کاربر ناشناس
بصره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←والیان) |
imported>Mgolpayegani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
'''بَصره''' بندری تاریخی در [[بین النهرین]] سفلی، در ساحل [[اروندرود]] و در جنوب شرقی [[عراق]] که مهمترین بندر رودخانه‌ای و دومین شهر بزرگ این کشور از جهت وسعت پس از [[بغداد]] به شمار می‌آید. این بندر به سبب مجاورت با [[خلیج فارس]] از اهمیت اقتصادی، سیاسی و نظامی برخوردار است. | '''بَصره''' بندری تاریخی در [[بین النهرین]] سفلی، در ساحل [[اروندرود]] و در جنوب شرقی [[عراق]] که مهمترین بندر رودخانه‌ای و دومین شهر بزرگ این کشور از جهت وسعت پس از [[بغداد]] به شمار می‌آید. این بندر به سبب مجاورت با [[خلیج فارس]] از اهمیت اقتصادی، سیاسی و نظامی برخوردار است. | ||
بصره بر زمینی جلگه‌ای با خاک‌های رسوبی بنا شده است و ارتفاع آن از سطح دریا ۱ تا ۱/۸۰ متر است.<ref> سریح، ص۱۹۷ </ref>این شهر با نخلستان‌های گسترده (حدود ۱۸ میلیون درخت) احاطه شده است. | بصره بر زمینی جلگه‌ای با خاک‌های رسوبی بنا شده است و ارتفاع آن از سطح دریا ۱ تا ۱/۸۰ متر است.<ref> سریح، ص۱۹۷ </ref> این شهر با نخلستان‌های گسترده (حدود ۱۸ میلیون درخت) احاطه شده است. | ||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
==تاریخ بصره== | ==تاریخ بصره== | ||
بصره در آغاز دوره اسلامی و جنگ‌های فتوح در زمان خلافت عمر بن خطاب بنا شد. برخی موقعیت آن را با وهشتاباذ اردشیر (در منابع عربی:خزیبه) از شهرهای ایران باستان و یا شهر تِرِدُن یا تردم از شهرهای بابل که در برخی منابع عربی به تدمر تصحیف شده است، منطبق دانسته‌اند. گریزدی بصره را همان شهر رام اردشیر دانسته است. | بصره در آغاز دوره اسلامی و جنگ‌های فتوح در زمان خلافت عمر بن خطاب بنا شد. برخی موقعیت آن را با وهشتاباذ اردشیر (در منابع عربی:خزیبه) از شهرهای ایران باستان و یا شهر تِرِدُن یا تردم از شهرهای بابل که در برخی منابع عربی به تدمر تصحیف شده است، منطبق دانسته‌اند. گریزدی بصره را همان شهر رام اردشیر دانسته است. | ||
===در زمان ساسانیان=== | ===در زمان ساسانیان=== | ||
منطقه بصره در دوره ساسانی جزو طسوج بهمن اردشیر از استان شاذبهمن به شمار میرفت. در این دوره، شاهان ساسانی برای تقویت مرزهای غربی ایران در برابر تهاجم قبایل عرب، پادگان‌ها و استحکاماتی بنا کرده بودند؛ چنانکه شاپور دوم خندقی حفر کرده بود که به دریا می‌پیوست و در کنار آن دیدبان‌ها و پادگانهایی استوار بنا نهاده بود. احتمالا این همان خندقی است که خسرو انوشیروان آن را بازسازی کرده بود و به گفته ابن رسته از هیت تا کاظمه نزدیک بصره ادامه داشته است. بنابراین چنانکه منابع کهن تأکید دارند، به نظر میرسد بصره قبل از تأسیس، پایگاه یا اردوگاه سربازان ایرانی برای حفاظت از مرزهای ایران بوده است. | منطقه بصره در دوره ساسانی جزو طسوج بهمن اردشیر از استان شاذبهمن به شمار میرفت. در این دوره، شاهان ساسانی برای تقویت مرزهای غربی ایران در برابر تهاجم قبایل عرب، پادگان‌ها و استحکاماتی بنا کرده بودند؛ چنانکه شاپور دوم خندقی حفر کرده بود که به دریا می‌پیوست و در کنار آن دیدبان‌ها و پادگانهایی استوار بنا نهاده بود. احتمالا این همان خندقی است که خسرو انوشیروان آن را بازسازی کرده بود و به گفته ابن رسته از هیت تا کاظمه نزدیک بصره ادامه داشته است. بنابراین چنانکه منابع کهن تأکید دارند، به نظر میرسد بصره قبل از تأسیس، پایگاه یا اردوگاه سربازان ایرانی برای حفاظت از مرزهای ایران بوده است. | ||
===تأسیس=== | ===تأسیس=== | ||
تأسیس بصره با حادثه فتح اسلامی [[ایران]] پیوندی مستقیم دارد. در [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ق]] مسلمانان با اجازه و تأیید [[ابوبکر]] به قلمرو ایران حمله کردند و به خریبه در نزدیکی ابله که پایگاه قدیم ایرانیان بود و بعدها اساس شهر بصره شد، حمله کردند و ایرانیان را از آن نواحی راندند. این نخستین حمله مسلمانان به ناحیه بصره بود. | تأسیس بصره با حادثه فتح اسلامی [[ایران]] پیوندی مستقیم دارد. در [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ق]] مسلمانان با اجازه و تأیید [[ابوبکر]] به قلمرو ایران حمله کردند و به خریبه در نزدیکی ابله که پایگاه قدیم ایرانیان بود و بعدها اساس شهر بصره شد، حمله کردند و ایرانیان را از آن نواحی راندند. این نخستین حمله مسلمانان به ناحیه بصره بود. | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۲۰: | ||
==استان بصره== | ==استان بصره== | ||
===جغرافیا=== | ===جغرافیا=== | ||
استان بصره حدود ۲۰۷۲۰ کمـ ۲ مساحت دارد.<ref> | استان بصره حدود ۲۰۷۲۰ کمـ ۲ مساحت دارد.<ref>درویش، ص۵۷</ref> و مرکز آن شهر تاریخی بصره است. استان بصره از غرب به استان المثنی (سماوه)ُ از شرق به ایران (استان خوزستان)ُ از شمال شرقی به استان میسان (عماره)ُ از شمال غربی به استان ذی‌قار (ناصریه)، از جنوب شرقی به خلیج فارس (دهانه فاو) و از جنوب و جنوب غربی به کشور کویت محدود می‌شود. | ||
===آب و هوا=== | ===آب و هوا=== | ||
آب و هوای این استان گرم و بیابانی است.<ref> | آب و هوای این استان گرم و بیابانی است.<ref>کربل، ۷۳؛ درویش، ۶۳ </ref>و حداقل دما در زمستان ۱۹/۲ْ سانتیگراد و حداکثر آن در تابستان ۳۴/۱ْ است.<ref>محمد، ص۵۵</ref> در استان بصره بادهای موسمی متعددی میوزد که از نظر مبدأ، شدت وزش و دیگر ویژگی‌ها با هم اختلاف دارند. همو، ص۶۰ منابع آب استان را رودهای دجله، فرات، اروندرود، آبراهه‌های منشعب از آنها و هورها تشکیل میدهد.<ref> کربل، ص۷۳؛ درویش، ص۸۲-۸۴</ref> | ||
===راه‌ها=== | ===راه‌ها=== | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۹: | ||
===اقتصاد=== | ===اقتصاد=== | ||
اقتصاد استان بصره بر پایه استخراج نفت در حوزه‌های گوناگون مشتمل بر رمیله، زبیر، نهر عمر، حقل مجنون و جز آنها استوار است.<ref>نقشبندی، صناعة...، ص۳۲۴</ref> دو خط لوله اصلی انتقال نفت رمیله-زبیر و زبیر-فاو در این استان کشیده شده است.<ref> | اقتصاد استان بصره بر پایه استخراج نفت در حوزه‌های گوناگون مشتمل بر رمیله، زبیر، نهر عمر، حقل مجنون و جز آنها استوار است.<ref>نقشبندی، صناعة...، ص۳۲۴</ref> دو خط لوله اصلی انتقال نفت رمیله-زبیر و زبیر-فاو در این استان کشیده شده است.<ref>نقشبندی، صناعة...، ص۳۲۹-۳۳۰ </ref>افزون بر نفت، می‌توان از صنایع غذایی و نوشابه سازی، پارچه بافی و تولید پوشاک، چوب و کاغذ،شیمیایی و پتروشیمی، معدنی غیرفلزی و ماشین سازی نام برد.<ref> سریح، ص۲۲۰</ref> | ||
بیش از نصف تمام محصول خرمای عراق از نخلستان‌های بصره به دست می‌آید.<ref>سوسه، ص۶۸ </ref>حبوبات، ذرت، برنج و ارزن و انواع میوه‌ها مانند سیب، انجیر، زردآلو، شفتالو، به و انار که در میان نخلستان‌ها کاشته می‌شود، از محصولات کشاورزی استان است. به جزخرما، برخی محصولات دامی نیز چون پشم از این استان صادر می‌شود.<ref>بصره، انکارتا؛ بصره، دایرة المعارف..؛ بریتانیکا، | بیش از نصف تمام محصول خرمای عراق از نخلستان‌های بصره به دست می‌آید.<ref>سوسه، ص۶۸ </ref>حبوبات، ذرت، برنج و ارزن و انواع میوه‌ها مانند سیب، انجیر، زردآلو، شفتالو، به و انار که در میان نخلستان‌ها کاشته می‌شود، از محصولات کشاورزی استان است. به جزخرما، برخی محصولات دامی نیز چون پشم از این استان صادر می‌شود.<ref>بصره، انکارتا؛ بصره، دایرة المعارف..؛ بریتانیکا، ج۱، ص۹۴۵؛ بدیع، ص۹۲</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||