قحطانیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قحطانیان''' یا عرب قحطانی، یکی از نسب‌های دور اعراب در کنار [[عدنانیان]] است. به آنها عرب عاربه و اصیل نیز گفته می‌شود. نیای بزرگ ایشان قحطان بن عابر از فرزندان [[حضرت نوح(ع)]] است؛ چنان‌که برخی وی را از نسل [[حضرت ابراهیم(ع)]] یا [[حضرت هود(ع)]] و یا خود حضرت هود دانسته‌اند.  

قحطان به همراه قوم خود، از منطقه بابِل یا شمال شبه جزیره، به منطقه [[یمن]] رفت و این منطقه سرزمین اعراب بائده‌ای چون [[عاد]] و [[ثمود|ثمود]] بود که با عذاب الهی به هلاکت رسیده بودند. آنها اولین کسانی بودند که در این منطقه حکومت‌هایی را تشکیل دادند و تمام تمدن‌های یمن و کلیه فعالیت‌های عمرانی قبل از [[اسلام]]، مربوط به قحطانیان بوده است که می‌توان به حکومت‌هایی چون مَعین، قَتبان، حِمیریان و [[سَبائیان]] اشاره کرد.

برخی از قبائل قحطانی پس از انحطاط دولت‌های جنوب و ویرانی سد مأرب از یمن مهاجرت کرده و در مناطق مختلف شبه جزیره عرب منتشر شدند که از این میان می‌توان به هجرت قبیله [[خزاعه|خُزاعه]] به منطقه [[مکه]] و [[اوس و خزرج]] به [[یثرب]]، اشاره کرد.

عده‌ای از قبائل قحطانی واقع در یمن، در زمان صدر [[اسلام]] به دست [[امام علی(ع)]] مسلمان شده و همواره از دوستداران آن حضرت محسوب می‌شدند. پس از رحلت [[پیامبر اکرم(ص)]] اکثر هواداران علی(ع) از قبائل قحطانی بوده و این هواداری را می‌توان در تاریخ امامت امام علی(ع) از [[مدینه]] تا [[جنگ جمل]] مشاهده کرد؛ همانطور که نقش بسیار مهمی در همراهی [[امام حسین(ع)]] و [[واقعه عاشورا]] ایفا کردند.

حمیریان در منطقه یمن ماندند و حکومت‌های قدرتمندی را تشکیل دادند؛<ref>حسینی، باده ناب، ۱۳۸۲ش، ص۲۴.</ref> به طوری که برخی تمامی مردم یمن را از حمیریان می‌دانند.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، بیروت، ج۲، ص۱۵۶.</ref>

برخی از قبائل یمن در صدر اسلام به دست [[امام علی(ع)]] با دین [[اسلام]] آشنا شده و بدون جنگ و خونریزی، دین اسلام را پذیرفتند<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۱۳۲.</ref> و پیوسته دوستدار آن حضرت بوده و از [[شیعیان]] مخلص ایشان به شمار می‌آمدند.<ref>محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۲.</ref> قبائل قحطانی و یمنی حضور گسترده‌ای در [[فتوحات]] زمان صدر اسلام داشتند؛ به‌گونه‌ای که بیشتر اهالی شهر [[کوفه]] به عنوان یک اردوگاه نظامی در جبهه شرقی، از قبائل قحطانی بود.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۷۵.</ref>  

پس از درگذشت پیامبر اسلام(ص) اکثر هواداران علی(ع) را [[انصار]] که در اصل قحطانی بودند، تشکیل می‌دادند.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۱.</ref> این همراهی را می‌توان در تاریخ امامت امام علی(ع) از [[مدینه]] تا [[جنگ جمل]] مشاهده نمود؛ به‌گونه‌ای که اکثر شیعیان و سربازان امام در دوران خلافتش را قحطانیان تشکیل می‌دادند.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۱.</ref> فراوانی تعداد یاران امام از قبائل قحطانی به حدی است که برخی معتقدند که تعداد شیعیان و پیروان آن حضرت در میان قحطانیان بیشتر از [[عدنانیان]] بوده است.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۱.</ref> از میان قبائل قحطانی، سابقه [[تشیع]] در قبائلی چون حمدانیان که مستقیما به دست آن حضرت [[مسلمان]] شده بودند و همچنین قبیله ربیعه بیشتر از بقیه قبائل بوده است؛<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۳۵، ۱۹۴.</ref> به عنوان مثال [[مسعودی]] نویسنده کتاب [[مروج الذهب]] معتقد است که حتی یک نفر از قبیله حمدانیان نیز در لشکر [[معاویه]] حضور نداشت.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۴ به نقل از مسعودی.</ref> هرچند در میان برخی از قبائل قحطانی، اشخاصی که به مخالفت با امام پرداختند نیز وجود داشته است که می‌توان به [[اشعث بن قیس]] به عنوان یکی از بزرگان [[قبیله کنده|قبیله کِنده]]<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کن: منتظرالقائم، جستاری در تاریخ قبیله کنده و نقش نخبگان آن، پائیز ۱۳۷۷ش؛ عبدی، سیاوش، قبیله کنده قبل از اسلام، زمستان۱۳۸۵. </ref> و یا به پشتیبانی برخی از قبائل قحطانی از [[خوارج]] اشاره نمود.<ref> پژوهشکده تحقیقات اسلامی، مروری بر زندگانی فرماندهان اسلام، تهران، ص۷۱؛ کردی، پشتیبانی برخی از سران سیاسی عرب قحطانی از خوارج در سده اول و دوم هجری، پاییز و زمستان ۱۳۸۴.</ref>

این ارادت و همراهی را می‌توان در جریان قیام [[امام حسین(ع)]] نیز مشاهده کرد به گونه‌ای که [[ابن عباس]] با توجه به وجود شیعیان فراوان در سرزمین [[یمن]] در نامه‌ای به امام حسین(ع) با اذعان به این مطلب از وی می‌خواهد که به جای رفتن به [[کوفه]] به سمت یمن حرکت کند.<ref> محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۱.</ref> حضور گسترده آنان در کنار امام حسین(ع) در [[واقعه عاشورا]] با شهادت چهار تن از [[صحابه |صحابه رسول خدا(ص)]] که همگی از [[انصار]] بودند، قابل رصد می‌باشد.<ref>محرمی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان عصر غیبت صغری، ۱۳۷۸ش، ص۱۹۲.</ref>