Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
imported>Aliabadi جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
}} | }} | ||
'''آیه | '''آیه اِعْتِداء''' صد و نود و چهارمین آیه سوره بقره درباره مشروع بودن پاسخ به دشمنِ متجاوز، حتی در [[ماه حرام]]. در [[اسلام]]، جنگ در چهار ماه قمری [[حرام]] است. از این آیه در [[فقه]]، [[قاعده اعتداء]] استنباط شده که در بابهای مختلف فقهی مورد استفاده است. | ||
==متن آیه== | ==متن آیه== | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
|عرض= ۸۰ | |عرض= ۸۰ | ||
|تراز=وسط | |تراز=وسط | ||
|تورفتگی=(تو رفتگی هر سطر نقل قول، پیش فرض | |تورفتگی=(تو رفتگی هر سطر نقل قول، پیش فرض ۳۰ درصد، عدد بدون درصد وارد کنید) | ||
|رنگ حاشیه= | |رنگ حاشیه= | ||
|شکل بندی جدول= | |شکل بندی جدول= | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
|شکل بندی ستون چپ= | |شکل بندی ستون چپ= | ||
|شکل بندی آدرس= | |شکل بندی آدرس= | ||
|عنوان=| (الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ ۚ فَمَنِ | |عنوان=| (الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ ۚ فَمَنِ اعْتَدَیٰ عَلَیکمْ فَاعْتَدُوا عَلَیهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَیٰ عَلَیکمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ) | ||
| (ماه حرام در برابر ماه حرام و (اگر دشمنان احترام آنرا | | (ماه حرام در برابر ماه حرام و (اگر دشمنان احترام آنرا شکستند و با شما جنگ کردند، شما نیز حقّ دارید مقابله به مثل کنید. زیرا) حرمتها را (نیز) قصاص است وهرکس به شما تجاوز کرد، به مانند آن تجاوز، بر او تعدی کنید و از خدا بپرهیزید (که زیادهروی نکنید) و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است.) | ||
| | | | ||
| حداکثر | | حداکثر ۱۱ ستون | ||
| | | | ||
| | | | ||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
}} | }} | ||
== | ==مفهومشناسی== | ||
واژه اعتداء برگرفته از کلمه عدو | واژه اعتداء برگرفته از کلمه عدو بهمعنای تجاوزگری به انگیزه سیطرهیافتن معنا شده است.<ref>مختار عمر، معجم اللغة العربیة المعاصرة، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۴۷۲.</ref><br /> | ||
آیه اعتداء آیه ۱۹۴ [[سوره بقره]] درباره مشروع بودن تقابل با دشمن تجاوزگر در [[ماههای حرام]] است.<ref> | آیه اعتداء آیه ۱۹۴ [[سوره بقره]] درباره مشروع بودن تقابل با دشمن تجاوزگر در [[ماههای حرام]] است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، الاعلمی، ج۲، ص۶۳.</ref><br /> | ||
ماههای حرام به چهار ماه | ماههای حرام به چهار ماه [[محرم]]، [[رجب]]، [[ذی القعده]] و [[ذیالحجه]] گفتهاند که جنگیدن در آن [[حرام]] دانسته شده،<ref>مشکینی، تفسیر روان، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۳۰</ref> اما جنگ دفاعی در این چند ماه بنابر این آیه جایز و مشروع دانسته شده است.<ref>برجی، ترور و دفاع مشروع، ۱۳۸۶ش، ص۵۲.</ref><br /> | ||
آیه به این نکته اشاره دارد که شکستن حرمت هر چیزی که در دین حرمت دارد از جمله ماه حرام، خانه خدا، جان، آبرو باعث میشود قصاص و تلافی کردن مشروع باشد.<ref>مشکینی، تفسیر روان، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۰۶.</ref> | آیه به این نکته اشاره دارد که شکستن حرمت هر چیزی که در دین حرمت دارد از جمله ماه حرام، خانه خدا، جان، آبرو باعث میشود قصاص و تلافی کردن مشروع باشد.<ref>مشکینی، تفسیر روان، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۰۶.</ref> | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
در سال ششم هجرت که پیمان [[صلح حدیبیه]] امضا شد [[پیامبر | در سال ششم هجرت که پیمان [[صلح حدیبیه]] امضا شد [[پیامبر اکرم|پیامبر]](ص) و [[اصحاب]] برای شرکت در مراسم [[حج]] به منطقه حدیبیه رسیدند. مشرکان در آنجا با اهانت به پیامبر و اصحاب و پرتاب سنگ و تیر به آنان، مانع ورود مسلمین به [[مکه]] شدند. به تلافیِ این رفتار مشرکان و عدم رعایت حرمت ماه ذی القعده، این آیه نازل شد.<ref>طباطبایی، المیزان، الاعلمی، ج۲، ص۶۳.</ref> | ||
==قاعده فقهی== | ==قاعده فقهی== | ||
آیه اعتدا در ابواب متعدد فقهی از جمله [[حج]]، [[جهاد]]، [[قصاص]] و [[غصب]] مورد استناد قرار گرفته است.<ref>حلی، | آیه اعتدا در ابواب متعدد فقهی از جمله [[حج]]، [[جهاد]]، [[قصاص]] و [[غصب]] مورد استناد قرار گرفته است.<ref>حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۴۴۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۹۸۱م، ج۲۱، ص۳۲؛ طوسی، الخلاف، نشر اسلامی، ج۵، ص۱۹۳؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۶۰.</ref> از این آیه قاعده فقهی [[اعتداء]] برداشت شده است.<ref>کاشف الغطاء، أنوار الفقاهة (کتاب المکاسب)، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۲۴.</ref><br /> | ||
این قاعده در | این قاعده در مسأله حج بدینگونه است که اگر کسی در مسجدالحرام، مرتکب جنایتی شود در همانجا قصاص میشود، ولی اگر در بیرون از [[مسجدالحرام]] مرتکب جنایت شود و به خانه خدا پناه ببرد، تا وقتی از مسجد بیرون نیاید، قصاص نمیشود.<ref>حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۴۴۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* | * مختار عمر، احمد، معجم اللغة العربیة المعاصرة، بیجا، عالم الکتاب، ۱۴۲۹ق. | ||
* برجی، یعقوبعلی، ترور و دفاع مشروع، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش. | * برجی، یعقوبعلی، ترور و دفاع مشروع، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش. | ||
* حلی، حسن بن یوسف، | * حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل البیت، ۱۳۷۴ش. | ||
* طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، بیروت، الاعلمی، بیتا. | * طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، بیروت، الاعلمی، بیتا. | ||
* طوسی، محمد بن حسن،الخلاف، قم، نشر اسلامی، | * طوسی، محمد بن حسن،الخلاف، قم، نشر اسلامی، بیتا. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط | * طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ۱۳۸۷ق. | ||
* | * کاشف الغطاء، حسن، أنوار الفقاهة (کتاب المکاسب)، نجف، کاشف الغطاء العامه، ۱۴۲۲ق. | ||
* نجفی، محمدبن حسن، جواهر | * نجفی، محمدبن حسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۹۸۱م. | ||
* مشکینی، علی، تفسیر روان، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | * مشکینی، علی، تفسیر روان، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | ||
{{آیات مشهور قرآن}} | {{آیات مشهور قرآن}} |