عبدالملک بن مروان: تفاوت میان نسخه‌ها

عبدالملک بن مروان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۲۸

۱٬۷۳۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۴ آوریل ۲۰۱۹

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Rezvani

Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، movedable، مدیران، templateeditor

۵٬۸۳۸

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{جعبه اطلاعات حاکم
+| عنوان            =عبدالملک بن مروان
+| تصویر            =
+| اندازه تصویر     =
+| توضیح تصویر      =
+|نام               = عبدالملک بن مروان بن حَکَم بن ابی العاص بن امیة بن عبدشمس
+| لقب              =
+| تولد (مکان)      = [[سال ۲۶ قمری]]، [[مدینه]]
+| مرگ (مکان)       = پنجشنبه، [[۱۵ شوال]]، [[سال ۸۶ قمری]]، [[دمشق]]
+| پدر              =[[مروان بن حکم]]
+| مادر             =عایشه دختر معاویه بن مغیره بن ابی عاص
+| فرزندان          = [[ولید بن عبدالملک|ولید]]، [[سلیمان بن عبدالملک|سلیمان]]، [[یزید بن عبدالملک|یزید]]، [[هشام بن عبدالملک|هشام]]
+| همسر/همسران      =
+| دین              = اسلام
+| محل دفن          =
+| سمت              = پنجمین [[خلافت|خلیفه]] [[بنی‌امیه|اموی]]
+| سلسله            = اموی از شاخه مروانی
+| گستره حکمرانی    =
+| آغاز حکومت       = [[سال ۶۵ قمری]]
+| پایان حکومت      = سال ۸۶ قمری
+| همزمان با        = [[قیام مختار]]، زبیریان، قیام [[خوارج]]، [[امام سجاد (ع)]]
+| مرکز حکومت       = [[شام]]
+| اقدامات مهم      = سرکوب شیعیان، زبیریان و خوارج، توسعه سرزمین اسلامی در شمال آفریقا، عربی سازی دیوان‌ها، ضرب سکه،
+| آثار برجا مانده  =
+| پیش از           =
+| پس از            =
+}}
 {{خلافت بنی امیه}}
 '''عبدالملک بن مروان''' ([[سال ۲۶ هجری قمری|۲۶]]-[[سال ۸۶ هجری قمری|۸۶ق]])، پنجمین [[خلیفه]] [[اموی]] که پس از مرگ پدرش [[مروان بن حکم]] در سال [[سال ۶۵ هجری قمری|۶۵ق]] به خلافت رسید و ۲۱ سال خلافت کرد. دوران حکومت او با شورش‌های درونی و جنگ‌های خارجی روبرو بود، اما او توانست مخالفان داخلی را سرکوب کند و بر دشمنان خارجی پیروز شود. عبدالملک بن مروان، مناطقی را در آفریقا تصرف کرد و به محدوده خلافت خود افزود در روزگار وی، خانه خدا توسط منجنیق تخریب شد. وی با نصب [[حجاج بن یوسف ثقفی]] به عنوان حاکم کوفه، شیعیان را شدیدا تحت فشار قرار داد. [[امام سجاد(ع)]] در دوره او زندگی می‌کرد. عبدالملک برای نخستین بار در تاریخ اسلام، اقدام به ضرب سکه نمود. وی در ۶۰ یا ۶۱ سالگی درگذشت و در [[دمشق]] دفن شد.
@@ خط ۹: / خط ۳۶: @@
 ===ویژگی‌های شخصیتی===
-عبدالملک بن مروان، پیش از پادشاهی، به حفظ [[قرآن]] و [[علوم دینی]] علاقه نشان می‌داد، با محدثین و فقهای [[مدینه]] حشر و نشر داشت و از نظر مردم فردی زاهد و عابد بود، به طوری که او را «حمامة المسجد» به معنای کبوتر مسجد می‌نامیدند. با این حال او پس از حاکم شدن همه ارزش‌های اسلامی و اخلاقی را کنار نهاد؛ تا آنجا که نقل شده در حال تلاوت قران بود که به او خبر رسید که قرار است پادشاه شود. وی بلافاصله قرآن را برهم نهاد و گفت: "هذا فراق بینی و بینک و هذا آخرالعهد بک"؛ این آغاز جدایی میان من و توست و این آخرین دیدار با توست.{{مدرک}}
+عبدالملک بن مروان، پیش از پادشاهی، به حفظ [[قرآن]] و [[علوم دینی]] علاقه نشان می‌داد، با محدثین و فقهای [[مدینه]] حشر و نشر داشت و از نظر مردم فردی زاهد و عابد بود، به طوری که او را «حمامة المسجد» به معنای کبوتر مسجد می‌نامیدند. با این حال او پس از حاکم شدن همه ارزش‌های اسلامی و اخلاقی را کنار نهاد؛ تا آنجا که نقل شده در حال تلاوت قرآن بود که به او خبر رسید که قرار است پادشاه شود. وی بلافاصله قرآن را برهم نهاد و گفت: "هذا فراق بینی و بینک و هذا آخرالعهد بک"؛ این آغاز جدایی میان من و توست و این آخرین دیدار با توست.{{مدرک}}
 عبدالملک فردی بخیل بود و از کشتن مخالفانش ابایی نداشت. کارگزاران و اطرافیانش نیز شبیه به او بودند که چند نفر از آنها عبارتند از: [[حجاج بن یوسف ثقفی]]، کارگزار او در [[عراق]]، [[مهلب بن ابی صفره| مُهلَّب بن ابی صُفره]] در [[خراسان]]، [[هشام بن اسماعیل]] در [[مدینه]]، فرزندش [[عبدالله بن عبدالملک]] در [[مصر]]، [[محمد بن یوسف ثقفی]] برادر حجاج در [[یمن]] و [[محمد بن مروان]] در جزیره.{{مدرک}}
@@ خط ۲۳: / خط ۵۰: @@
 * ناآرامی در [[شام]] ([[زُفر بن حارث]] در [[قرقیسیا]] و [[قیام جراجمه]])
 * ادعای خلافت توسط [[عبدالله بن زبیر]] و نفوذ قدرت او در اکثر ممالک اسلامی
-* قیام [[شیعیان]] در عراق و به مرکزیت [[کوفه]] وادعای خلافت توسط [[مختار بن ابی عبید ثقفی]]
+* قیام [[شیعیان]] در عراق و به مرکزیت [[کوفه]] و ادعای خلافت توسط [[مختار بن ابی عبید ثقفی]]
 * قیام گروه‌های مختلف [[خوارج]]
 * تسخیر قیروان توسط روم و بربر
@@ خط ۴۶: / خط ۷۳: @@
 ====مقابله با زبیریان====
-زبیریان در مناطق مختلفی از جهان اسلام نفوذ کرده بودند و دارای قدرت بودند.منطقه عراق در دست [[مصعب بن زبیر]] و حجاز در اختیار عبدالله بن زبیر بود. عبدالملک قبل از استفاده از مقابله نظامی با زبیریان، هم در عراق و هم در حجاز از شیوه‌های دیگر استفاده نمود:
+زبیریان در مناطق مختلفی از جهان اسلام نفوذ کرده بودند و دارای قدرت بودند. منطقه عراق در دست [[مصعب بن زبیر]] و حجاز در اختیار عبدالله بن زبیر بود. عبدالملک قبل از استفاده از مقابله نظامی با زبیریان، هم در عراق و هم در حجاز از شیوه‌های دیگر استفاده نمود:
 * وی در عراق با سران سپاه [[مصعب بن زبیر]] مکاتبه کرد و آنها را به خود متمایل ساخت. در نتیجه زمانی که در [[سال ۷۲ قمری|سال ۷۲]]ق (۶۹۱ م) در کنار رودخانۀ [[دجیل]]، جنگ در گرفت، کار عبدالملک بسیار آسان‌تر شده بود و او توانست پیروزی چشمگیری را کسب کند. سرانجام مصعب کشته شد و سپاه او پراکنده گشتند و کار عراق پایان یافت. اکنون نوبت حجاز رسیده بود. عبدالملک [[حجاج بن یوسف ثقفی]] را به آنجا فرستاد.
@@ خط ۵۸: / خط ۸۵: @@
 ====مقابله با خوارج====
 {{اصلی|خوارج}}
-خوارج در آن مقطع بر اساس دیدگاهای اعتقادی و سیاسی به چند دسته تقسیم شده بودند.از جمله مهم‌ترین انشعابات این گروه: [[ازارقه]]، [[صفریه]] و [[اباضیه]] بودند.
+خوارج در آن مقطع بر اساس دیدگاهای اعتقادی و سیاسی به چند دسته تقسیم شده بودند. از جمله مهم‌ترین انشعابات این گروه: [[ازارقه]]، [[صفریه]] و [[اباضیه]] بودند.
-ازارقه به رهبری [[نافع بن ازرق]] از اوضاع نابسامان سیاسی حکومت اموی استفاده کرده و توانست بر [[بصره]] چیره شود؛ ولی اهالی بصره او را نپذیرفتند و با یارانش به سوی [[اهواز]] رفت و به تهاجمات نظامی اقدم کرد، که در یکی از حملاتش به بصره در سال ۶۵ کشته شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۱۹۴.</ref>
+ازارقه به رهبری [[نافع بن ازرق]] از اوضاع نابسامان سیاسی حکومت اموی استفاده کرده و توانست بر [[بصره]] چیره شود؛ ولی اهالی بصره او را نپذیرفتند و با یارانش به سوی [[اهواز]] رفت و به تهاجمات نظامی اقدام کرد، که در یکی از حملاتش به بصره در سال ۶۵ کشته شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۱۹۴.</ref>
 خوارج صفریه به رهبری [[صالح بن مسرح]] از شمال [[موصل]]، کوفه را هدف حملات خود قرار داد. در نهایت پس از چند سال جنگ و درگیری توسط حجاج بن یوسف ثقفی سرکوب شدند.<ref>بلاذرى،  انساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج‌۸، ص۸.</ref>
@@ خط ۸۳: / خط ۱۱۰: @@
 رومی‌ها تجدید نیرو کردند و در غیاب ابن نعمان، قرطاجنّه را تسخیر کردند اما حسن بن نعمان به قرطاجنّه برگشت و امپراتور روم شرقی (بیزانس) تیبریوس سوم را در جنگ قرطاجنّه شکست داد و رومی‌ها ازتمام آفریقا عقب نشستند و فقط در«[[کوتا]]» (Ceuta) پایگاه داشتند.
-در این بین قبایل «زناتا» و «اوراسی» به رهبری زنی به نام «کاهنه»، مشکلات بسیار جدّی برای حسن بن نعمان به وجود آوردند. لشکر مسلمین ابتدا شکست بسیار سختی از بربرها خوردند اما ابن نعمان پس از مدتی باردیگر به جنگ کاهنه رفت و توانست او را به قتل برساند و تمامی قبایل بربر را مطیع خود ساخت.
+در این بین قبایل «زناتا» و «اوراسی» به رهبری زنی به نام «کاهنه»، مشکلات بسیار جدّی برای حسن بن نعمان به وجود آوردند. لشکر مسلمین ابتدا شکست بسیار سختی از بربرها خوردند اما ابن نعمان پس از مدتی بار دیگر به جنگ کاهنه رفت و توانست او را به قتل برساند و تمامی قبایل بربر را مطیع خود ساخت.
 حسن بن نُعمان برای اینکه به طمع رومیان در تسخیر قرطاجنّه پایان دهد، بندر آن شهر را خراب کرد و در فاصلۀ ۱۰ مایلی قرطاجنّه شهر جدیدی به نام تونس بنا نهاد.
-در روایتی، رومیان به کمک ناوگان دریایی تلاش کردند قَرْطاجنّه را که نیرومندترین پایگاه نظامی رومی‌ها بود، باز پس بگیرند؛ اما حسان آنان را بیرون راند وبرای اینکه آرزوی¬شان را در بازگشت مجدد ناکام کند آن شهر را کاملا ویران کرد و در شرق آن شهری اسلامی به نام تونس بنا کرد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۲، ص۶۱.</ref>
+در روایتی، رومیان به کمک ناوگان دریایی تلاش کردند قَرْطاجنّه را که نیرومندترین پایگاه نظامی رومی‌ها بود، باز پس بگیرند؛ اما حسان آنان را بیرون راند و برای اینکه آرزوی شان را در بازگشت مجدد ناکام کند آن شهر را کاملا ویران کرد و در شرق آن شهری اسلامی به نام تونس بنا کرد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۲، ص۶۱.</ref>
 ===گسترش تمدن اسلامی===
@@ خط ۹۳: / خط ۱۲۰: @@
 ====اصلاح نظام اداری مالی====
-با توجه به گسترش جغرافیای سرزمینی و انسانی در زمان عبدالملک قوانین حاکم برنظام قبیله‌ای جوابگوی مشکلات مدیرتی آن روز نبود. هر چند در دوران خلفای قبلی جهش به سمت اداره جهانی مملکت اسلامی آغاز شد؛ ولی با توجه به نزاع‌های داخلی و اختلافات سیاسی گرو¬های اسلامی، این امر محقق نشد. از طرفی دیگر جامعه عرب که هیچ‌گونه تجربه‌ای در اداره یک حکومت نداشت مجبور بود، از روش¬های متداول و مرسوم در آن روزگار استفاده کند؛ لذا نهضت ترجمه و واردات الگوهای مدیریتی در بخش‌های مختلف و همچنین استفاده از کارشناسان با تجربه برای اجرای آن که عمدتا از نیروهای ایرانی و رومی بودند بیشتر از هر زمان دیگر ضروری به نظر می‌رسید.
+با توجه به گسترش جغرافیای سرزمینی و انسانی در زمان عبدالملک قوانین حاکم برنظام قبیله‌ای جوابگوی مشکلات مدیریتی آن روز نبود. هر چند در دوران خلفای قبلی جهش به سمت اداره جهانی مملکت اسلامی آغاز شد؛ ولی با توجه به نزاع‌های داخلی و اختلافات سیاسی گرو¬های اسلامی، این امر محقق نشد. از طرفی دیگر جامعه عرب که هیچ‌گونه تجربه‌ای در اداره یک حکومت نداشت مجبور بود، از روش¬های متداول و مرسوم در آن روزگار استفاده کند؛ لذا نهضت ترجمه و واردات الگوهای مدیریتی در بخش‌های مختلف و همچنین استفاده از کارشناسان با تجربه برای اجرای آن که عمدتا از نیروهای ایرانی و رومی بودند بیشتر از هر زمان دیگر ضروری به نظر می‌رسید.
 عبدالملک با توجه به عنصر عرب و تحقیر دیگر نژادها که ویژگی همه حاکمان اموی بود،<ref>بلاذری، انساب الاشراف،  ص۱۹۲.</ref> در خارج کردن امثال این امور از دست غیر عرب تلاش بسیار کرد. عبدالملک نخست به متحول سازی دستگاه اداری و فعال کردن آن و دوم، عربی کردن دیوان‌ها و پول مملکت اسلامی که تحت عنوان نهضت عربی کردن نام گرفت، پرداخت.<ref>ابن‌الطقطقی، الفخری، ص۱۲۳.</ref>