رؤیت هلال: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۶]]|سال=[[۱۳۹۵]]|کاربر=Pourrezaei }}

'''رؤیت هلال''' به معنای دیدن هلال اول [[ماه قمری]]، یکی از راه های اثبات شرعی آغاز [[ماه قمری]] است. بخش قابل توجهی از عبادات و اعمال [[واجب]] و [[مستحب]] مانند [[حج]]، [[روزه]] [[شب قدر]] و برخی مسائل حقوقی مانند تشدید [[دیه]] به مسئله رؤیت هلال اول ماه گره خورده‌اند. [[فقیه|فقیهان]] [[شیعه]] برای تعیین اول ماه، مبانی مختلفی دارند و شرایط متعدد نجومی نیز در دیده شدن ماه دخالت دارند.

این حساسیت و تردید در گذشته نیز وجود داشته و روایاتی که از [[امامان]] معصوم نقل شده به خوبی نشانگر این شرایط هستند، ولی در سال‌های اخیر با گسترش ارتباطات، دیدن یا ندیدن ماه در شهرها و حتی کشورهای مختلف باعث تشدید این تردید و سردرگمی گشته است تا جایی که گاهی در یک شهر دو روز متفاوت به عنوان [[عید فطر]] مطرح شده است و برخی روزه‌داران برای رهایی از این شرایط در [[یوم الشک]] به سفر می‌روند. این مشکل در بین اهل سنت نیز وجود دارد.<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/93342/default.aspx مجله فقه اهل بیت 1384 شماره 43، مشکل رؤیت هلال، رضا مختاری]</ref>

در آیه ۱۸۹ [[سوره بقره]] به هلال ماه و جایگاه آن در احکام شرعی اشاره شده است: {{عربی|یسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ ۖ قُلْ هِی مَوَاقِیتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ|ترجمه= درباره «هلال‌های ماه» از تو سؤال می‌کنند؛ بگو: آنها، بیان اوقات (و تقویم طبیعی) برای (نظامِ زندگی) مردم و (تعیینِ وقتِ) حج است}}. در جلد دهم کتاب [[وسائل الشیعه]]، باب أَبْوَابُ أَحْکَامِ شَهْرِ رَمَضَان، بیش از ۱۰۰ [[حدیث]] در بیان جزئیات هلال اول ماه نقل شده است.

در دیدگاه [[اسلام]] تمام اشیاء دارای بُعد [[ملکوت|ملکوتی]] هستند<ref>فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْ‌جَعُونَ. یس/83</ref> و هلال ماه نیز از این قاعده مُستثنی نیست. [[امام سجاد(ع)]] در [[دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه]] هلال ماه را مخاطب قرار داده و با او نجوا می‌کند. دعاهایی نیز برای دیدن هلال هر ماه، ماه [[رجب]] و ماه [[رمضان]] نقل شده است.(رجوع کنید به: [http://ahlolbait.com/tags/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%A7%D9%87 دعاهای رؤیت هلال])

# حُکم حاکم شرع (نظر برخی مراجع تقلید[http://portal.anhar.ir/node/1911/?ref=sbttl#gsc.tab=0])

مبدأ محاسبه سنّ هلال، لحظه مقارنه ماه و خورشید(ماه نو) است. هنگام مقارنه ماه با خورشید، قسمتی که به طرف زمین است تاریک بوده و قابل دیدن نیست و در اصطلاح نجومی به مُحاق رفته است. هنگامی که ماه از محاق خارج شد باید به شکل هلالی باریک مشاهده شود اما کمی قطر نورانی هلال ماه مانع از دیدن آن می‌شود. با حرکت ماه و فاصله گرفتن آن از خورشید، ماه به صورت هلالی قابل رؤیت در می‌آید. به این مدت زمان که طول می‌کشد هلال ماه حرکت کند تا دیده شود تحت الشعاع می‌گویند. از دید نجومی، مدت زمان حالت محاق و تحت الشعاع، روی هم رفته نزدیک ۴۰ ساعت و ۴۸ دقیقه به طول می‌انجامد. از سوی دیگر گردش ماه به دور زمین، بر یک منوال که دائماً مدار گردش آن بر دایره‌ای معتدل(منطقه البروج) منطبق باشد نیست بلکه گاهی منطبق است و گاهی از حدود ۵ درجه و ۹ دقیقه به سمت شمال تا ۵ درجه و ۹ دقیقه به سمت جنوب انحراف پیدا می‌کند و بر رؤیت هلال آن اثر می‌گذارد.<ref>نگرشی بر تقویم قمری و رؤیت هلال ماه، تقی عدالتی، مجله فقه، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۳، ص۳۰۷</ref> احتمال رؤیت و در نتیجه اعلام آغاز ماه قمری در کشورهای غربی‌تر (از لحاظ جغرافیایی) بیشتر از کشورهای شرقی‌تر است.<ref>[http://daftarmags.ir/Journal/Text/Rahtooshe/Article/index.aspx?JournalNumber=102&ArticleNumber=29204 مقاله استهلال و نظرات فقهی پیرامون آن، مجله ره توشه، شماره ۱۰۲، شهریور ۱۳۹۰]</ref>

یکی دیگر از اصطلاحات رایج در بحث هلال ماه، میزان ارتفاع ماه از افق است. ارتفاع، زاویه بین افق و جسم مورد نظر است. ارتفاع هلال ماه یکی از مشخصه‌های تأثیر‌گذار در رؤیت هلال ماه است. هر چه ارتفاع هلال کمتر باشد، نور رسیده از آن از لایه‌های ضخیم‌تری از جوّ عبور می‌کند و درخشندگی آن کاهش می‌یابد و رؤیت آن مشکل‌تر می‌شود.

ضخیم بودن هلال ماه در شب دو یا سوم ماه نمی‌تواند دلیلی بر شروع اشتباه اول ماه باشد چرا که مدار ماه به دور زمین بیضوی است و بسته به اینکه هم اکنون در کجای مدار خود قرار دارد از خورشید فاصله گرفته و بر ضخامت بخش روشن آن افزوده می‌شود.<ref>[http://www.ugcs.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=344&Itemid=1 سایت گروه غیر حرفه‌ای رؤیت هلال]</ref>

از آنجاییکه مدار ماه به دور زمین بیضی است بنابراین مطابق قانون دوم کپلر سرعت گردش ماه به دور زمین ثابت نیست. اگر مقارنه زمانی اتفاق بیافتد که ماه در حوالی حضیض مدارش باشد با سرعت بیشتری از خورشید فاصله می‌گیرد و جدایی آن سریع‌تر افزایش می‌یابد. چنین هلالی در مقایسه با هلال ماه هم سن که در اوج است به مراتب راحت‌تر رؤیت می‌شود.<ref>[http://asiac.ir/?p=1841 سایت نجوم]</ref>

[[Image:هلال ماه2.JPG|thumb|220px|هلال نازکی از ماه]]

{{پانویس2}}