نه بالعکس؛ زیرا خداوند با علم پیشین خود می‌دانست چه کسانی به اختیار خود ایمان می‌آورند و چه کسانی کافر می‌شوند و از این‌رو در آفرینش هم با آنها به همین صورت برخورد کرد و طالب خیر را از طینت پاکیزه و طالب شر را از طینت ناپاک آفرید. [[ملاصالح مازندرانی]] و [[سید عبدالله شبر]] قائل به این دیدگاه هستند.<ref>مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۳۸۲ق، ج۸، ص۵؛ شبر، مصابیح الانوار، ص۳۸.</ref> به باور [[علامه حلی]]، علم خداوند به آینده انسان موجب شده است که آنها را بر اساس سرشت‌های گوناگون خلق کند.<ref>حلی، ۱۴۲۱ق، ص۳۸۴.</ref> | ||
* تأثیر اطاعت یا عصیان در عالم ذر: این دیدگاه اختلاف طینت‌ها را حاصل امتحان در [[عالم ذر]] و تحت‌تأثیر اطاعت و عصیان در آن عالم می‌داند. بر این اساس خداوند برای کسانی که اهل اطاعت بوده‌اند، طینت نیک و برای آنان که اهل عصیان بوده‌اند، طینت زشت آفریده است.<ref>شبر، مصابیح الانوار، ص۳۸.</ref> | * تأثیر اطاعت یا عصیان در عالم ذر: این دیدگاه اختلاف طینت‌ها را حاصل امتحان در [[عالم ذر]] و تحت‌تأثیر اطاعت و عصیان در آن عالم می‌داند. بر این اساس خداوند برای کسانی که اهل اطاعت بوده‌اند، طینت نیک و برای آنان که اهل عصیان بوده‌اند، طینت زشت آفریده است.<ref>شبر، مصابیح الانوار، ص۳۸.</ref> | ||
* تأثیر اجمالی طینت بر سعادت و شقاوت انسان: از نظر [[علامه طباطبایی]] سعادت و شقاوت انسان ارتباط مستقیمی با طینت او دارد، ولی نه به صورت علیت تامه و کامل. به نظر او تربیت در تحقق خلق و خوی انسان‌ها مؤثر است و به همین دلیل تأثیر طینت انسان‌ها در به وجود آمدن خلق و خوی آنان قطعی نیست. بر این اساس هیچ تعارضی میان پذیرش اجمال طینت و اختیار انسان نیست، بلکه طینت در حد زمینه و علت ناقصه محسوب می‌شود و سعادت و شقاوت انسان با اعمال اختیاری او رقم خواهد خورد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۹۸-۹۹.</ref> | * تأثیر اجمالی طینت بر سعادت و شقاوت انسان: از نظر [[علامه طباطبایی]] سعادت و شقاوت انسان ارتباط مستقیمی با طینت او دارد، ولی نه به صورت علیت تامه و کامل. به نظر او تربیت در تحقق خلق و خوی انسان‌ها مؤثر است و به همین دلیل تأثیر طینت انسان‌ها در به وجود آمدن خلق و خوی آنان قطعی نیست. بر این اساس هیچ تعارضی میان پذیرش اجمال طینت و اختیار انسان نیست، بلکه طینت در حد زمینه و علت ناقصه محسوب می‌شود و سعادت و شقاوت انسان با اعمال اختیاری او رقم خواهد خورد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۹۸-۹۹.</ref> | ||
===رد احادیث طینت=== | ===رد احادیث طینت=== | ||
* [[ابوالحسن شعرانی]] در تعلیقه خود بر | * [[ابوالحسن شعرانی]] در تعلیقه خود بر [[شرح اصول کافی مازندرانی]] بر این اعتقاد است که احادیث طینت با [[اصول مذهب|اصول مذهب امامیه]] همچون [[عدل]] و [[قاعده لطف]] و نیز روایاتی که در باب [[فطرت]] صادر شده مخالف است و ازاین‌رو باید کنار گذاشته شوند و در خور استناد نیستند.<ref> مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۴۲۹ق، ج۸، ص۴-۵.</ref> | ||
* عده‌ای نیز این روایات را [[جعل حدیث|ساخته و پرداخته]] [[غالیان]] برای نشان دادن تفاوت آفرینش ائمه(ع) با سایر انسان‌ها می‌دانند و معتقدند به دلیل ضعف سند باید کنار گذاشته شود.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرآیند تکامل، ۱۳۸۹ش، ص۷۰.</ref> | * عده‌ای نیز این روایات را [[جعل حدیث|ساخته و پرداخته]] [[غالیان]] برای نشان دادن تفاوت آفرینش ائمه(ع) با سایر انسان‌ها می‌دانند و معتقدند به دلیل ضعف سند باید کنار گذاشته شود.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرآیند تکامل، ۱۳۸۹ش، ص۷۰.</ref> | ||
* [[تقیه|تقیه‌ای]] بودن روایات طینت نیز باور برخی از پژوهشگران است. طبق این دیدگاه چون ظاهر روایات دلالت بر [[جبر]] دارد، احتمال داده شده است که [[امامان شیعه(ع)]] این روایات را برای حفظ جان [[شیعیان]] در فضای اختناق حکومت صادر کرده‌اند.<ref>شبر، مصابیح الانوار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۶.</ref> | * [[تقیه|تقیه‌ای]] بودن روایات طینت نیز باور برخی از پژوهشگران است. طبق این دیدگاه چون ظاهر روایات دلالت بر [[جبر]] دارد، احتمال داده شده است که [[امامان شیعه(ع)]] این روایات را برای حفظ جان [[شیعیان]] در فضای اختناق حکومت صادر کرده‌اند.<ref>شبر، مصابیح الانوار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
===دیدگاه سکوت=== | ===دیدگاه سکوت=== | ||
[[پرونده:Ahadith tinat.jpg|بندانگشتی|200px|تصویر کتاب شرح احادیث طینت اثر آقاجمال خوانساری]] | |||
[[علامه مجلسی]] احادیث طینت را از جمله اخبار متشابه و دشوار دانسته است و به همین دلیل به نظر او نباید بیش از حد در بحث و بررسی اینگونه اخبار وارد شد و عقل ما از احاطه به حقیقت این اخبار عاجز است؛ پس مفاد این اخبار را تعبداً می‌پذیرد و تحلیل و [[تفسیر]] آن را به خود ائمه(ع) واگذار می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۲۶۰.</ref> | [[علامه مجلسی]] احادیث طینت را از جمله اخبار متشابه و دشوار دانسته است و به همین دلیل به نظر او نباید بیش از حد در بحث و بررسی اینگونه اخبار وارد شد و عقل ما از احاطه به حقیقت این اخبار عاجز است؛ پس مفاد این اخبار را تعبداً می‌پذیرد و تحلیل و [[تفسیر]] آن را به خود ائمه(ع) واگذار می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۲۶۰.</ref> | ||
به اعتقاد عبدالهادی مسعودی از پژوهشگران علوم حدیث، برخی احادیث اعتقادی مانند احادیث طینت، سعادت، جبر و اختیار از مصادیق احادیث «صعب مستصعب» هستند که شرح آنها نیازمند درکی برتر از فهم عادی دارد.<ref>مسعودی، آسیب‌شناسی حدیث، ۱۳۸۹ش، ص۲۸۱.</ref> | به اعتقاد عبدالهادی مسعودی از پژوهشگران علوم حدیث، برخی احادیث اعتقادی مانند احادیث طینت، سعادت، جبر و اختیار از مصادیق احادیث «صعب مستصعب» هستند که شرح آنها نیازمند درکی برتر از فهم عادی دارد.<ref>مسعودی، آسیب‌شناسی حدیث، ۱۳۸۹ش، ص۲۸۱.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
* شرح احادیث طینت:[[آقا جمال خوانساری]] در این کتاب که به زبان فارسی تألیف شده به بحث و بررسی ده حدیث از احادیث طینت می‌پردازد. این کتاب به اهتمام عبدالله نورانی و توسط نهضت زنان مسلمان در سال ۱۳۵۹ شمسی به چاپ رسیده است.<ref>خوانساری، شرح احادیث طینت، ۱۳۵۹ش، ص۳.</ref> وی دلیل تألیف این کتاب را در کج‌فهی از روایات طینت ذکر کرده است و صدور این روایات | * شرح احادیث طینت:[[آقا جمال خوانساری]] در این کتاب که به زبان فارسی تألیف شده به بحث و بررسی ده حدیث از احادیث طینت می‌پردازد. این کتاب به اهتمام عبدالله نورانی و توسط نهضت زنان مسلمان در سال ۱۳۵۹ شمسی به چاپ رسیده است.<ref>خوانساری، شرح احادیث طینت، ۱۳۵۹ش، ص۳.</ref> وی دلیل تألیف این کتاب را در کج‌فهی از روایات طینت ذکر کرده است و صدور این روایات را پذیرفته است.<ref>خوانساری، شرح احادیث طینت، ۱۳۵۹ش، ص۸.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||