کاربر ناشناس
سید احمد بن طاووس حلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←شاگردان) |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
| اندازه جعبه | | اندازه جعبه = | ||
| عنوان | | عنوان = | ||
| نام | | نام = سید جمال الدین احمد بن موسی ابن طاووس حلّی | ||
| تصویر | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر | | عنوان تصویر = | ||
| زادروز | | زادروز = | ||
| زادگاه | | زادگاه = | ||
| تاریخ مرگ | | تاریخ مرگ = ۶۷۳ق | ||
| مکان مرگ | | مکان مرگ = | ||
|عرض جغرافیایی محل دفن= | |عرض جغرافیایی محل دفن= | ||
|طول جغرافیایی محل دفن= | |طول جغرافیایی محل دفن= | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۶: | ||
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | ||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E | |longd=|longm=|longs=|longEW=E | ||
| محل زندگی | | محل زندگی = [[حله]] | ||
| ملیت | | ملیت = | ||
| نژاد | | نژاد = | ||
| تابعیت | | تابعیت = | ||
| تحصیلات | | تحصیلات = | ||
| دانشگاه | | دانشگاه = | ||
| پیشه | | پیشه = | ||
| سال‌های فعالیت | | سال‌های فعالیت = | ||
| کارفرما | | کارفرما = | ||
| نهاد | | نهاد = | ||
| نماینده | | نماینده = | ||
| شناخته‌شده برای | | شناخته‌شده برای = | ||
| نقش‌های برجسته | | نقش‌های برجسته = | ||
| سبک | | سبک = | ||
| استادان | | استادان = [[ابن نما حلی|نجیب الدین ابن نما]]، [[سید فخار بن معد موسوی|شمس الدین فخار بن معد بن فخار موسوی]]، [[احمد بن یوسف بن احمد عریضی|سید احمد بن یوسف بن احمد عریضی علوی حسینی]] و... | ||
| شاگردان | | شاگردان = [[علامه حلّی]]، [[حسن بن داوود حلی|شیخ تقی الدین حسن بن داوود حلّی]] و... | ||
| شهر خانگی | | شهر خانگی = | ||
| تلویزیون | | تلویزیون = | ||
| لقب | | لقب = فقیه اهل بیت(ع)؛ [[ابن طاووس (ابهام زدایی)|ابن طاووس]] | ||
| حزب | | حزب = | ||
| جنبش | | جنبش = | ||
| مخالفان | | مخالفان = | ||
| هیئت | | هیئت = | ||
| دین | | دین = [[اسلام]] | ||
| مذهب | | مذهب = [[امامیه]] | ||
| منصب | | منصب = [[نقابت]] | ||
| مکتب | | مکتب = | ||
| آثار | | آثار = بشری المحققین، الملاذ علماء الامامیه، کتاب الکر، الفوائد العده (الفرائد العده) در اصول فقه | ||
| خویشاوندان سرشناس = [[سید بن طاووس]] و [[عبدالکریم بن احمد حلی|غیاث الدین ابوالمظفر عبدالکریم بن احمد]] | | خویشاوندان سرشناس = [[سید بن طاووس]] و [[عبدالکریم بن احمد حلی|غیاث الدین ابوالمظفر عبدالکریم بن احمد]] | ||
| گفتاورد | | گفتاورد = | ||
| جوایز | | جوایز = | ||
| امضا | | امضا = | ||
| اندازه امضا | | اندازه امضا = | ||
| وبگاه | | وبگاه = | ||
| پانویس | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''سید جمال الدین احمد بن موسی ابن طاووس حلّی''' ( | {{دیگر کاربردها|ابن طاووس}} | ||
'''سید جمال الدین احمد بن موسی ابن طاووس حلّی''' (۶۷۳ه) ملقب به ابن طاووس و مشهور به [[فقیه]] [[اهل بیت]](ع). وی از [[:رده:محدثان شیعه|محدثین]] عصر خویش بود و نزد اساتیدی چون [[ابن نما حلی|نجیب الدین ابن نما]]، [[سید فخار بن معد موسوی|شمس الدین فخار بن معد بن فخار موسوی]]، [[احمد بن یوسف بن احمد عریضی|سید احمد بن یوسف بن احمد عریضی علوی حسینی]] و... درس آموخت. از شاگردان سرشناس وی می‌توان به [[علامه حلّی]] و [[حسن بن داوود حلی|شیخ تقی الدین حسن بن داوود حلّی]] اشاره داشت. وی پس از برادرش [[سید بن طاووس]]، مدتی منصب [[نقابت]] [[شیعیان]] را بر عهده داشت.<ref>مقاله فقیه اهل بیت(ع)، گلشن ابرار.</ref> | |||
==تولد و خاندان== | ==تولد و خاندان== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
در جهت انتساب این خاندان به طاووس در کتب تاریخی آمده است که جد هفتم ایشان ابوعبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن سلیمان بن داود، صورتی نیک و زیبا داشت امّا به سبب عدم همخوانی پاها و چهرۀ جذابش، در میان مردم به طاووس ملقب گردیده بود.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۸۹؛ والکنی والالقاب، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۰.</ref> در کتب تراجم از آل طاووس به نیکی یاد شده است و آنان را مردانی اهل علم و فضیلت و عرفان و با مجد و عظمت خوانده‌اند. [[سید بن طاووس|رضی الدین علی]] معروف به سید بن طاووس در این باره می‌گوید: | در جهت انتساب این خاندان به طاووس در کتب تاریخی آمده است که جد هفتم ایشان ابوعبدالله محمد بن اسحاق بن محمد بن سلیمان بن داود، صورتی نیک و زیبا داشت امّا به سبب عدم همخوانی پاها و چهرۀ جذابش، در میان مردم به طاووس ملقب گردیده بود.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۸۹؛ والکنی والالقاب، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۰.</ref> در کتب تراجم از آل طاووس به نیکی یاد شده است و آنان را مردانی اهل علم و فضیلت و عرفان و با مجد و عظمت خوانده‌اند. [[سید بن طاووس|رضی الدین علی]] معروف به سید بن طاووس در این باره می‌گوید: | ||
:: | :: «خداوند متعال ما را به وسیله پدران و نیاکان و مادرانی شرافت مند کرده است که همگی از دانش و دیانت و امانت بهرة تام و تمام داشته‌اند و مورد اعتماد کامل مردم بوده‌اند. همة مردم در مقابل شوکت آنان سر فرو آورده‌اند و ثناخوان ایشان بوده‌اند».<ref>راهنمای سعادت، ص۱۶.</ref> | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
جد پدری احمد بن موسی با | جد پدری احمد بن موسی با ۱۳ واسطه، [[امام حسن مجتبی]](ع) و از جانب مادر از نوادگان شیخ الطائفه، [[شیخ طوسی]] است و به جهت اینکه از طرف جدّة خود ام کلثوم دختر [[امام سجاد]](ع) به [[امام حسین]](ع) پیوند می‌خورد،<ref>راهنمای سعادت، ص۱۴.</ref> به ایشان «ذوالحسبین» نیز می‌گویند،<ref> کشف المحجة یا فانوس، ص۲۹۴.</ref> و به سادات حسنی حسینی مشهورند. | ||
موسی بن طاووس از محدثین عصر خویش و همانند اجدادش در [[فقه]] و فقاهت شهره بود. وی چهار فرزند پسر به نام‌های شرف الدین محمد، عزالدین حسن، جمال الدین احمد و رضی الدین ابوالقاسم داشت. در میان فرزندان وی فقط نسل آخرین فرزند یعنی سید بن طاووس باقی مانده است و نسل طاووس فقط منحصر در سید بن طاووس است.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۸۹ و ریحانة الادب، ج۸ پاورقی ص۷۳.</ref> | موسی بن طاووس از محدثین عصر خویش و همانند اجدادش در [[فقه]] و فقاهت شهره بود. وی چهار فرزند پسر به نام‌های شرف الدین محمد، عزالدین حسن، جمال الدین احمد و رضی الدین ابوالقاسم داشت. در میان فرزندان وی فقط نسل آخرین فرزند یعنی سید بن طاووس باقی مانده است و نسل طاووس فقط منحصر در سید بن طاووس است.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۸۹ و ریحانة الادب، ج۸ پاورقی ص۷۳.</ref> | ||
در میان فرزندان موسی بن طاووس دو تن به درجه‌های عالی علمی و معنوی دست یافتند که اتفاقاً هر دو هم به ''ابن طاووس'' اشتهار داشتند؛ یکی احمد بن موسی و دیگری رضی الدین ابوالقاسم علی معروف به سید بن طاووس. | در میان فرزندان موسی بن طاووس دو تن به درجه‌های عالی علمی و معنوی دست یافتند که اتفاقاً هر دو هم به ''ابن طاووس'' اشتهار داشتند؛ یکی احمد بن موسی و دیگری رضی الدین ابوالقاسم علی معروف به [[سید بن طاووس]]. | ||
==وجه تمایز== | ==وجه تمایز== | ||
در میان علماء شیعه در مسائل فقهی و رجالی و در جایی که قرینه‌ای نیست هرگاه نامی از ابن طاووس آورده می‌شود، اشاره به احمد بن موسی دارد، که با لقب | در میان علماء شیعه در مسائل فقهی و رجالی و در جایی که قرینه‌ای نیست هرگاه نامی از ابن طاووس آورده می‌شود، اشاره به احمد بن موسی دارد، که با لقب «فقیه اهل بیت(ع)» مشهور است؛ اما در کتب [[دعا|ادعیه]]، اگر ابن طاووس گفته شود، منظور رضی الدین علی ملقب به [[سید بن طاووس]] می‌باشد.<ref>الفوائد الرضویه، ج۱، ص۳۹؛ رک: اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۳۴۴؛ وامل الآمل، ج۲، ص۲۹؛ و اعلام قاموس تراجم، ج۱، ص۲۴۷.</ref> | ||
==زندگی علمی== | ==زندگی علمی== | ||
احمد از اساتید | احمد از اساتید برجسته آن زمان کسب فیض کرد و از برخی از ایشان اجازه روایت گرفت. برخی از ایشان عبارتند از: | ||
# [[ابن نما حلی|نجیب الدین ابن نما]] (متوفی ۶۴۵هجری) <ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | # [[ابن نما حلی|نجیب الدین ابن نما]] (متوفی ۶۴۵هجری)<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | ||
# [[فخار بن معد موسوی|شمس الدین فخار بن معد بن فخار موسوی]] (متوفی ۶۳۰هجری) <ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ و روضات الجنات، ج۱، ص۶۶.</ref> | # [[فخار بن معد موسوی|شمس الدین فخار بن معد بن فخار موسوی]] (متوفی ۶۳۰هجری)<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ و روضات الجنات، ج۱، ص۶۶.</ref> | ||
# [[احمد بن یوسف بن احمد عریضی|سید احمد بن یوسف بن احمد عریضی علوی حسینی]]<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | # [[احمد بن یوسف بن احمد عریضی|سید احمد بن یوسف بن احمد عریضی علوی حسینی]]<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | ||
# [[حسین بن خشرم|شیخ سدید الدین ابوعلی حسین بن خشرم]]<ref>امل الآمل، ج۲، ص۹۲.</ref> | # [[حسین بن خشرم|شیخ سدید الدین ابوعلی حسین بن خشرم]]<ref>امل الآمل، ج۲، ص۹۲.</ref> | ||
# [[یحیی بن محمد بن یحیی بن فرج سوراوی|شیخ یحیی بن محمد بن یحیی بن فرج سوراوی]] <ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | # [[یحیی بن محمد بن یحیی بن فرج سوراوی|شیخ یحیی بن محمد بن یحیی بن فرج سوراوی]]<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | ||
==ابداع روش جدید== | ==ابداع روش جدید== | ||
احمد بن طاووس را باید از پیشقراولان ترقی و تجدد در علوم حساب کرد. وی با مطالعه دقیق در نوع تقسیم بندی احادیث که توسط قدماء درست شده بود، به اشکالات و ایرادات اساسی این گونه تقسیم بندی پی برد و با ایجاد یک تقسیم بندی جدید، شکلی منطقی به احادیث در میان امامیه داد، تا سره و ناسره آسانتر از یکدیگر شناخته شوند. | احمد بن طاووس را باید از پیشقراولان ترقی و تجدد در علوم حساب کرد. وی با مطالعه دقیق در نوع تقسیم بندی احادیث که توسط قدماء درست شده بود، به اشکالات و ایرادات اساسی این گونه تقسیم بندی پی برد و با ایجاد یک تقسیم بندی جدید، شکلی منطقی به احادیث در میان امامیه داد، تا سره و ناسره آسانتر از یکدیگر شناخته شوند. | ||
پیشینیان خبر را به صحیح و غیر آن تقسیم می‌کردند، امّا احمد بن موسی احادیث را به چهار قسم صحیح، حسن، موثق و ضعیف تقسیم کرد، که هم اکنون این اصطلاح متداول و معمول است و سایر مصطلحات در این چهار قسم مندرج می‌باشد. <ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ و روضات الجنات، ج۱، ص۶۶.</ref> | پیشینیان خبر را به صحیح و غیر آن تقسیم می‌کردند، امّا احمد بن موسی احادیث را به چهار قسم صحیح، حسن، موثق و ضعیف تقسیم کرد، که هم اکنون این اصطلاح متداول و معمول است و سایر مصطلحات در این چهار قسم مندرج می‌باشد.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ و روضات الجنات، ج۱، ص۶۶.</ref> | ||
باید دانست که بسیاری از احادیث ضعیف طبق روش احمد بن موسی بن طاووس، در شمار احادیث صحیح به عقیدة قدمای شیعه بود؛ چرا که معیار صحت در نزد ایشان وثوق و اعتماد به صدور حدیث از امام(ع) بود. | باید دانست که بسیاری از احادیث ضعیف طبق روش احمد بن موسی بن طاووس، در شمار احادیث صحیح به عقیدة قدمای شیعه بود؛ چرا که معیار صحت در نزد ایشان وثوق و اعتماد به صدور حدیث از امام(ع) بود. | ||
===انقسام حدیث پس از احمد=== | ===انقسام حدیث پس از احمد=== | ||
پس از وی شاگردش [[علامه حلّی]] و سایر [[:رده:فقهای شیعه|مجتهدین]] و [[:رده:محدثان شیعه|محدثین]] [[شیعه]]، این انقسام را در میان علوم حدیثی رواج دادند تا در زمان بزرگواران [[مجلسی دوم|مجلسی]] بقیه اقسام حدیث که در میان [[امامیه]] متداول است به این تقسیم بندی اضافه گردید. هم اکنون در تقسیم نهایی احادیث امامیه به غیر از چهارنوع | پس از وی شاگردش [[علامه حلّی]] و سایر [[:رده:فقهای شیعه|مجتهدین]] و [[:رده:محدثان شیعه|محدثین]] [[شیعه]]، این انقسام را در میان علوم حدیثی رواج دادند تا در زمان بزرگواران [[مجلسی دوم|مجلسی]] بقیه اقسام حدیث که در میان [[امامیه]] متداول است به این تقسیم بندی اضافه گردید. هم اکنون در تقسیم نهایی احادیث امامیه به غیر از چهارنوع ابداعی احمد بن موسی، مصطلحاتی مثل [[مرسل]]، [[مضمر]]، معضل، مسلسل، مضطرب، مدلّس، [[مقطوع]]، موقوف، [[مقبول]] و شاذ و... به آن اضافه شد.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ برای مطالعه بیشتر رجوع شود به کتاب علم الحدیث نوشتة آقای کاظم مدیر شانه چی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۷۲ ش.</ref> | ||
===مخالفت با روش جدید=== | ===مخالفت با روش جدید=== | ||
ابداع این روش، به شدت از طرف عده‌ای از [[اخباریون]] | ابداع این روش، به شدت از طرف عده‌ای از [[اخباریون]] آن زمان مورد انکار قرار گرفت. این مخالفت‌ها کار را به جایی رساند که اخباریون در انکار این تأسیس اصطلاح، به قدری افراط نمودند که اعتقاد پیدا کردند که دو بار دین منهدم شده است که یکی از آن موارد انهدام دین همین ابداع این تقسیم بندی جدید است.<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
==تألیفات== | ==تألیفات== | ||
احمد بن موسی آثار متنوعی را در موضوعات [[کلام]]، [[اخلاق]]، [[علم رجال|رجال]]، فقه و [[حدیث]] به رشته تحریر درآورد که متأسفانه تعدادی از آنها در طوفان حوادث از بین رفته است. ابن داوود، برای وی حدود هشتاد و دو اثر تصنیف نام برده است.<ref> | احمد بن موسی آثار متنوعی را در موضوعات [[کلام]]، [[اخلاق]]، [[علم رجال|رجال]]، فقه و [[حدیث]] به رشته تحریر درآورد که متأسفانه تعدادی از آنها در طوفان حوادث از بین رفته است. ابن داوود، برای وی حدود هشتاد و دو اثر تصنیف نام برده است.<ref>رک: روضات الجنات، ج۱، ص۶۶؛ و اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۲،، ص۳۴۴، و امل الآمل، ج۲، ص۲۹؛ رجال ابن داود، صص۴۶-۴۷.</ref> | ||
{{ستون شروع|3}} | |||
# بشری المحققین، این کتاب فقهی در | # بشری المحققین، این کتاب فقهی در ۶ جلد نگاشته شده است. | ||
# الملاذ علماء الامامیه، | # الملاذ علماء الامامیه، ۴ جلد در فقه. | ||
# کتاب الکر | # کتاب الکر | ||
# الفوائد العده (الفرائد العده) در اصول فقه | # الفوائد العده (الفرائد العده) در اصول فقه | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
# نباء المقالة العلویه فی نقض رساله العثمانیه، این کتاب در نقض رساله عثمان جاحظ می‌باشد. | # نباء المقالة العلویه فی نقض رساله العثمانیه، این کتاب در نقض رساله عثمان جاحظ می‌باشد. | ||
# المسائل، در اصول دین | # المسائل، در اصول دین | ||
# عین العبره فی غین العترة، این کتاب در مورد آیات وارده در‌شان اهل بیت(ع) و در بطلان مذاهب غیر اهل بیت(ع) می‌باشد. خوانساری در روضات الجنات<ref>روضات الجنات، ج۱، ص۶۷.</ref> در این باره نوشته است: در دیپاچه کتاب و غیر آن مکرراً کتاب را به شخصی بنام عبدالله بن اسماعیل نسبت می‌دهد که چنین اسمی در هیچ یک از طبقات علماء اصحاب شیعه یافت نمی‌گردد. بنابراین این کتاب در نهایت رعایت [[تقیه]] و حفظ هویت نگارنده تالیف شده است. نزد ما نسخه‌ای از این کتاب هست که [[شهید ثانی]] ره در ابتدای آن نوشته که این کتاب از تصانیف سید بزرگوار جمال الدین احمد بن موسی الطاووس است و انتساب آن به عبدالله بن اسماعیل بدین جهت است که همه عبد خداوند هستند و موسی بن طاووس هم، از نوادگان اسماعیل است. | # عین العبره فی غین العترة، این کتاب در مورد آیات وارده در‌شان اهل بیت(ع) و در بطلان مذاهب غیر اهل بیت(ع) می‌باشد. خوانساری در روضات الجنات<ref>روضات الجنات، ج۱، ص۶۷.</ref> در این باره نوشته است: در دیپاچه کتاب و غیر آن مکرراً کتاب را به شخصی بنام عبدالله بن اسماعیل نسبت می‌دهد که چنین اسمی در هیچ یک از طبقات علماء اصحاب شیعه یافت نمی‌گردد. بنابراین این کتاب در نهایت رعایت [[تقیه]] و حفظ هویت نگارنده تالیف شده است. نزد ما نسخه‌ای از این کتاب هست که [[شهید ثانی]] ره در ابتدای آن نوشته که این کتاب از تصانیف سید بزرگوار جمال الدین احمد بن موسی الطاووس است و انتساب آن به عبدالله بن اسماعیل بدین جهت است که همه عبد خداوند هستند و موسی بن طاووس هم، از نوادگان اسماعیل است.» | ||
# زهرة الریاض و نزهة المرتاض. | # زهرة الریاض و نزهة المرتاض. | ||
# الاختیار فی ادعیه اللیل والنهار | # الاختیار فی ادعیه اللیل والنهار | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
# حل الاشکال فی معرفة الرجال | # حل الاشکال فی معرفة الرجال | ||
# دیوان شعر، پسرش سید عبدالکریم در بعضی از اجازاتش آن را نقل کرده است. | # دیوان شعر، پسرش سید عبدالکریم در بعضی از اجازاتش آن را نقل کرده است. | ||
{{پایان}} | |||
==نقابت== | ==نقابت== | ||
برچیده شدن [[عباسیان|خلافت عباسی]] در سال ۶۵۶ هجری توسط [[هلاکوخان]] مغول، موجب شد احمد بن موسی و برادرش، با برخی رجال دولتی [[شیعه]] همچون [[ابن علقمی]] (متوفی ۶۵۶هجری) و [[عزالدین ابوالفضل]] پیوند دوستی برقرار کنند. <ref>بحارالانوار، ج۷، ص۴۴.</ref> | برچیده شدن [[عباسیان|خلافت عباسی]] در سال ۶۵۶ هجری توسط [[هلاکوخان]] مغول، موجب شد احمد بن موسی و برادرش، با برخی رجال دولتی [[شیعه]] همچون [[ابن علقمی]] (متوفی ۶۵۶هجری) و [[عزالدین ابوالفضل]] پیوند دوستی برقرار کنند.<ref>بحارالانوار، ج۷، ص۴۴.</ref> | ||
گرچه این دو برادر در زمان خلافت [[عباسیان]] هرگز منصب [[نقابت]] را نپذیرفتند امّا پس از آن در زمان هلاکوخان مغول براساس مصالحی هر دو به این منصب پای نهادند.<ref>الفصول الفخریه، صص۱۳۲ – ۱۳۱.</ref> | گرچه این دو برادر در زمان خلافت [[عباسیان]] هرگز منصب [[نقابت]] را نپذیرفتند امّا پس از آن در زمان هلاکوخان مغول براساس مصالحی هر دو به این منصب پای نهادند.<ref>الفصول الفخریه، صص۱۳۲ – ۱۳۱.</ref> | ||
با تدبیر علمای شیعه | با تدبیر علمای شیعه حله، از جمله احمد و علی بن موسی بن طاووس مبنی بر پیوستن به ایل مغول، از هجوم خانمان سوز آنها به حلّه جلوگیری شد.<ref>مجمع الآداب، فی معجم الالقاب، ج۴، ص۵۰۸.</ref> این اقدام نشانگر مصلحت اندیشی و آگاهی اینان به مسائل مهم روزگار خویش و انعطاف پذیری در برابر واقعیت است. احمد بن موسی مقام نقابت [[سادات]] علوی را در [[عراق]] و سورا، احراز کرد که ظاهراً پس از درگذشت برادرش رضی الدین سید بن طاووس بوده است.<ref>لؤلؤة، البحرین، ص۲۳۸، و ریاض العلماء، ج۱، ص۷۵.</ref> | ||
==فرزند== | ==فرزند== | ||
احمد فرزندی داشت که او هم به | احمد فرزندی داشت که او هم به «ابن طاووس» مشهور شد. [[عبدالکریم بن احمد حلی|غیاث الدین ابوالمظفر عبدالکریم بن احمد]] (۶۴۸-۶۹۳ق) نیز همچون پدر در شمار فقهاء و ادباء عصر خویش بود. وی نیز همچون پدر، منصب نقابت را مدتی کوتاه بر عهده داشت. در مورد استعداد و هوش عجیب او سخن‌ها گفته شده است.<ref>رک: الکنی والالقاب، ج۱، ص۳۴۱؛ اعیان الشیعه، ج۸، ص۴۲.</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
احمد بن موسی بن طاووس در سال | احمد بن موسی بن طاووس در سال ۶۷۳ق در حلّه درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۳۴۴ و روضات الجنات، ج۱، ص۶۸، و امل الآمل، ج۲، ص۲۹؛ و اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۸۹.</ref> امروزه در محله «جباویین» حلّه مرقدی است که منسوب به او و زیارتگاه شیعیان بوده است.<ref>لؤلؤة البحرین، ص۲۴۲، و مفاخر اسلام، ج۴، ص۱۶۶.</ref> | ||
البته برخی مرگ وی را [[شهادت]] قلمداد کرده‌اند اما [[عبدالله افندی اصفهانی|افندی]] در این مورد چنین نگاشته است: | البته برخی مرگ وی را [[شهادت]] قلمداد کرده‌اند اما [[عبدالله افندی اصفهانی|افندی]] در این مورد چنین نگاشته است: | ||
:: | :: «یکی از فضلاء در کتابش نوشته است، این سید و برادرش رضی الدین علی به قتل رسیده و شهید شده‌اند، امّا شهادت آنها محل تأمل است، چرا که من در کتب علماء و اصحاب ندیده‌ام که نوشته باشند که این دو بزرگوار ولو با سمّ شهید شده‌اند.»<ref>ریاض العلماء، ج۱، ص۷۵ – ۷۴.</ref> | ||
==در نگاه دیگران== | ==در نگاه دیگران== | ||
احمد بن موسی در نظر دانشمندان [[شیعه]]، به [[زهد]] و [[تقوی]] اشتهار دارد و عظمت علمی و معنوی وی، مورد تحسین بوده است. | احمد بن موسی در نظر دانشمندان [[شیعه]]، به [[زهد]] و [[تقوی]] اشتهار دارد و عظمت علمی و معنوی وی، مورد تحسین بوده است. | ||
شیخ تقی الدین حسن بن داوود حلّی، در مورد استاد خود چنین نگاشته است: | شیخ تقی الدین حسن بن داوود حلّی، در مورد استاد خود چنین نگاشته است: | ||
:: | :: «احمد بن موسی ابن طاووس سرور پاکسرشت ما، امام معظم، فقیه اهل بیت(ع)، دانشمندی مصنف و مجتهد و پرهیزگارترین فضلای زمان خود بود... او علم رجال و روایت و تفسیر را چنان مورد تحقیق و بررسی قرار داده بود که فردی بر آن متصور نیست. او مرا بزرگ کرد و آموزش داد و نیکی‌ها درباره‌ام عنایت فرمود بیشتر فوائد این کتاب (رجال ابن داود) از اشارات و تحقیقات آن بزرگوار است. خدا بهترین پاداش نیکوکاران را به وی عطا فرماید».<ref>رجال ابن داود، ص۴۶.</ref> | ||
[[شیخ عباس قمی]] درباره وی می‌نویسد: | [[شیخ عباس قمی]] درباره وی می‌نویسد: | ||
:: | :: «وبالجمله سید احمد بن طاووس شیخ الفقهاء و فقیه اهل بیت(ع) فاضل شاعر عالم صالح زاهد عابد با ورع، فقیه محدث مدقق، ثقه جلیل القدر، فخرالفقهاء سند الافاضل، جمال الدین ابوالفضائل صاحب تصانیف کثیره است.<ref>الفوائد الرضویه، ج۱، ص۳۹.</ref> | ||
[[شیخ حر عاملی]] در [[امل الآمل]] نوشته است: | [[شیخ حر عاملی]] در [[امل الآمل]] نوشته است: | ||
:: | :: «احمد بن طاووس عالمی فاضل، صالحی زاهد، عابدی با ورع و فقیهی محدث و ثقه بود وی در میان علماء از منزلت و‌شأن والایی برخوردار بود.»<ref>امل الآمل، ج۲، ص۲۹.</ref> | ||
[[سید محسن امین]] در کتاب [[اعیان الشیعه]] در مورد وی می‌نگارد: | [[سید محسن امین]] در کتاب [[اعیان الشیعه]] در مورد وی می‌نگارد: | ||
:: | :: «وی مجتهدی واسع العلم بود. او پیشوای فقهی، اصولی، ادبی و رجالی اهل فضل زمانش بود. او با ورع‌ترین فرد زمانش و اجلّ بر اهل زمانه‌اش بود.»<ref>اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۹۰.</ref> | ||
[[محمد بن علی اردبیلی|اردبیلی]] در [[جامع الرواة]]، <ref>جامع الرواه ج۱ ص۷۲.</ref> [[ابو علی حائری]] در [[منتهی المقال]]، <ref>منتهی المقال ج۱ ص۳۵۲.</ref> [[عبدالله مامقانی|مامقانی]] در [[تنقیح المقال]]، <ref>تنقیح المقال، ج۱، ص۹۷، شماره ۵۶۳.</ref> [[مصطفی بن حسین تفرشی|سید مصطفی حسینی تفرشی]] در [[نقد الرجال]]، <ref>نقد الرجال، ص۳۵.</ref> و حتی خیر الدین | [[محمد بن علی اردبیلی|اردبیلی]] در [[جامع الرواة]]،<ref>جامع الرواه ج۱ ص۷۲.</ref> [[ابو علی حائری]] در [[منتهی المقال]]،<ref>منتهی المقال ج۱ ص۳۵۲.</ref> [[عبدالله مامقانی|مامقانی]] در [[تنقیح المقال]]،<ref>تنقیح المقال، ج۱، ص۹۷، شماره ۵۶۳.</ref> [[مصطفی بن حسین تفرشی|سید مصطفی حسینی تفرشی]] در [[نقد الرجال]]،<ref>نقد الرجال، ص۳۵.</ref> و حتی خیر الدین زِرِکلی در اعلام<ref>زرکلی، اعلام، ج۱، ص۲۴۶.</ref> مهمترین وصفی که در مورد وی به کار برده «فقیه اهل بیت علیه‌السلام» و «پرهیزگارترین فضلاء زمان خود» است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس2}} | |||
{{ | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
* ابن عنبه، جمال الدین احمد بن علی، الفصول الفخریه، به اهتمام سید جلال الدین محدث ارموی، نشر علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۳ش. | * ابن عنبه، جمال الدین احمد بن علی، الفصول الفخریه، به اهتمام سید جلال الدین محدث ارموی، نشر علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
* ابن فوطی شیبانی، کمال الدین ابوالفضل عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، تحقیق محمد کاظم، نشر | * ابن فوطی شیبانی، کمال الدین ابوالفضل عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، تحقیق محمد کاظم، نشر مؤسسه الطباعه و النشر، تهران ۱۴۱۶ق، چاپ اول. | ||
* ابو علی حائری، منتهی المقال، | * ابو علی حائری، منتهی المقال، مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، بیروت ۱۴۱۹ ه. | ||
* اردبیلی محمد بن علی، جامع الرواه، دارالاضواء، بیروت ۱۴۰۳ | * اردبیلی محمد بن علی، جامع الرواه، دارالاضواء، بیروت ۱۴۰۳ ه. | ||
* امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق. | * امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق. | ||
* بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، دارالاضواء بیروت، ۱۴۰۶ | * بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، دارالاضواء بیروت، ۱۴۰۶ ه. | ||
* تقی الدین حسن بن علی بن داود حلی، کتاب الرجال، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، نشر مطبعه الحیدر به نجف ۱۳۹۲ | * تقی الدین حسن بن علی بن داود حلی، کتاب الرجال، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، نشر مطبعه الحیدر به نجف ۱۳۹۲ ه. | ||
* حر عاملی، امل الآمل، نشر دارالکتاب الاسلامی، قم ۱۳۶۲ش. | * حر عاملی، امل الآمل، نشر دارالکتاب الاسلامی، قم ۱۳۶۲ش. | ||
* حسینی تفرشی، سید مصطفی، انتشارات الرسول المصطفی صلی الله علیه و آله، قم بی‌تا. | * حسینی تفرشی، سید مصطفی، انتشارات الرسول المصطفی صلی الله علیه و آله، قم بی‌تا. | ||
* خویی ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات، بیروت ۱۴۱۳ق. | * خویی ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات، بیروت ۱۴۱۳ق. | ||
* دوانی، علی، مفاخر اسلام، مرکز انتشارات اسناد انقلاب اسلامی تهران، ۱۳۷۸ش. | * دوانی، علی، مفاخر اسلام، مرکز انتشارات اسناد انقلاب اسلامی تهران، ۱۳۷۸ش. | ||
* زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت ۱۳۸۹ | * زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت ۱۳۸۹ ه. بی‌جا. | ||
* سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۸ش، چاپ اول. | * سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۸ش، چاپ اول. | ||
* شهیدی گلپایگانی، سید محمدباقر، راهنمای سعادت (ترجمه کشف المحجة) تهران، نشر سعدی، ۱۳۸۲ق. | * شهیدی گلپایگانی، سید محمدباقر، راهنمای سعادت (ترجمه کشف المحجة) تهران، نشر سعدی، ۱۳۸۲ق. | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۶۸: | ||
* گلشن ابرار (خلاصه‌ای از زندگی اسوه‌های علم و عمل)، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع) وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، معروف، قم. | * گلشن ابرار (خلاصه‌ای از زندگی اسوه‌های علم و عمل)، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع) وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، معروف، قم. | ||
* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، انتشارات جهان، تهران بی‌تا. | * مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، انتشارات جهان، تهران بی‌تا. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، نشر | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، نشر مؤسسه وفا، بیروت ۱۴۰۳ق، چاپ سوم. | ||
* مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانه الادب، نشر خیام، تهران، ۱۳۷۴ش. | * مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانه الادب، نشر خیام، تهران، ۱۳۷۴ش. | ||
* موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، فی احوال العلماء و السادات، مطبعه الحیدریه، تهران، ۱۳۹۰ق. | * موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، فی احوال العلماء و السادات، مطبعه الحیدریه، تهران، ۱۳۹۰ق. | ||
{{پایان}} | |||
{{مراجع تقلید شیعه}} | {{مراجع تقلید شیعه}} | ||