فریضه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فَریضَه''' اصطلاح فقهی که براساس تعریف مشهور به [[واجبات|واجباتی]] گفته می‌شود که وجوبشان در [[قرآن]] بیان شده است. گروهی از [[فقها]] فریضه را هم‌معنا با واجب دانسته‌اند. از نظر برخی، فریضه واجباتی است که از سوی خداوند تشریع شده است؛ هرچند در قرآن نیامده باشد.

# از نظر گروهی از فقها، فریضه به [[واجبات|واجباتی]] گفته می‌شود که وجوبشان در [[قرآن]] بیان شده است مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]]، [[حج]].<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳؛ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۲۶؛ خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، الطهاره، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۰۶؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> برخی این تعریف را نظر مشهور دانسته‌اند.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «درس خارج اصول فقه، ۵ فروردین ۱۳۹۷ش»، وبگاه فقاهت.]</ref> صاحب کتاب مهذب الاحکام، این معنا را اصطلاح امامان(ع) در باب نماز شمرده است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹.</ref> براساس این تعریف، هر آنچه از قرآن، دلیلی بر وجوب آن داریم، فریضه و الا سنت خواهد بود.<ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/osool/96/970105 شهیدی، «درس خارج اصول فقه، ۵ فروردین ۱۳۹۷ش»، وبگاه فقاهت.]</ref> به فریضه به این معنا، فرض الله و به سنت، فرض النبی(ص) گفته می‌شود.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹.</ref>

# مراد از سنت آن چیزی است که وجوب یا [[استحباب|استحبابش]] از سنت [[پیامبر(ص)]] دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳؛ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۲۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۱۸۹؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> مانند [[غسل میت]].<ref>مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> [[شیخ صدوق]] تمام [[غسل|غسل‌ها]] را به غیر از [[غسل جنابت]]، به این معنا، سنت دانسته است.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، جامعه مدرسین حوزه، ج۱،‌ ص۸۱؛‌ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref>  

* اطلاق بر سهم الارث: فریضه، در روایات<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۰۵.</ref> و مباحث فقهی،<ref>نراقی، مستند الشیعه،‌ ۱۴۱۵ق، ج۱۹، ص۷؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۱۰.</ref> به سهام تعیین شده در [[ارث]] نیز اطلاق شده است. از این رو، برخی از [[فقها]] عنوان باب ارث را «کتاب الفرائض» یا «کتاب الفرائض و المواریث» قرار داده‌اند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۶۸۰؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۶۷.</ref>

* اطلاق بر نمازهای یومیه: در برخی روایات<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶، ج۳، ص۴۲، ۲۶۹و۲۷۰و۲۸۸.</ref> و منابع فقهی<ref>نگاه کنید به: بحرانی، الحدایق الناظرة، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۱۴۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۱۳۴و۱۳۵.</ref> فریضه به [[نمازهای یومیه|نمازهای واجب یومیه]] در مقابل [[نافله‌های روزانه|نمازهای نافله]] به کار برده شده است. براین اساس به هفده رکعت نماز واجب، فریضه و به ۳۴ رکعت نماز مستحبی، نافله گفته می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۶۶.</ref>

*‌ بحرانی، یوسف بن احمد، الحدایق الناظرة فی احکام العترة‌ الطاهرة، تحقیق و تصحیح محمد تقى ایروانى و سیدعبدالرزاق مقرم‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی،‌ چاپ اول، ۱۴۰۵ق.

*‌ زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

* [http://www.ostadmadadi.ir/persian/lesson/12147/ مددی، سید احمد، «درس خارج اصول فقه ۲۷ دی ۱۳۹۵ش»، وبگاه دروس و آثار حضرت آیت الله سید احمد مددی، تاریخ بازدید: ۱‍۵ بهمن ۱۳۹۸ش.]

*‌ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.

* مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، الموسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت(ع)، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، ۱۴۲۹ق.

* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائه الاسلام، تحقیق و تصحیح عباس قواچانی و علی آخوندی، بیروت، دار ‌إحیاء‌التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.