حج ناتمام امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

:::«وقتی [[امام حسین(ع)]] تصمیم گرفت به [[عراق]] برود، [[خانه خدا]] را [[طواف]] و بین [[صفا و مروه]] سعی کرد و از [[احرام|اِحرام]] خود خارج شد و آن را عُمره قرار داد؛ زیرا با دستگیر‌شدن در بین مناسک نمی‌توانست اعمال حج را به پایان برساند؛ چون می‌خواستند او را دستگیر کنند و نزد [[یزید بن معاویه]] ببرند؛ از این روی امام با خانواده خود و [[شیعیان|شیعیانِ]] همراهش از [[مکه]] خارج شدند».<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۶۶.</ref>

[[فتال نیشابوری]] (م۵۰۸ق) در [[روضة الواعظین]]،<ref>ص۱۷۷.</ref> [[شیخ طبرسی]] در [[اعلام الوری]]،<ref>ج۱، ص۴۴۵.</ref> [[سید مرتضی عسکری|سیدمرتضی عسکری]]<ref>ر.ک: ج۳َ ص۵۷.</ref> و برخی [[حدیث|مُحَدّثان]] و مورخان<ref>ر.ک: مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۹۹. بحرانی، کتاب العوالم الامام الحسین (ع)، ص۲۱۳. قندوزی، ینابیع الموده، ج۳، ص۵۹.</ref> با این نظر همراه‌اند.

۱. [[امام حسین(ع)]] از ابتدا تصمیم داشت از [[مکه]] خارج شود و از [[شهادت]] خود در [[کربلا]] مطلع بود؛ چراکه پیش از حرکت از [[مدینه]] به سوی [[مکه]]، در عالم خواب از [[پیامبر(ص)]] شنیده بود: '''«ای حسین! گویا به همین زودی می‌بینم که در سرزمینی به نام کربلا کشته و ذبح می‌شوی»'''.<ref>صدوق، الامالی، ص۱۵۲؛ شریف قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ص۲۵۹.</ref>

۲. حرکت امام از مدینه به مکه، در ماه‌های عمره مفرده یعنی ماه‌های [[رجب]] و [[شعبان]] صورت گرفته است، نه در ماه‌های [[حج]] ([[شوال]]، [[ذی القعده]] و [[ذی الحجه]]).<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ص۶۲ـ۶۸.</ref>

۳. [[امام حسین (ع)]] سه روز قبل از حرکت، با [[ابن عباس]] و [[محمد حنفیه]] و دیگران گفتگوهایی کرد و آنان اصرار می‌کردند امام از رفتن به [[عراق]] منصرف شود.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۴۳ـ۲۴۵.</ref> امام به ابن عباس گفت: «تصمیم گرفته‌ام در این یکی دو روز به جانب عراق حرکت کنم ان شاء الله».<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ص۶۴.</ref> همچنین امام در روز هفتم یعنی یک روز قبل از حرکت گفت: «من فردا صبح حرکت خواهم کرد ان شاء الله». از این گفتگو فهمیده می‌شود که امام قصد حج نداشت، بلکه مقدمات سفر به عراق را آماده کرده بود.

۵. حاجی‌ای را که دشمن یا دیگری از [[حج]] وا داشته مصدود گویند. بنابر [[احکام]] حج، چنین فردی می‌تواند در همان محل ممنوع‌شده یک شتر یا گاو یا گوسفند قربانی کند و بعد از [[تقصیر]] از احرام خارج شود.<ref>ر.ک: خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۵۸. همو، مناسک حج با حواشی مراجع معاصر، مسائل ۱۳۷۰ و ۱۳۷۲.</ref> اما درباره حج امام(ع) هیچ اشاره‌ای به قربانی‌کردن نشده است تا قرینه‌ای برای مصدودبودن امام باشد.

۶. گفتار [[ابومخنف|ابومِخنَف]] که می‌گوید: «حسین بر گِرد [[خانه خدا]] [[طواف]] کرد و بین [[صفا و مروه]] سعی نمود و کمی از موی خود را چید و از عمره خود بیرون آمد. آنگاه به سوی [[کوفه]] روانه شد و ما همراه مردم به [[منا]] رو کردیم».<ref>ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، ص۶۶.</ref> در این سخن هیچ اشاره‌ای به این نشده است که امام حج را به عمره مفرده تبدیل کرد.

۱. [[حدیث صحیح]]<ref>این روایت با دو [[سند حدیث|سند]] آمده است: یکی طریق [[شیخ طوسی]] (در کتاب [[الاستبصار]]، ج۲، ص۳۲۷) است که از این طریق، [[روایت]] صحیح است. طریق دو، طریق [[شیخ کلینی]] (در کتاب [[الکافی]]، ج۴، ص۵۳۵) است که از یک جهت معتبر و از جهت دیگر صحیح است.</ref> ابراهیم بن عمر الیمانی: از [[امام صادق(ع)]] درباره کسی سؤال شد که در ماه‌های [[حج]]، [[عمره مفرده]] به‌جا آورده، سپس به شهر خود بازگشته است. امام فرمود: جایز است... حسین بن علی(ع)، [[روز ترویه]] به سوی [[عراق]] رفت؛ در حالی که به عمره مفرده [[احرام|مُحرِم]] شده بود.<ref> أنه سئل عن رجل خرج فی أشهر الحج معتمراً هم خرج إلی بلاده؟ قال: لابأس وإن حج من عامه ذلک و أفرد الحج فلیس علیه دم، وإن الحسین بن علی (ع) خرج یوم الترویة إلی العراق و کان معتمرا (کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۴۵. طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۳۲۷).</ref>

۲.  صحیحهٔ [[معاویة بن عمار]]: معاویة بن عمار گوید به امام صادق(ع) عرض کردم فرق [[عمره تمتع]] و مفرده چیست؟ امام فرمود: عمره تمتع با حج مرتبط است و کسی که عمره مفرده انجام می‌دهد هنگامی که آن را به پایان برساند، می‌تواند به هرجا که می‌خواهد برود و امام حسین(ع) در [[ذی الحجه]] عمره مفرده به‌جا آورد، سپس در روز ترویه به عراق رفت... .<ref>قال قلت لابی عبدالله(ع): من أین افتق المتمتع و المعتمر؟ فقال: إن المتمتع مرتبط بالحج و المعتمر إذا فرغ منها ذهب حیث شاء و قد اعتمر الحسین(ع) فی ذی الحجه ثم راح یوم الترویة إلی العراق و الناس یروحون إلی منی، ولا بأس بالعمرة فی ذی الحجه لمن لایرید الحج (کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۳۵، طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۳۲۸).</ref>

مضمون گفتار [[سیدمحسن حکیم]] در کتاب ''[[مستمسک العروه الوثقی|مُستَمسَک العُروه الوثقی]]''،<ref>ج۱۱، ص۱۹۲.</ref> [[آیت الله خویی]] در ''المعتمد''،<ref>ج۲، ص۲۳۶.</ref> [[آیت الله گلپایگانی]] در کتاب ''تقریرات البیع''<ref>ج۱، ص۳۵۵.</ref> و [[محمد حسن نجفی|محقق نجفی]] در ''[[جواهر الکلام]]''<ref>ج۲۰، ص۴۶۱.</ref> این است که از ظاهر این روایات معلوم می‌شود خارج‌شدن امام حسین(ع) از مکه به سوی عراق در روز ترویه از باب اضطرار نبوده است، بلکه امام عمره مفرده انجام داده است.

۲-  یکی از مباحثی که فقها مطرح کرده‌اند این است که آیا امکان تبدیل نیت وجود دارد یا چنین چیزی امکان ندارد. برخی از [[فقها]] می‌گویند امکان تبدیل نیت وجود ندارد و بنابر این این قول که امام حسین(ع) نیت خود را از عمره تمتع به عمره مفرده تبدیل کردند با قواعد فقهی مطابقت ندارد.<ref>العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج‌۲، ص: ۵۴۱.</ref> اما اگر [[فقیهی]] بتواند ثابت کند که امام حسین(ع) نیت خود را از عمره تمتع به عمره مفرده تغییر دادند آنوقت آن قاعده فقهی را هم مخدوش کرده است.

۳-یکی دیگر از مباحثی که [[فقها]] طرح کردند، بحث درباره جواز انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه است. از برخی روایات چنین برداشت می‌شود که انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه جایز نیست<ref> الوسائل، ج ۱۴، ص ۳۱۳، أبواب العمرة باب ۷ ح ۱۰.</ref> در مقابل گروهی با تمسک به برخی روایات دیگر مدعی هستند که انجام عمره مفرده در دهه اول ذیحجه صحیح است.<ref>موسوعة الإمام الخوئي، ج‌۲۷، ص: ۱۸۷.</ref>اگر اثبات شود که امام حسین عمره مفرده را انجام دادند آنگاه قول دوم تثبیت می‌شود.

* خمینی، روح‌الله، مناسک حج با حواشی مراجغ معظم تقلید، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج، ۱۳۸۲.