۱۷٬۰۰۰
ویرایش
خلقت نوری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
'''خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام''' به آفرینش نوری [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] هزاران سال پیش از خلقت آسمان‌ها، زمین و [[حضرت آدم(ع)]] اشاره دارد. این بحث، از روایاتی گرفته شده که در [[جوامع روایی|کتب روایی شیعه]] و برخی از کتب روایی [[اهل سنت]] مانند [[ینابیع المودة]] و [[مناقب الامام علی بن ابی‌طالب (کتاب)|مناقب ابن مغازلی]] نقل شده است. سند این [[روایات]] به دلیل حضور راویان مشهوری چون [[محمد بن مسلم]] و [[ابان بن عثمان]] معتبر دانسته شده است. | '''خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام''' به آفرینش نوری [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] هزاران سال پیش از خلقت آسمان‌ها، زمین و [[حضرت آدم(ع)]] اشاره دارد. این بحث، از روایاتی گرفته شده که در [[جوامع روایی|کتب روایی شیعه]] و برخی از کتب روایی [[اهل سنت]] مانند [[ینابیع المودة]] و [[مناقب الامام علی بن ابی‌طالب (کتاب)|مناقب ابن مغازلی]] نقل شده است. سند این [[روایات]] به دلیل حضور راویان مشهوری چون [[محمد بن مسلم]] و [[ابان بن عثمان]] معتبر دانسته شده است. | ||
بر اساس روایات، نور [[اهل بیت(ع)]] نخستین مخلوقاتی است که [[خداوند]] از نور خودش آفرید و در اطراف [[عرش الهی]] به [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند و شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از | بر اساس این روایات، نور [[اهل بیت(ع)]] نخستین مخلوقاتی است که [[خداوند]] از نور خودش آفرید و در اطراف [[عرش الهی]] به [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند و شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از آنان خلق شد. همچنین بر اساس روایات مذکور پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد تا اینکه اهل بیت به دنیا آمدند. | ||
کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین» به زبان فارسی درباره این موضوع نوشته شده است. | کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین» به زبان فارسی درباره این موضوع نوشته شده است. | ||
==روایات == | ==روایات == | ||
خلقت نوری اهل بیت(ع) اشاره به آفرینش پیامبر(ص)، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] از نور الهی اشاره دارد که در روایات آمده است. این روایات عمدتا در [[جوامع روایی]] شیعه با مضامین متفاوتی از [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[سلمان فارسی]]، ابن عباس و ... از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است. این روایات در برخی کتب روایی [[اهل سنت]] نیز وارد شده است. برخی از این روایات عبارتند از: | |||
* وَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِی فَفَتَقَ مِنْهُ نُورَ عَلِیٍّ ثُمَّ خَلَقَ الْعَرْشَ وَ اللَّوْحَ وَ الشَّمْسَ ... و از جابر كه رسول خدا (ص) فرمود: نخست چیزى كه خدا آفرید نور من بود و نور على را از آن برگشود، سپس آفرید عرش و لوح و خورشید ... <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۱۷۰.</ref> | * وَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِی فَفَتَقَ مِنْهُ نُورَ عَلِیٍّ ثُمَّ خَلَقَ الْعَرْشَ وَ اللَّوْحَ وَ الشَّمْسَ ... و از جابر كه رسول خدا (ص) فرمود: نخست چیزى كه خدا آفرید نور من بود و نور على را از آن برگشود، سپس آفرید عرش و لوح و خورشید ... <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۱۷۰.</ref> | ||
* عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِی عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَرْبَعَةِ آلَافِ عَامٍ فَلَمَّا خُلِقَ آدَمُ رُكِّبَ ذَلِكَ النُّورُ فِی صُلْبِهِ فَلَمْ نَزَلْ فِی شَیْءٍ وَاحِدٍ حَتَّى افْتَرَقْنَا فِی صُلْبِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَفِیَّ النُّبُوَّةُ وَ فِی عَلِیٍّ الْخِلَافَة<ref>ابن بطریق، عمدة عيون صحاح | * عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِی عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَرْبَعَةِ آلَافِ عَامٍ فَلَمَّا خُلِقَ آدَمُ رُكِّبَ ذَلِكَ النُّورُ فِی صُلْبِهِ فَلَمْ نَزَلْ فِی شَیْءٍ وَاحِدٍ حَتَّى افْتَرَقْنَا فِی صُلْبِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَفِیَّ النُّبُوَّةُ وَ فِی عَلِیٍّ الْخِلَافَة<ref>ابن بطریق، عمدة عيون صحاح الأخبار، ۱۴۰۷ق، ص۹۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۱۵۰.</ref> | ||
* أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَا مُحَمَّدُ إِنِّي خَلَقْتُكَ وَ عَلِيّاً نُوراً يَعْنِي رُوحاً بِلَا بَدَنٍ قَبْلَ أَنْ أَخْلُقَ سَمَاوَاتِی وَ أَرْضِی وَ عَرْشِی وَ بَحْرِی...<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> | * أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَا مُحَمَّدُ إِنِّي خَلَقْتُكَ وَ عَلِيّاً نُوراً يَعْنِي رُوحاً بِلَا بَدَنٍ قَبْلَ أَنْ أَخْلُقَ سَمَاوَاتِی وَ أَرْضِی وَ عَرْشِی وَ بَحْرِی...<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> | ||
* ...أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ أَنَا خُلِقْتُ وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ نُسَبِّحُ اللَّهَ یَمْنَةَ الْعَرْشِ- قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَلْفَیْ عَام <ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۳۴؛ مجلسی، | * ...أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ أَنَا خُلِقْتُ وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ نُسَبِّحُ اللَّهَ یَمْنَةَ الْعَرْشِ- قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَلْفَیْ عَام <ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۳۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۸۴.</ref> | ||
* كُنْتُ أَنَا وَ عَلِيٌّ نُوراً بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَرْبَعَةَ عَشَرَ أَلْفَ عَامٍ، فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ قَسَمَ ذَلِكَ النُّورَ جُزْءَيْنِ رَكِبَا فِي آدَمَ فَجُزْءٌ أَنَا وَ جُزْءٌ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِب... <ref>محب الدین طبری، الریاض النظرة، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۲۰؛ ابن مغازلی، مناقب اهل البیت، ۱۴۲۷ق، ص۱۲؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۷.</ref> | * كُنْتُ أَنَا وَ عَلِيٌّ نُوراً بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللَّهُ آدَمَ بِأَرْبَعَةَ عَشَرَ أَلْفَ عَامٍ، فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ قَسَمَ ذَلِكَ النُّورَ جُزْءَيْنِ رَكِبَا فِي آدَمَ فَجُزْءٌ أَنَا وَ جُزْءٌ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِب... <ref>محب الدین طبری، الریاض النظرة، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۱۲۰؛ ابن مغازلی، مناقب اهل البیت، ۱۴۲۷ق، ص۱۲؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۷.</ref> | ||
== محتوای روایات == | == محتوای روایات == | ||
مجموعه احادیث خلقت نوری اهل بیت(ع) را اشاره‌کننده به آفرینش نوری و پیشینی [[پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[اهل بیت(ع)]] دانسته‌اند. طبق این روایات [[خداوند]] هزاران سال قبل از خلقت [[حضرت آدم(ع)]] یا قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین، نور اهل بیت را از نور خودش آفرید و ایشان را در نزد [[عرش]] خود قرار داد تا مشغول حمد و [[تسبیح]] خداوند شوند و پس از خلقت حضرت آدم انوار اهل بیت را در صلب آدم قرار داد و نسل به نسل در اصلاب و ارحام پاک منتقل شد تا | مجموعه احادیث خلقت نوری اهل بیت(ع) را اشاره‌کننده به آفرینش نوری و پیشینی [[پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[اهل بیت(ع)]] دانسته‌اند. طبق این روایات [[خداوند]] هزاران سال قبل از خلقت [[حضرت آدم(ع)]] یا قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین، نور اهل بیت را از نور خودش آفرید و ایشان را در نزد [[عرش]] خود قرار داد تا مشغول حمد و [[تسبیح]] خداوند شوند و پس از خلقت حضرت آدم انوار اهل بیت را در صلب آدم قرار داد و نسل به نسل در اصلاب و ارحام پاک منتقل شد تا اینکه به دنیا آمدند.<ref>توران، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام»، ص۷.</ref> | ||
اندیشمندان شیعی در قبال این مجموعه روایات مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند؛ بسیاری از [[محدثین]] شیعه مانند [[کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> [[صدوق]]،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref> [[مجلسی]] و ... مضمون این روایات را پذیرفته‌اند. برخی مانند [[شیخ مفید]] با تاویل مضمون این روایات با رویکردی عقل‌گرایانه به بررسی این روایات پرداخته‌اند.<ref>مفید، المسائل السرویه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹-۴۰.</ref> ملاصدرا با رویکرد فلسفی و عرفانی به توضیح این روایات ذیل مفهوم [[انسان کامل]] پرداخته است.<ref>ملاصدرا، شرح اصول کافی، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۵۲-۱۵۵.</ref> | اندیشمندان شیعی در قبال این مجموعه روایات مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند؛ بسیاری از [[محدثین]] شیعه مانند [[کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> [[صدوق]]،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref> [[مجلسی]] و ... مضمون این روایات را پذیرفته‌اند. برخی مانند [[شیخ مفید]] با تاویل مضمون این روایات با رویکردی عقل‌گرایانه به بررسی این روایات پرداخته‌اند.<ref>مفید، المسائل السرویه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹-۴۰.</ref> ملاصدرا با رویکرد فلسفی و عرفانی به توضیح این روایات ذیل مفهوم [[انسان کامل]] پرداخته است.<ref>ملاصدرا، شرح اصول کافی، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۵۲-۱۵۵.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
* اهل بیت(ع) نخستین مخلوقات هستند که به عنوان انوار یا شبح‌های نور یا سایه‌های نور از نور خداوند آفریده و در اطراف یا پیش‌رو یا جانب راست [[عرش الهی]] به تقدیس و [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند. | * اهل بیت(ع) نخستین مخلوقات هستند که به عنوان انوار یا شبح‌های نور یا سایه‌های نور از نور خداوند آفریده و در اطراف یا پیش‌رو یا جانب راست [[عرش الهی]] به تقدیس و [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند. | ||
* آفرینش نوری اهل بیت(ع) تدریجی بوده است به صورتی که ابتدا نور پیامبر(ص) آفریده شد و از آن، نور امام علی(ع) و در ادامه نور [[حضرت فاطمه(س)]] و فرزندانش خلق شد. | * آفرینش نوری اهل بیت(ع) تدریجی بوده است به صورتی که ابتدا نور پیامبر(ص) آفریده شد و از آن، نور امام علی(ع) و در ادامه نور [[حضرت فاطمه(س)]] و فرزندانش خلق شد. | ||
* اهل بیت(ع) شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از آنان خلق شدند. مثلا [[ملائکه]] که بعد از اهل بیت(ع) آفریده شدند تسبیح و | * اهل بیت(ع) شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از آنان خلق شدند. مثلا [[ملائکه]] که بعد از اهل بیت(ع) آفریده شدند تسبیح و تقدیس الهی را از اهل بیت (ع) فرا گرفتند. | ||
* پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد تا اینکه متولد شدند. | * پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد تا اینکه متولد شدند. | ||
* [[شیعیان]] هرچند در خلقت نوری هم‌شأن اهل بیت(ع) نیستند؛ ولی با درجه‌ای پایین‌تر سهمی در خلقت نوری دارند از همین رو عواطف آنان تابع عواطف اهل بیت(ع) است.<ref>توران، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام»، ص۲۷.</ref> | * [[شیعیان]] هرچند در خلقت نوری هم‌شأن اهل بیت(ع) نیستند؛ ولی با درجه‌ای پایین‌تر سهمی در خلقت نوری دارند از همین رو عواطف آنان تابع عواطف اهل بیت(ع) است.<ref>توران، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام»، ص۲۷.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
==سند روایات== | ==سند روایات== | ||
[[پرونده:Khelghat nori.jpg|بندانگشتی|کتاب خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین]] | [[پرونده:Khelghat nori.jpg|بندانگشتی|کتاب خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین]] | ||
سند مجموعه احادیث نور یا روایات خلقت نوری اهل بیت را معتبر و مورد وثوق دانسته‌اند؛ به گفته | سند مجموعه احادیث نور یا روایات خلقت نوری اهل بیت را معتبر و مورد وثوق دانسته‌اند؛ به گفته برخی پژوهشگران، با وجود افراد متهم به [[غلو]] در سلسله سند برخی از این احادیث، ولی حضور افرادی چون [[محمد بن مسلم]]، [[ابان بن عثمان]]، [[ابوبصیر اسدی]] و [[ابوحمزه ثمالی]] در میان روایانِ کلینی و صدوق، باعث پذیرش این احادیث از طرف شیعه شده است.<ref>توران، «جریان‌شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت در دو مدرسه کوفه و قم»، ص۸۴-۸۵.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
* ابن بطريق، يحيى بن حسن، عمدة عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق. | * ابن بطريق، يحيى بن حسن، عمدة عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق. | ||
* ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب اهل البیت، تهران، المجمع العالمی للتقريب بين المذاهب الإسلامية، ۱۴۲۷ق. | * ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب اهل البیت، تهران، المجمع العالمی للتقريب بين المذاهب الإسلامية، ۱۴۲۷ق. | ||
* توران، امداد، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل البیت | * توران، امداد، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل البیت علیهم‌السلام»، در مجله شیعه‌پژوهی، شماره ۳، ۱۳۹۴ش. | ||
* توران، امداد، | * توران، امداد، جریان‌شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت در دو مدرسه کوفه و قم، در مجله کلام اهل بیت، شماره ۲، ۱۳۹۴ش. | ||
* صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتاب فروشی داوری، ۱۳۸۵ق. | * صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتاب فروشی داوری، ۱۳۸۵ق. | ||
* قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذوی القربی، قم، دار الاسوه، ۱۴۲۲ق. | * قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذوی القربی، قم، دار الاسوه، ۱۴۲۲ق. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیا الکتب العربی، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیا الکتب العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* محب‌الدین طبری، احمد بن عبدالله، الرياض النضرة في مناقب العشرة، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق. | * محب‌الدین طبری، احمد بن عبدالله، الرياض النضرة في مناقب العشرة، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق. | ||
* مفید، محمد بن محمد، المسائل السرویة، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، المسائل السرویة، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* | * ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، شرح اصول کافی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۸۳ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://shia.urd.ac.ir/article_42960.html#_edn1 مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت | * [http://shia.urd.ac.ir/article_42960.html#_edn1 مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام] | ||
* [http://kalam.riqh.ac.ir/article_12725_44e6814a3d9f78f4177f1ddb62141bf6.pdf | * [http://kalam.riqh.ac.ir/article_12725_44e6814a3d9f78f4177f1ddb62141bf6.pdf جریان‌شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت در دو مدرسه کوفه و قم، امداد توران] | ||
{{فضائل اهل بیت}} | {{فضائل اهل بیت}} | ||