کفاره جمع: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کَفّاره جمع''' به آزادکردن یک برده، گرفتن شصت روز [[روزه]] و اطعام به شصت فقیر با هم اشاره دارد که بر اثر شکستن روزه با [[حرام]] و یا [[قتل عمد]] واجب می‌شود. البته برخی از فقیهان انجام کفاره جمع در افطار روزه با حرام را مطابق [[احتیاط]] می‌دانند.

به فتوای برخی از فقیهان<ref>عاملی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۴۶۲؛ بحرانی، سداد العباد، ۱۴۲۱ق، ص۲۲۹؛ حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج‌۲، ص۹۷؛ امام خمینی، توضیح المسائل محشی، ۱۴۲۴ق، ج‌۱، ص۹۳۱.</ref> افطار روزه با کار حرامی مثل خوردن نجاست، [[زنا]]، [[استمنا]] و مانند آن، سبب وجوب کفاره جمع می‌شود؛ خواه آنچه [[حرام]] است در اصل حرمت داشته باشد و یا به سببی مانند [[غصب]] نمودن، [[نجس]] شدن و یا خوردن غذای مضر، حرام باشد؛<ref>فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸؛ شهید ثانی، حاشیة المختصر النافع، ۱۴۲۲ق، ص۶۱؛ خمینی، توضیح المسائل محشی، ۱۴۲۴ق، ج‌۱، ص۹۳۰ – ۹۳۱.</ref> [[امام رضا(ع)]] در پاسخ به سوأل [[اباصلت هروی]]، خوردن روزه با حرام را مستحق کفاره جمع دانسته است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref>  

عده‌ای به استناد قواعد فقهی و برخی روایات، تنها یک کفاره را در این مسئله لازم دانسته‌اند<ref>صیمری، غایة المرام، ۱۴۲۰ق، ج‌۱، ص۳۱۹.</ref> [[آیت‌الله خامنه‌ای]]<ref>خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج‌۱، ص۱۳۵.‌</ref> و [[آیت‌الله سیستانی]]<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۸-۲۹۹.‌</ref> و انجام کفاره جمع را بنابر [[احتیاط مستحب]] می‌دانند. بعضی نیز در این مسئله به [[احتیاط واجب]] حکم کرده‌اند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۴۰۹ق، ج‌۲، ص۱۲۶؛ خمینی، توضیح المسائل امام خمینی، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۴.</ref>

بنابر فتوای برخی مراجع، لزوم کفاره جمع برای افطار با حرام تنها شامل روزه [[رمضان]] نبوده و سایر روزه‌های [[واجب]] را نیز شامل می‌شود.<ref> فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸.</ref> همچنان‌که عده‌ای فرو بردن اخلاط سر و سینه را نیز به این حکم پیوند داده‌اند.<ref>مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج‌۳، ص۲۴۸؛ شهید ثانی، حاشیة الإرشاد، ۱۴۱۴ق، ج‌۱، ص۳۰۹.‌</ref> همچنین فرو بردن آب دهان که خون در آن باشد، بر اساس [[فتوا|فتوای]] برخی، موجب کفاره جمع خواهد شد<ref>کرمانشاهی، مقامع الفضل، ۱۴۲۱ق، ج‌۲، ص۲۴۹.</ref> و یا باید بنا به احتیاط واجب، کفاره سه‌گانه را ادا نمود.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل امام خمینی، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۹.</ref>

اگر فردی مسلمانی<ref>بحرانی، عیون الحقائق الناظرة، ۱۴۱۰ق، ج‌۲، ص۳۱۰.</ref> بی‌گناهی<ref>اردبیلی، مجمع الفائدة، ۱۴۰۳ق، ج‌۱۳، ص۴۰۶.</ref> را عمدا به قتل برساند، کفاره جمع بر او [[واجب]] می‌شود.<ref>بحرانی، عیون الحقائق الناظرة، ۱۴۱۰ق، ج‌۲، ص۳۱۰.</ref> البته در قتل خطایی قاتل باید یک بنده آزاد کند و در صورت ناتوانی شصت روز [[روزه]] بگیرد و در صورت ناتوانی به شصت فقیر اطعام بدهد.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج‌۵، ص۶۳۴.</ref> حکم وجوب کفاره جمع در قتل عمد در احادیث آمده است.<ref>اشعری قمی، النوادر، ۱۴۰۸ق، ص۶۱–۶۲؛ کلینی، الکافی، ج۷، ص۲۷۶؛ طوسی، تهذیب الأحکام، تحقیق خرسان، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۱۶۲-۱۶۵؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۹۵-۹۶؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۲۹، ص۳۴.</ref> همچنین بر اساس روایات، قبول توبه قاتل را علاوه بر پشیمانی و یا اقرار و تسلیم شدن به خانواده مقتول، پرداخت کفاره جمع دانسته‌اند.<ref>حلی، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج‌۲، ص۳۶۷‌؛ حلی، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج‌۳، ص۳۳؛ حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۴۶۷.</ref>  

در اینکه آیا با وجود [[قصاص]]، باز کفاره بر عهده قاتل خواهد بود یا خیر، اختلاف است؛ اکثر [[فقیه|فقها]] معتقدند که بعد از قصاص باید هزینه اطعام فقرا و انجام روزه استیجاری از اموال قاتل برداشت شود؛<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> همچنین اگر قاتل قبل از دادن کفاره کشته شود، باید هزینه کفاره از مال او برداشته شود؛<ref>فقعانی، الدرالمنضود، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۳.</ref> همچنان‌که اگر قاتل شامل حکم قصاص نیز نباشد؛ مانند قتل فرزند به دست پدر، باز کفاره جمع بر او واجب است.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج‌۵، ص۴۶۰.</ref>

در شصت روز روزه حداقل سی و یک روز آن باید پی‌درپی باشد.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۴۰۹ق، ج‌۱، ص۳۰۲.‌</ref> در اطعام به هر [[فقیر]] یک [[مد طعام|مُد طعام]](۷۵۰ گرم گندم و جو و مانند آن) بدهد<ref>مکارم شیرازی، توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۲۶۳. </ref> البته به گفته [[علامه مجلسی]] بین یک و یا دو مد طعام، در بین فقها، اختلافنظر وجود دارد.<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref>

 

اگر انجام سه کفاره باهم امکان نداشت، هر کدام که ممکن است را باید انجام دهد و اگر بر هیچ کدام از آنها و به هیچ اندازه‌ای قدرت نداشت باید [[استغفار]] نماید.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل محشی، ۱۴۲۴ق، ج‌۱، ص۹۳۰–۹۳۱.</ref>