confirmed، templateeditor
۱۱٬۶۵۴
ویرایش
کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| وقایع مهم =[[واقعه کربلا]]، [[تخریب حرم امام حسین (ع)]]، [[انتفاضه شعبانیه]]، [[حمله وهابیان به کربلا]]، [[واقعه نجیب پاشا]](غدیر دم) | | وقایع مهم =[[واقعه کربلا]]، [[تخریب حرم امام حسین (ع)]]، [[انتفاضه شعبانیه]]، [[حمله وهابیان به کربلا]]، [[واقعه نجیب پاشا]](غدیر دم) | ||
| مکان‌های تاریخی =قلعة الأخیضر، کاروانسرای خان الربع(النخیله) | | مکان‌های تاریخی =قلعة الأخیضر، کاروانسرای خان الربع(النخیله) | ||
| زیارتگاه = [[ | | زیارتگاه = [[حرم امام حسین(ع)]]، [[حرم حضرت عباس (ع)]]، [[خیمه‌گاه]]، [[تل زینبیه]]، [[مرقد حر بن یزید ریاحی|مرقد حر بن یزید]]، [[کف‌العباس]]، [[گودال قتلگاه|قتلگاه]]، مقام امام زمان(عج)، مقام امام صادق(ع). | ||
| قبرستان‌ها = | | قبرستان‌ها = | ||
| حوزه علمیه = | | حوزه علمیه = | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
}} | }} | ||
'''کَربَلا''' یا '''کربلای مُعَلّی''' از شهرهای زیارتی [[شیعه|شیعیان]] در [[عراق]] است. [[شهادت]] [[ | '''کَربَلا''' یا '''کربلای مُعَلّی''' از شهرهای زیارتی [[شیعه|شیعیان]] در [[عراق]] است. [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا|یارانش]] در [[واقعه کربلا]] در سال [[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ق]] و قرار داشتن [[حرم امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)|حضرت عباس(ع)]] اهمیت زیادی به این شهر نزد شیعیان داده است. | ||
پیشینه کربلا به قبل از [[اسلام]] و دوره بابلی برمی‌گردد. پس از [[فتوحات|فتوحات اسلامی]] قبائلی در اطراف کربلا و نزدیک [[فرات|رود فرات]] زندگی می‌کردند. پس از شهادت امام حسین و یارانش در واقعه عاشورا در [[روز عاشورا|دهم محرم]] و تدفین پیکر آنان در کربلا، شیعیان برای زیارت [[حرم امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]] راهی کربلا می‌شدند. اهتمام شیعیان برای [[زیارت امام حسین(ع) | پیشینه کربلا به قبل از [[اسلام]] و دوره بابلی برمی‌گردد. پس از [[فتوحات|فتوحات اسلامی]] قبائلی در اطراف کربلا و نزدیک [[فرات|رود فرات]] زندگی می‌کردند. پس از شهادت امام حسین و یارانش در واقعه عاشورا در [[روز عاشورا|دهم محرم]] و تدفین پیکر آنان در کربلا، شیعیان برای زیارت [[حرم امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]] راهی کربلا می‌شدند. اهتمام شیعیان برای [[زیارت امام حسین(ع)]] و دیگر شهدای کربلا روند تبدیل شدن کربلا به سکونت‌گاه [[شیعیان]] را فراهم کرد. از سده‌های دوم و سوم قمری به بعد نخستین عمران و آبادانی در کربلا پایه‌ریزی شد. در دوره [[آل بویه]] اقدامات بسیاری برای توسعه عمران شهر کربلا شد. اما بیشترین اهتمام برای توسعه کربلا به [[صفویه]] و [[قاجار]] برمی‌گردد. | ||
همزمان با توسعه شهر کربلا در سده سوم قمری مدارس دینی کربلا تأسیس شد. رونق علمی [[حوزه علمیه کربلا]] در طول تاریخ با فراز و فرودهایی همراه بوده است. همزمان با رونق علمی حوزه‌های کربلا خاندان‌های شیعی متعددی برای کسب علم در کربلا ساکن شدند که خاندان [[آل طعمة]] و [[آل‌نقیب]]، [[آل آقا|بهبهانی]]، [[خاندان شهرستانی|شهرستانی]] و [[خاندان شیرازی|شیرازی]] از آن جمله‌اند. | همزمان با توسعه شهر کربلا در سده سوم قمری مدارس دینی کربلا تأسیس شد. رونق علمی [[حوزه علمیه کربلا]] در طول تاریخ با فراز و فرودهایی همراه بوده است. همزمان با رونق علمی حوزه‌های کربلا خاندان‌های شیعی متعددی برای کسب علم در کربلا ساکن شدند که خاندان [[آل طعمة]] و [[آل‌نقیب]]، [[آل آقا|بهبهانی]]، [[خاندان شهرستانی|شهرستانی]] و [[خاندان شیرازی|شیرازی]] از آن جمله‌اند. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
کربلا از شهرهای [[زیارت|زیارتی]] و مقدس [[شیعه|شیعیان]] در [[عراق]] است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5058757 «راهنمای سفر به کربلای معلی».]</ref> این شهر در مرکز استانی به همین نام و در نیمه جنوبی عراق و حدود ۱۰۰ کیلومتری [[بغداد]]، پایتخت این کشور، واقع شده است.<ref>[http://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/12/15/كربلاء «کربلا».]</ref> | کربلا از شهرهای [[زیارت|زیارتی]] و مقدس [[شیعه|شیعیان]] در [[عراق]] است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5058757 «راهنمای سفر به کربلای معلی».]</ref> این شهر در مرکز استانی به همین نام و در نیمه جنوبی عراق و حدود ۱۰۰ کیلومتری [[بغداد]]، پایتخت این کشور، واقع شده است.<ref>[http://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/12/15/كربلاء «کربلا».]</ref> | ||
[[شهادت]] [[ | [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا|یارانش]] در [[واقعه کربلا]]، وجود [[حرم امام حسین(ع)]]، [[حرم حضرت عباس(ع)]] و دیگر اماکن زیارتی، این شهر را به یکی از پربازدیدترین شهرهای زیارتی شیعیان به‌ویژه در ایام [[سوگواری محرم|عزاداری محرم]] و مراسم [[پیاده‌روی اربعین|اربعین حسینی]] تبدیل کرده است.<ref>[http://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/12/15/كربلاء «کربلا».]</ref> | ||
کربلا پس از سقوط امپراطوری عثمانی در ۱۹۱۴م و همچنین پس از سقوط حکومت [[صدام حسین|صدام]] در ۲۰۰۳م جایگاه سیاسی خاصی در [[عراق]] پیدا کرد. [[فتوا|فتوای]] [[جهاد]] [[محمدتقی شیرازی|آیت الله محمدتقی شیرازی]]، مرجع شیعیان در کربلا، علیه [[بریتانیا]] و رهبری وی در [[جنبش ۱۹۲۰م]] مردم عراق در اعتراض به ادامه حضور بریتانیا در این کشور، بیانگر نقش سیاسی کربلا در تاریخ معاصر عراق است.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۸۴-۱۸۶.</ref> پس از سقوط صدام نیز مواضع [[مرجع تقلید|مرجعیت]] شیعه عراق در قبال تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور و جهان اسلام در [[نماز جمعه]] این شهر اعلام می‌شود. اعلام فتوای [[جهاد]] آیت الله سیستانی علیه [[داعش]] از تریبون نماز جمعه کربلا از آن جمله است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/24/400198 «اعلام جهاد علمای شیعه و سنی».]</ref> | کربلا پس از سقوط امپراطوری عثمانی در ۱۹۱۴م و همچنین پس از سقوط حکومت [[صدام حسین|صدام]] در ۲۰۰۳م جایگاه سیاسی خاصی در [[عراق]] پیدا کرد. [[فتوا|فتوای]] [[جهاد]] [[محمدتقی شیرازی|آیت الله محمدتقی شیرازی]]، مرجع شیعیان در کربلا، علیه [[بریتانیا]] و رهبری وی در [[جنبش ۱۹۲۰م]] مردم عراق در اعتراض به ادامه حضور بریتانیا در این کشور، بیانگر نقش سیاسی کربلا در تاریخ معاصر عراق است.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۸۴-۱۸۶.</ref> پس از سقوط صدام نیز مواضع [[مرجع تقلید|مرجعیت]] شیعه عراق در قبال تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور و جهان اسلام در [[نماز جمعه]] این شهر اعلام می‌شود. اعلام فتوای [[جهاد]] آیت الله سیستانی علیه [[داعش]] از تریبون نماز جمعه کربلا از آن جمله است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/24/400198 «اعلام جهاد علمای شیعه و سنی».]</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
برخی از منابع پیشینیه کربلا را به دوران قبل از [[اسلام]] در عصر بابلی دانسته‌اند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۱.</ref> گزارش‌هایی نیز کربلا را قبل از [[فتوحات اسلامی]] قبرستان [[مسیحیت|مسیحیان]] و برخی نیز آن را مرکز آتشکده‌های [[زرتشت|زرتشتیان]] معرفی کرده‌اند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۶.</ref> از دیرباز در اطراف کربلا به ویژه مناطق همجوار با [[فرات|رود فرات]] دهکده‌های فراوانی بوده است.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۲۰-۲۱.</ref> علاوه بر آن گزارش‌هایی از حضور انبیاء یا دست کم برخی از پیامبران اولوالعزم نظیر نوح(ع) و ابراهیم(ع) در کربلا در متون روایی وجود دارد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۳۰۱.</ref> | برخی از منابع پیشینیه کربلا را به دوران قبل از [[اسلام]] در عصر بابلی دانسته‌اند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۱.</ref> گزارش‌هایی نیز کربلا را قبل از [[فتوحات اسلامی]] قبرستان [[مسیحیت|مسیحیان]] و برخی نیز آن را مرکز آتشکده‌های [[زرتشت|زرتشتیان]] معرفی کرده‌اند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۶.</ref> از دیرباز در اطراف کربلا به ویژه مناطق همجوار با [[فرات|رود فرات]] دهکده‌های فراوانی بوده است.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۲۰-۲۱.</ref> علاوه بر آن گزارش‌هایی از حضور انبیاء یا دست کم برخی از پیامبران اولوالعزم نظیر نوح(ع) و ابراهیم(ع) در کربلا در متون روایی وجود دارد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۳۰۱.</ref> | ||
پس از فتح [[عراق]] و [[بین‌النهرین]] توسط [[اسلام|مسلمانان]] گزارش‌های نادری از سوی مورخان تا پیش از [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] ثبت شده است. در گزارشی آمده که [[خالد بن ولید]] در سال [[سال ۱۲ هجری قمری|دوازدهم قمری]] در جریان [[نبرد حیره]] پس از تسلط بر [[حیره]] (در نزدیکی [[نجف]] کنونی) در کربلا اردو زد.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۹۷.</ref> برخی از گزارش‌ها به عبور [[ | پس از فتح [[عراق]] و [[بین‌النهرین]] توسط [[اسلام|مسلمانان]] گزارش‌های نادری از سوی مورخان تا پیش از [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] ثبت شده است. در گزارشی آمده که [[خالد بن ولید]] در سال [[سال ۱۲ هجری قمری|دوازدهم قمری]] در جریان [[نبرد حیره]] پس از تسلط بر [[حیره]] (در نزدیکی [[نجف]] کنونی) در کربلا اردو زد.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۹۷.</ref> برخی از گزارش‌ها به عبور [[امام علی(ع)]] در بازگشت از [[جنگ صفین]] اشاره دارد که بر اساس آن امام علی در کربلا برای خواندن [[نماز]] و استراحت توقف کردند و نسبت به واقعه کربلا و حوادثی که در آینده برای فرزندش [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]، [[شهدای کربلا|اصحاب]] و خانواده او اتفاق می‌افتد، پیشگویی کرده بود.<ref>دینوری، أخبار الطوال، ۱۳۷۱ش، ص۲۹۸.</ref> | ||
مهمترین واقعه‌‌ای که کربلا به سبب آن مشهور و نزد [[شیعه|شیعیان]] اهمیت زیادی یافت، واقعه عاشورا است. در این واقعه امام حسین(ع) پس از [[بیعت|بیعت]] نکردن با [[یزید بن معاویه|یزید]] و دعوت مردم [[کوفه]] برای بیعت با ایشان با ارسال [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌های متعدد]]<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۱۵۷-۱۵۸؛مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۳۶-۳۷.</ref> از [[مکه]] راهی کوفه شد.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۸۱.</ref>پس از متوقف کردن کاروان امام حسین در راه کوفه توسط [[حر بن یزید ریاحی]] و به دستور [[عبیدالله بن زیاد]]، فرماندار کوفه،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۱.</ref> کاروان امام به ناچار در کربلا اردو زد.<ref>مقرم، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۲۶ق، ص۱۹۲.</ref> پس از چند روز از توقف کاروان امام حسین(ع)، در [[روز عاشورا|دهم محرم]] سال [[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ق]] نبردی میان سپاه امام حسین(ع) و [[لشکر عمر بن سعد|لشکر عمر بن سعد]] رخ داد،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۱۷؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۹۱.</ref> امام(ع) به همراه بسیاری از [[شهدای کربلا|یارانش]] در آن روز به [[شهادت]] رسیدند و بازماندگان کاروان امام حسین که بیشترشان زنان و کودکان بودند [[اسیران کربلا|اسیر]] گشتند و ابتدا به کوفه و سپس به [[دمشق|دِمَشق]]، پایتخت یزید در [[شام]] فرستاده شدند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۸۸ش، ص۵۰۹-۵۲۳.</ref> | مهمترین واقعه‌‌ای که کربلا به سبب آن مشهور و نزد [[شیعه|شیعیان]] اهمیت زیادی یافت، واقعه عاشورا است. در این واقعه امام حسین(ع) پس از [[بیعت|بیعت]] نکردن با [[یزید بن معاویه|یزید]] و دعوت مردم [[کوفه]] برای بیعت با ایشان با ارسال [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌های متعدد]]<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۷م، ج۳، ص۱۵۷-۱۵۸؛مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۳۶-۳۷.</ref> از [[مکه]] راهی کوفه شد.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۳۸۱.</ref>پس از متوقف کردن کاروان امام حسین(ع) در راه کوفه توسط [[حر بن یزید ریاحی]] و به دستور [[عبیدالله بن زیاد]]، فرماندار کوفه،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۰۱.</ref> کاروان امام به ناچار در کربلا اردو زد.<ref>مقرم، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۲۶ق، ص۱۹۲.</ref> پس از چند روز از توقف کاروان امام حسین(ع)، در [[روز عاشورا|دهم محرم]] سال [[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ق]] نبردی میان سپاه امام حسین(ع) و [[لشکر عمر بن سعد|لشکر عمر بن سعد]] رخ داد،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج۵، ص۴۱۷؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۹۱.</ref> امام(ع) به همراه بسیاری از [[شهدای کربلا|یارانش]] در آن روز به [[شهادت]] رسیدند و بازماندگان کاروان امام حسین(ع) که بیشترشان زنان و کودکان بودند [[اسیران کربلا|اسیر]] گشتند و ابتدا به کوفه و سپس به [[دمشق|دِمَشق]]، پایتخت یزید در [[شام]] فرستاده شدند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۸۸ش، ص۵۰۹-۵۲۳.</ref> | ||
تأکید [[امامان شیعه | تأکید [[امامان شیعه]] بر [[زیارت]] کردن [[حرم امام حسین(ع)]] و توجه شیعیان به آن، زمینه برای ساخت بنا بر قبر امام حسین، توسعه آن و احداث سکونت‌گاه برای زائران و مجاوران مرقد امام(ع) در کربلا در دوره [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] فراهم کرد.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۳۱ و ۳۲.</ref> پیدایش قیام‌های شیعی پس از واقعه کربلا نیز در توجه شیعیان به قبر امام حسین(ع) نقش داشته است. [[توابین]] در [[قیام توابین|قیام خود]] پس از آنکه از [[نخیله]] راهی دمشق شدند در میانه راه قبر امام حسین را زیارت کردند<ref>ابن أثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۴، ص۱۷۸.</ref> و پای‌بندی خود به راه امام حسین اعلام کردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۳ق، ج ۴، ص۴۵۶ و ۴۵۷.</ref> در قیام مختار نیز توجه به کربلا و زیارت قبر امام حسین(ع) وجود داشت. [[مختار ثقفی]] نخستین کسی بود که ضمن ساخت بنایی بر قبر امام حسین، مسجد و روستای کوچکی<ref>الصدر، نزهة اهل الحرمین فی عمارة المشهدین، ۱۳۸۴ق، ۲۱، ۲۳ و ۲۶.</ref> متشکل از مجموعه‌ای از منازل ساخته شده از گل، ساقه و شاخه درخت خرما ایجاد کرد.<ref>انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۹۵.</ref> | ||
با افزایش زائران کربلا و اقامت برخی مسلمانان در اطراف مرقد امام حسین همزمان با ضعف [[بنی‌امیه]] و شکل‌گیری [[دولت عباسیان]]، آبادانی کربلا شکل جدی به خود گرفت. خانه‌هایی جدید در مجاورت مرقد امام(ع) با استفاده از مصالح ساختمانی مناسب بنا شد.<ref>کلیدار، تاریخ کربلاء المعلی، ۱۳۴۹ق، ص۱۹؛ انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۹۶.</ref> | با افزایش زائران کربلا و اقامت برخی مسلمانان در اطراف مرقد امام حسین(ع) همزمان با ضعف [[بنی‌امیه]] و شکل‌گیری [[دولت عباسیان]]، آبادانی کربلا شکل جدی به خود گرفت. خانه‌هایی جدید در مجاورت مرقد امام(ع) با استفاده از مصالح ساختمانی مناسب بنا شد.<ref>کلیدار، تاریخ کربلاء المعلی، ۱۳۴۹ق، ص۱۹؛ انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۹۶.</ref> | ||
این اقدامات از سوی شیعیان تهدیدی برای برخی خلفای عباسی قلمداد می‌شد. از این رو خلفایی نظیر [[هارون عباسی|هارون‌الرشید]] و [[متوکل عباسی|مُتَوکِّل عَبّاسی]] در دوره حکومت خود دستور [[تخریب حرم امام حسین(ع)|تخریب حرم]] و بناهای اطراف آن را دادند.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۳۲ و ۳۳.</ref> با این حال به نظر می‌رسد اقدامات خلفای عباسی نتوانست از تبدیل شدن کربلا به سکونت‌گاه برخی از شیعیان ممانعت کند. پس از هارون، در دوره فرزندش [[مأمون عباسی]] مرقد امام حسین و بناهای تخریب شده، بازسازی و آبادانی نسبی در کربلا محقق شد.<ref>جمعی از نویسندگان، نگاهی نو به جریان عاشورا، ۱۳۸۷ش، ص۴۲۰-۴۲۱.</ref> پس از ویرانی‌های دوره متوکل نیز عمران به شهر کربلا برگشت و علاوه بر بازسازی مرقد و مناطق تخریب شده، اماکن جدیدی از جمله بازار کربلاتأسیس شد.<ref>انصاری، عمارة کربلاء؛ ۲۰۰۵م، ص۹۶ و ۹۷.</ref> در دوره عباسیان محافل علمی نیز توسط اصحاب ائمه در کربلاتشکیل شد که از آن با عنوان نخستین دوره [[حوزه علمیه کربلا|حوزه کربلا]] یاد می‌شود.<ref>سیدکباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۶.</ref> روند معماری کربلا در دوره [[آل بویه|آل‌بویه]] شکل جدیدی به خود گرفت<ref>امین، دائرة المعارف الإسلامیة الشیعیة، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۳۵۶.</ref> که برخی از آن با عنوان دوره شکوفایی معماری کربلا تا آن دوره یاد می‌کنند.<ref>انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۹۹.</ref> حاکمان بویهی ضمن [[ | این اقدامات از سوی شیعیان تهدیدی برای برخی خلفای عباسی قلمداد می‌شد. از این رو خلفایی نظیر [[هارون عباسی|هارون‌الرشید]] و [[متوکل عباسی|مُتَوکِّل عَبّاسی]] در دوره حکومت خود دستور [[تخریب حرم امام حسین(ع)|تخریب حرم]] و بناهای اطراف آن را دادند.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۳۲ و ۳۳.</ref> با این حال به نظر می‌رسد اقدامات خلفای عباسی نتوانست از تبدیل شدن کربلا به سکونت‌گاه برخی از شیعیان ممانعت کند. پس از هارون، در دوره فرزندش [[مأمون عباسی]] مرقد امام حسین(ع) و بناهای تخریب شده، بازسازی و آبادانی نسبی در کربلا محقق شد.<ref>جمعی از نویسندگان، نگاهی نو به جریان عاشورا، ۱۳۸۷ش، ص۴۲۰-۴۲۱.</ref> پس از ویرانی‌های دوره متوکل نیز عمران به شهر کربلا برگشت و علاوه بر بازسازی مرقد و مناطق تخریب شده، اماکن جدیدی از جمله بازار کربلاتأسیس شد.<ref>انصاری، عمارة کربلاء؛ ۲۰۰۵م، ص۹۶ و ۹۷.</ref> در دوره عباسیان محافل علمی نیز توسط اصحاب ائمه در کربلاتشکیل شد که از آن با عنوان نخستین دوره [[حوزه علمیه کربلا|حوزه کربلا]] یاد می‌شود.<ref>سیدکباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۶.</ref> روند معماری کربلا در دوره [[آل بویه|آل‌بویه]] شکل جدیدی به خود گرفت<ref>امین، دائرة المعارف الإسلامیة الشیعیة، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۳۵۶.</ref> که برخی از آن با عنوان دوره شکوفایی معماری کربلا تا آن دوره یاد می‌کنند.<ref>انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۹۹.</ref> حاکمان بویهی ضمن [[زیارت امام حسین(ع)]] اقدام به تجدید بنای مرقد امام حسین(ع) و توسعه شهر کربلانمودند. ساخت نخستین باروی شهر، احداث سکونت‌گاه و بازارهای جدید، مدارس دینی نظیر مدرسه عَضُدِیه و مسجد رأس‌الحسین، که به دستور [[عضدالدوله دیلمی|عَضُدُالدوله دیلمی]] در [[سال ۳۷۲ هجری قمری|۳۷۲ق]] ساخته شد، از توسعه شهری کربلا حکایت دارد.<ref>موسوی زنجانی، جولة فی الأماکن المقدسة، ۱۴۰۵ق، ص۸۳.</ref> | ||
شهر کربلا با توجه [[صفویان|پادشاهان صفوی]] و [[قاجاریان|قاجار]] به [[عتبات عالیات|عتبات عالیات عراق]] از سده‌های ۱۰ تا ۱۳ق و اقامت گسترده [[ایران|ایرانیان]] وارد مرحله جدیدی از معماری و شکوفایی عمران کربلا بوده است. در این مرحله علاوه بر تجدید بنای و توسعه حرم امام حسین(ع)، [[ | شهر کربلا با توجه [[صفویان|پادشاهان صفوی]] و [[قاجاریان|قاجار]] به [[عتبات عالیات|عتبات عالیات عراق]] از سده‌های ۱۰ تا ۱۳ق و اقامت گسترده [[ایران|ایرانیان]] وارد مرحله جدیدی از معماری و شکوفایی عمران کربلا بوده است. در این مرحله علاوه بر تجدید بنای و توسعه حرم امام حسین(ع)، [[حرم حضرت عباس(ع)]] و دیگر [[فهرست اماکن زیارتی کربلا|اماکن زیارتی در کربلا]]، ایرانیان مقیم کربلانقش زیادی در رونق بازرگانی و تأسیس [[حسینیه|حسینیه‌ها]]، مدارس علمیه، کتابخانه‌ها و [[مسجد|مساجد]] در این دوره‌ها داشته‌اند. جهانگردان و جغرافی‌دانانی نظیر کارِستِن نِیبُور، جان اشر در بازدید از شهر کربلا از توسعه شهری کربلا در دوره [[عثمانیان|عثمانی‌ها]] در سفرنامه‌های خود گزارش کرده‌اند.<ref>انصاری، عمارة کربلاء، ۲۰۰۵م، ص۶۱-۷۰.</ref> جان پیترز جهانگرد و باستان‌شناس از کشور [[آمریکا]] نیز در بازدید از کربلا در ۱۸۹۰م نوشته است بخش جدید کربلا که خارج از حصار قدیم شهر ایجاد شده است دارای خیابان‌های گسترده و منظم نظیر شهرهای اروپایی است.<ref>. John punnett: Nippuar or Explorations and Avcentures on the Euphrates 1880 - 1890, page: 331, Volume II - second compaign 1897.peters</ref> | ||
==اماکن زیارتی== | ==اماکن زیارتی== | ||
[[پرونده:نمایی از حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع).jpg|350px|بندانگشتی|راست|نمایی از [[ | [[پرونده:نمایی از حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع).jpg|350px|بندانگشتی|راست|نمایی از [[حرم حضرت عباس(ع)]] و [[حرم امام حسین(ع)]] در شهر کربلا]] | ||
وجود [[ | وجود [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] شهر کربلا را در ردیف مهمترین [[فهرست شهرهای زیارتی|شهرهای زیارتی]] برای [[شیعه|شیعیان]] قرار داده است.<ref>[http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=4435&t=article اصلانی، «شهرهای مقدس شیعه».]</ref> | ||
حرم امام حسین محل دفن امام حسین(ع)، شماری از [[بنی‌هاشم|بنی‌هاشم]] و [[شهدای کربلا|یاران امام]] است که در [[واقعه کربلا]] به [[شهادت]] رسیدند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۱۱۸.</ref>زیارت حرم امام حسین(ع) همواره یکی از اعمال مورد توجه شیعیان بوده است. سفارش به [[ | حرم امام حسین محل دفن امام حسین(ع)، شماری از [[بنی‌هاشم|بنی‌هاشم]] و [[شهدای کربلا|یاران امام]] است که در [[واقعه کربلا]] به [[شهادت]] رسیدند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۱۱۸.</ref>زیارت حرم امام حسین(ع) همواره یکی از اعمال مورد توجه شیعیان بوده است. سفارش به [[زیارت امام حسین(ع)]] در برخی از روزهای خاص نظیر [[روز عاشورا|عاشورا]]<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۳.</ref>، [[اربعین حسینی|اربعین]]<ref>شیخ مفید، کتاب المزار، ۱۴۱۳ق، ص۵۳.</ref> و [[نیمه شعبان]]<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۸۱.</ref>، موجب شده بیشترین جمعیت زائران مربوط به این ایام باشد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/4101673 «به مناسبت عاشورای حسینی؛ ۳ میلیون زائر در کربلای معلی».]؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/09/11/932927 «تعداد زائران امام حسین(ع) از مرز ۲۶ میلیون نفر گذشت».]</ref> در [[فقه شیعه]]، حرم و [[تربت امام حسین(ع)]] احکام خاصی دارد.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: فلاح‌زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۴، ۱۷، ۱۸ و ۳۶.</ref> | ||
حرم امام حسین، بارها از سوی مخالفان شیعه از جمله [[بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و [[وهابیت|وهابیان]] تخریب شد. یکی از نخستین [[تخریب حرم امام حسین(ع)|تخریب‌های حرم امام حسین(ع)]] در زمان [[متوکل عباسی|متوکل]]<ref>آل طعمة، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۸۸ش، ص۹۵ و ۹۴.</ref> و آخرین آن در سال [[سال ۱۴۱۱ هجری قمری|۱۴۱۱ق]] توسط حکومت [[رژیم بعث عراق|بعث عراق]] در جریان [[انتفاضه شعبانیه عراق|انتفاضه شعبانیه]] صورت گرفت.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/03/06/1418609/ «روایتی از روزهای جسارت صدام به کربلا».]</ref> | حرم امام حسین، بارها از سوی مخالفان شیعه از جمله [[بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و [[وهابیت|وهابیان]] تخریب شد. یکی از نخستین [[تخریب حرم امام حسین(ع)|تخریب‌های حرم امام حسین(ع)]] در زمان [[متوکل عباسی|متوکل]]<ref>آل طعمة، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۸۸ش، ص۹۵ و ۹۴.</ref> و آخرین آن در سال [[سال ۱۴۱۱ هجری قمری|۱۴۱۱ق]] توسط حکومت [[رژیم بعث عراق|بعث عراق]] در جریان [[انتفاضه شعبانیه عراق|انتفاضه شعبانیه]] صورت گرفت.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/03/06/1418609/ «روایتی از روزهای جسارت صدام به کربلا».]</ref> | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
شهر کربلا علاوه بر وجود حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) اماکن زیارتی دیگر دارد که بیشتر آن به واقعه کربلا مربوط می‌شود. [[خیمه‌گاه]]، [[تل زینبیه]] و [[مرقد حر بن یزید ریاحی]] از آن جمله است. در نزدیکی حرم امام حسین دو [[مقام امام صادق(ع) در کربلا|مقام امام صادق(ع)]] و [[مقام امام زمان(ع) در کربلا|مقام امام زمان(ع)]] وجود دارد که در فرهنگ شیعه دارای احترام و زیارتگاه آنان است.<ref>قمی، اماکن زیارتی سیاحتی در عراق، ۱۳۸۰ش، ص۴۵-۵۴.</ref> | شهر کربلا علاوه بر وجود حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) اماکن زیارتی دیگر دارد که بیشتر آن به واقعه کربلا مربوط می‌شود. [[خیمه‌گاه]]، [[تل زینبیه]] و [[مرقد حر بن یزید ریاحی]] از آن جمله است. در نزدیکی حرم امام حسین دو [[مقام امام صادق(ع) در کربلا|مقام امام صادق(ع)]] و [[مقام امام زمان(ع) در کربلا|مقام امام زمان(ع)]] وجود دارد که در فرهنگ شیعه دارای احترام و زیارتگاه آنان است.<ref>قمی، اماکن زیارتی سیاحتی در عراق، ۱۳۸۰ش، ص۴۵-۵۴.</ref> | ||
[[پرونده:مقام امام زمان در کربلا.jpg|بندانگشتی|مقام امام زمان در کربلا]] | [[پرونده:مقام امام زمان در کربلا.jpg|بندانگشتی|مقام امام زمان(عج) در کربلا]] | ||
==وقایع سیاسی و اجتماعی دو سده اخیر== | ==وقایع سیاسی و اجتماعی دو سده اخیر== | ||
کربلا در دو سده اخیر شاهد حوادث و تحولات متعدد سیاسی، اجتماعی فرهنگی بوده است. | کربلا در دو سده اخیر شاهد حوادث و تحولات متعدد سیاسی، اجتماعی فرهنگی بوده است. | ||
===حمله وهابیت=== | ===حمله وهابیت=== | ||
در [[۱۸ ذی‌الحجه|هجدهم ذی‌الحجه]] سال [[سال ۱۲۱۶ هجری قمری|۱۲۱۶ق]] [[وهابیت|وهابیان]] به رهبری عبدالعزیز بن سعود از [[حجاز]] وارد [[عراق]] شدند و به کربلا حمله کردند. آنها از طریق محله [[خیمه‌گاه]] وارد شهر شدند و اقدام به کشتار، غارت اموال مردم و اشیاء قیمتی [[حرم امام حسین(ع) | در [[۱۸ ذی‌الحجه|هجدهم ذی‌الحجه]] سال [[سال ۱۲۱۶ هجری قمری|۱۲۱۶ق]] [[وهابیت|وهابیان]] به رهبری عبدالعزیز بن سعود از [[حجاز]] وارد [[عراق]] شدند و به کربلا حمله کردند. آنها از طریق محله [[خیمه‌گاه]] وارد شهر شدند و اقدام به کشتار، غارت اموال مردم و اشیاء قیمتی [[حرم امام حسین(ع)]] نمودند. در این روز بسیاری از اهالی کربلا بر اساس رسم همیشگی در روز [[عید غدیر]] به زیارت [[حرم امام علی(ع)]] در [[نجف]] رفته بودند. از این رو شهر کربلا خالی از مردان برای مقاومت بود. منابع تاریخی تعداد قربانیان این حادثه را از هزار نفر تا ۴ هزار نفر گزارش کرده‌اند. در این حادثه آسیب جدی به حرم امام حسین وارد شد.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۱۱۶-۱۲۱.</ref> | ||
===حمله نجیب پاشا=== | ===حمله نجیب پاشا=== | ||
پس از آنکه اهالی کربلا حاکمیت [[عثمانیان|عثمانی‌ها]] را در ۱۲۸۵ق نپذیرفتند [[نجیب پاشا]] حاکم عثمانی در عراق مهلت چندروزه‌ای به ساکنان کربلا برای پذیرش حاکمیت عثمانی‌ها و تسلیم شدن به آنها داد. پس از شکست میانجیگری [[سید کاظم رشتی|سیدکاظم رشتی]]، از علمای ساکن در کربلا و دومین رهبر [[شیخیه]]، برای جلوگیری از حمله عثمانی‌ها به داخل شهر و تسلیم نشدن اهالی کربلا، نجیب پاشا دستور حمله به کربلا را صادر کرد. سربازان عثمانی مجوز حمله به همه اماکن به جز [[حرم امام حسین(ع) | پس از آنکه اهالی کربلا حاکمیت [[عثمانیان|عثمانی‌ها]] را در ۱۲۸۵ق نپذیرفتند [[نجیب پاشا]] حاکم عثمانی در عراق مهلت چندروزه‌ای به ساکنان کربلا برای پذیرش حاکمیت عثمانی‌ها و تسلیم شدن به آنها داد. پس از شکست میانجیگری [[سید کاظم رشتی|سیدکاظم رشتی]]، از علمای ساکن در کربلا و دومین رهبر [[شیخیه]]، برای جلوگیری از حمله عثمانی‌ها به داخل شهر و تسلیم نشدن اهالی کربلا، نجیب پاشا دستور حمله به کربلا را صادر کرد. سربازان عثمانی مجوز حمله به همه اماکن به جز [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] و منزل سیدکاظم رشتی را داشتند. برخی از اهالی کربلا برای آسیب ندیدن به حرم حضرت ابوالفضل پناه آوردند. با این همه این مکان نیز از هجوم عثمانی‌ها در امان نماند. بر اساس برخی گزارش‌ها حدود ۱۰ هزار نفر در این حادثه کشته شدند. این حادثه به [[واقعة غدیر الدم]](ترجمه: غدیر خون) شهرت یافت.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۱۲۵-۱۳۲؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/09/07/928823 «گزارش یک کشتار؛ روایتی مستند از قتل‌عام ۱۰ هزار نفری شیعیان در حمله به کربلا».]</ref> | ||
===مبارزه ضد استعمار=== | ===مبارزه ضد استعمار=== | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
===انتفاضه شعبانیه=== | ===انتفاضه شعبانیه=== | ||
{{اصلی|انتفاضه شعبانیه}} | {{اصلی|انتفاضه شعبانیه}} | ||
کربلا در جریان قیام مردم عراق علیه [[حکومت بعث|حکومت بعثی‌ها]] به رهبری [[صدام حسین]] در [[شعبان المعظم|شعبان]] سال [[سال ۱۴۱۱ هجری قمری|۱۴۱۱ق]]/۱۳۶۹ش از مراکز اصلی قیام بود. این شهر در کنار ۱۳ استان دیگر [[عراق]] در [[انتفاضه شعبانیه عراق|انتفاضه شعبانیه]] به دست نیروهای مردمی افتاد<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۰.</ref> اما در نهایت قیام توسط نیروهای تحت امر صدام مهار و سرکوب شد. در جریان سرکوب قیام [[حرم امام حسین(ع) | کربلا در جریان قیام مردم عراق علیه [[حکومت بعث|حکومت بعثی‌ها]] به رهبری [[صدام حسین]] در [[شعبان المعظم|شعبان]] سال [[سال ۱۴۱۱ هجری قمری|۱۴۱۱ق]]/۱۳۶۹ش از مراکز اصلی قیام بود. این شهر در کنار ۱۳ استان دیگر [[عراق]] در [[انتفاضه شعبانیه عراق|انتفاضه شعبانیه]] به دست نیروهای مردمی افتاد<ref>تبرائیان، انتفاضه شعبانیه، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۰.</ref> اما در نهایت قیام توسط نیروهای تحت امر صدام مهار و سرکوب شد. در جریان سرکوب قیام [[حرم امام حسین(ع)]] از سوی ارتش بعث آسیب دید. بر اساس برخی منابع بین سیصد تا پانصدهزار نفر در سراسر عراق در جریان سرکوب قیام کشته و حدود دو میلیون نفر آواره شدند.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/news/285802 «ماجرای انتفاضه شعبانیه چیست؟»]</ref> | ||
===درگیری با ارتش آمریکا پس از سقوط صدام=== | ===درگیری با ارتش آمریکا پس از سقوط صدام=== | ||
[[پرونده:نیروهای آمریکایی در کربلا.jpg|250px|بندانگشتی|راست|حضور نیروهای ائتلاف آمریکا در کربلا پس از حمله به [[عراق]] در ۲۰۰۳م؛ در این تصویر سرباز آمریکایی در کنار خودروی انتحاری در خیابان منتهی به [[حرم حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] ایستاده است.]] | [[پرونده:نیروهای آمریکایی در کربلا.jpg|250px|بندانگشتی|راست|حضور نیروهای ائتلاف آمریکا در کربلا پس از حمله به [[عراق]] در ۲۰۰۳م؛ در این تصویر سرباز آمریکایی در کنار خودروی انتحاری در خیابان منتهی به [[حرم حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] ایستاده است.]] | ||
کربلا در زمان حمله [[آمریکا|آمریکایی‌ها]] به [[عراق]] در ۲۰۰۳م شاهد درگیری نظامی پراکنده اهالی کربلا با نیروهای آمریکایی در خیابان‌های منتهی به [[حرم امام حسین(ع) | کربلا در زمان حمله [[آمریکا|آمریکایی‌ها]] به [[عراق]] در ۲۰۰۳م شاهد درگیری نظامی پراکنده اهالی کربلا با نیروهای آمریکایی در خیابان‌های منتهی به [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] بود. همچنین در سال ۲۰۰۴م به دنبال درگیری نظامی گروهی از [[شیعه|شیعیان]] وابسته به [[جریان صدر]] موسوم به [[جیش المهدی]] با آمریکایی‌ها در [[نجف]]، [[بصره]] و [[شهرک صدر بغداد]]، آمریکایی‌ها برای دفع حمله احتمالی طرفداران صدر در کربلا با تجهیزات زرهی وارد شهر کربلا شدند و ضمن حمله به دفتر جریان صدر، خیابان‌های اطراف حرم را مسدود کردند. علت اصلی درگیری‌ها مخالفت با اشغالگری ارتش آمریکا در عراق عنوان شده بود.<ref>[http://www.gettyimages.com/detail/news-photo/tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-news-photo/50843766?et=CNG3A86ITVF32yrT4wvgfA&referrer=http%3A%2F%2Fwww.gettyimages.com%2Fdetail%2Fnews-photo%2Ftanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-news-photo%2F50843766%3Fet%3Ds21EsAOyT7VQ0zG1fBY76Q%26referrer%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.gettyimages.com%252Fdetail%252Fnews-photo%252Fmilitary-tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-news-photo%252F50843775#tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-holy-shrine-picture-id50843766 «حضور تانک‌های آمریکایی در کربلا».]</ref> شیعیان طرفدار جیش‌المهدی در کربلا در ۲۰۰۷م نیز با آمریکایی‌ها درگیر شدند با این تفاوت که طرف اصلی درگیری با جیش المهدی پلیس عراق بود و آمریکایی به عنوان نیروی پشتیبان پلیس عراق وارد صحنه درگیری در شهر کربلا شدند.<ref>[http://www.isna.ir/news/8605-02766 «درگیری نیروهای آمریكایی با شبه‌نظامیان ارتش مهدی در کربلا».]</ref> | ||
===حملات تروریستی در کربلا=== | ===حملات تروریستی در کربلا=== | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
واقعه کربلا و قیام حسین تأثیرات فرهنگی را در جوامع شیعی داشته است. شهر کربلا خاستگاه بسیاری از پدید‌ه‌های فرهنگی متأثر از واقعه عاشورا است. پیدایش آیین‌های شیعی در کربلا نظیر مراسم [[عزاداری طویریج]]، [[زیارت|زیارت اربعین]] و [[پیاده‌روی اربعین]]، ساخت [[حسینیه|حسینیه‌ها]]، ساخت [[مهر نماز|مهر نماز]] و [[تسبیح تربت|تسبیح]] از [[تربت|تربت کربلا]] و [[تعزیه]] از این موارداست. | واقعه کربلا و قیام حسین تأثیرات فرهنگی را در جوامع شیعی داشته است. شهر کربلا خاستگاه بسیاری از پدید‌ه‌های فرهنگی متأثر از واقعه عاشورا است. پیدایش آیین‌های شیعی در کربلا نظیر مراسم [[عزاداری طویریج]]، [[زیارت|زیارت اربعین]] و [[پیاده‌روی اربعین]]، ساخت [[حسینیه|حسینیه‌ها]]، ساخت [[مهر نماز|مهر نماز]] و [[تسبیح تربت|تسبیح]] از [[تربت|تربت کربلا]] و [[تعزیه]] از این موارداست. | ||
===طُوَیریج=== | ===طُوَیریج=== | ||
یکی از مناسک شیعیان کربلا برپایی [[دسته عزاداری طویریج]] است. [[طویریج (شهر)|طویریج]] نام شهری است در ده کیلومتری کربلا که بیشتر به مراسم شیعیان کربلا در [[روز عاشورا]] اشاره دارد. شیعیان کربلا در عصر عاشورا از شهرستان طویریج با پای پیاده به سمت [[حرم امام حسین(ع) | یکی از مناسک شیعیان کربلا برپایی [[دسته عزاداری طویریج]] است. [[طویریج (شهر)|طویریج]] نام شهری است در ده کیلومتری کربلا که بیشتر به مراسم شیعیان کربلا در [[روز عاشورا]] اشاره دارد. شیعیان کربلا در عصر عاشورا از شهرستان طویریج با پای پیاده به سمت [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] می‌روند و زمانی که به نزدیکی [[حرم امام حسین(ع)]] می‌رسند مسیر [[بین‌الحرمین]] تا داخل حرم را هروله‌کنان بر سر و سینه می‌زنند. این رسم به یاد دیر رسیدن اهالی این شهر در عصر عاشورا به كربلا انجام می‌شود.<ref>[http://vareth.ir/fa/news/7385 «داستان دسته طویریج چیست؟»]</ref> | ||
===زیارت اربعین=== | ===زیارت اربعین=== | ||
یکی از مراسم‌های مذهبی [[شیعه|شیعیان]] [[زیارت اربعین]] در کربلا است. شیعیان از قرون نخستین بر اساس توصیه [[امامان | یکی از مراسم‌های مذهبی [[شیعه|شیعیان]] [[زیارت اربعین]] در کربلا است. شیعیان از قرون نخستین بر اساس توصیه [[امامان معصوم]] توجه ویژه‌ای به زیارت اربعین داشته‌اند.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۲.</ref> بسیاری از شیعیان در [[عراق]] و برخی از شیعیان در [[ایران]] و سایر مناطق جهان برای حضور در اربعین حسینی، از [[نجف]] به صورت پیاده‌روی روانه کربلا می‌شوند. این مراسم به [[پیاده‌روی اربعین]] مشهور است. روز [[اربعین حسینی|اربعین]] تجمع گسترده‌ای از عزادارانی که از شهرهای دور و نزدیک عراق و یا از سایر مناطق جهان در کربلا حاضر شدند، شکل می‌گیرد.<ref>[http://www.isna.ir/news/93091710163 «چرا پیاده‌روی اربعین ثواب دارد».]</ref> | ||
===تربت کربلا=== | ===تربت کربلا=== | ||
[[تربت|تربت کربلا]] یا تربت امام حسین که معمولاً خاک یا غباری است که از اطراف قبر امام حسین(ع) برداشته می‌شود به سبب فضیلتی که در [[حدیث|روایات]] نقل شده است مورد احترام شیعیان است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۲۸ و۱۳۲.</ref> شیعیان از تربت کربلا برای ساختن [[مهر نماز|مهر نماز]] و [[تسبیح]] استفاده می‌کنند.<ref>[http://www.smtnews.ir/report/13160 «ساخت مهر، تسبیح و انگشتری‌های عقیق در شهرهای مذهبی».]</ref> در منابع [[فقه|فقهی]] [[سجده]] بر تربت کربلا در [[نماز]]، [[مستحب]] دانسته شده است.<ref>[http://makarem.ir/compilation/Reader.aspx?mid=11939 «فضیلت تربت امام حسین(ع) و آداب استفاده از آن».]</ref> | [[تربت|تربت کربلا]] یا تربت امام حسین(ع) که معمولاً خاک یا غباری است که از اطراف قبر امام حسین(ع) برداشته می‌شود به سبب فضیلتی که در [[حدیث|روایات]] نقل شده است مورد احترام شیعیان است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۲۸ و۱۳۲.</ref> شیعیان از تربت کربلا برای ساختن [[مهر نماز|مهر نماز]] و [[تسبیح]] استفاده می‌کنند.<ref>[http://www.smtnews.ir/report/13160 «ساخت مهر، تسبیح و انگشتری‌های عقیق در شهرهای مذهبی».]</ref> در منابع [[فقه|فقهی]] [[سجده]] بر تربت کربلا در [[نماز]]، [[مستحب]] دانسته شده است.<ref>[http://makarem.ir/compilation/Reader.aspx?mid=11939 «فضیلت تربت امام حسین(ع) و آداب استفاده از آن».]</ref> | ||
===تأسیس حسینیه برای اقامت زائران=== | ===تأسیس حسینیه برای اقامت زائران=== | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
==حوزه‌ها و مراکز علمی== | ==حوزه‌ها و مراکز علمی== | ||
{{اصلی|حوزه علمیه کربلا}} | {{اصلی|حوزه علمیه کربلا}} | ||
پیشینه علوم دینی اسلامی در کربلا به سده‌های نخستین قمری با حضور اصحاب برخی [[امامان معصوم(ع)]] و [[حدیث|راویان]] شیعه برمی‌گردد. آنان در این دوره به تربیت شاگرد در کربلا اشتغال داشتند. [[عبدالله بن جعفر حمیری]] از نزدیکان به [[ | پیشینه علوم دینی اسلامی در کربلا به سده‌های نخستین قمری با حضور اصحاب برخی [[امامان معصوم(ع)]] و [[حدیث|راویان]] شیعه برمی‌گردد. آنان در این دوره به تربیت شاگرد در کربلا اشتغال داشتند. [[عبدالله بن جعفر حمیری]] از نزدیکان به [[امام هادی(ع)]] و [[امام حسن عسکری(ع)]]، شاگردان متعددی را در این شهر تربیت کرده است.<ref>سید کباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۶.</ref> پس از دوره [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] فقهایی نظیر [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، [[سید ابن طاووس|سیدبن طاووس]]، [[شهید اول]] و [[احمد بن فهد حلی|ابن‌فهد حلی]] در این شهر کسب علم کردند.<ref>سید کباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۱۳۷۸ش، ص۲۶۱-۲۵۸.</ref> | ||
در قرن نهم هجری، [[حوزه علمیه]] در کربلا شکل گرفت که از نخستین بزرگان این حوزه، سید عزالدین حسین بن مساعد حائری و فیض الله برمکی بغدادی بودند.<ref>پاکتچی، حوزه علمیه، ص۴۷۵.</ref> | در قرن نهم هجری، [[حوزه علمیه]] در کربلا شکل گرفت که از نخستین بزرگان این حوزه، سید عزالدین حسین بن مساعد حائری و فیض الله برمکی بغدادی بودند.<ref>پاکتچی، حوزه علمیه، ص۴۷۵.</ref> | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
==خاندان‌ها و شخصیت‌ها== | ==خاندان‌ها و شخصیت‌ها== | ||
شهر کربلا از قرون نخستین و شکل‌گیری آن تا دوره معاصر، خاندان‌های بسیاری را در خود جای داده است. برخی از این خاندان‌ها از سده‌های نخستین در کربلا اقامت کردند. خاندان [[آل طعمة]] و [[آل‌نقیب]] از این دسته است. آل طعمة که نسل‌شان به [[سید ابراهیم مجاب|ابراهیم مجاب]]، نخسین [[علویان|علوی]] ساکن در کربلا می‌رسد، از قدیمی‌ترین خاندان علوی‌اند که در سده [[قرن سوم هجری قمری|سوم هجری]] در کربلا ساکن شدند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۰۶-۳۰۸.</ref> آل‌نقیب نیز منسوب به [[ | شهر کربلا از قرون نخستین و شکل‌گیری آن تا دوره معاصر، خاندان‌های بسیاری را در خود جای داده است. برخی از این خاندان‌ها از سده‌های نخستین در کربلا اقامت کردند. خاندان [[آل طعمة]] و [[آل‌نقیب]] از این دسته است. آل طعمة که نسل‌شان به [[سید ابراهیم مجاب|ابراهیم مجاب]]، نخسین [[علویان|علوی]] ساکن در کربلا می‌رسد، از قدیمی‌ترین خاندان علوی‌اند که در سده [[قرن سوم هجری قمری|سوم هجری]] در کربلا ساکن شدند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۰۶-۳۰۸.</ref> آل‌نقیب نیز منسوب به [[امام کاظم]] و از سده [[قرن پنجم هجری قمری| پنجم قمری]] در کربلا اقامت کردند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۱۳-۳۱۵.</ref> بیشترین شهرت به خاندان‌های علمی اختصاص دارد که برای کسب علوم دینی از مناطق مختلف [[عراق]]، [[ایران]]، کشورهای عربی و [[هند]] در این شهر اقامت می‌کردند. برخی از خانواده‌های عالمان دینی پس از کسب [[اجتهاد]] و یا گذراندن دروس مقدماتی در مدارس علمیه به کشور خود برمی‌گشتند.<ref>[http://mobahesat.ir/8712 بررسی جمعیت‌شناختی علمای نجف و کربلا.]</ref> خاندان [[آل آقا|بهبهانی]]، [[خاندان صدر|صدر]] [[خاندان شیرازی|شیرازی]]، [[خاندان شهرستانی|شهرستانی]]، کشمیری، رشتی، مرعشی تنها بخشی از خاندان مشهور در کربلا شناخته می‌شوند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۲۹۵-۳۶۳.</ref> | ||
در دوره کنونی برخی از شخصیت‌های سیاسی شیعه در عراق و ایران از اهالی کربلا بوده‌‌اند. [[ابراهیم جعفری]] و [[نوری مالکی]] از سیاستمداران شیعه در [[عراق]] و [[علی‌اکبر صالحی]] از سیاستمداران در [[ایران]] متولد کربلا هستند.<ref>[http://www.aeoi.org.ir/Portal/home/?48803/ «زندگینامه دکتر علی‌اکبر صالحی».]؛[http://fa.alkawthartv.com/news/89152 «آشنایی با نوری مالکی».]؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/06/17/489799 «زندگینامه ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق».]</ref> | در دوره کنونی برخی از شخصیت‌های سیاسی شیعه در عراق و ایران از اهالی کربلا بوده‌‌اند. [[ابراهیم جعفری]] و [[نوری مالکی]] از سیاستمداران شیعه در [[عراق]] و [[علی‌اکبر صالحی]] از سیاستمداران در [[ایران]] متولد کربلا هستند.<ref>[http://www.aeoi.org.ir/Portal/home/?48803/ «زندگینامه دکتر علی‌اکبر صالحی».]؛[http://fa.alkawthartv.com/news/89152 «آشنایی با نوری مالکی».]؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/06/17/489799 «زندگینامه ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق».]</ref> | ||