۱۶٬۹۷۹
ویرایش
مختار بن ابی‌عبید ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
حذف منابع اضافه
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (حذف منابع اضافه) |
||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
'''احادیث ذم''' | '''احادیث ذم''' | ||
*از امام باقر(ع) نقل شده که امام سجاد(ع) فرستادگان مختار را به حضور نپذیرفته و هدایای وی را پس فرستاد و وی را کَذّاب خواند. مامقانی این واکنش امام سجاد(ع) را به دلیل خوف از عبدالملک بن مروان و [[تقیه]] دانسته است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> | *از امام باقر(ع) نقل شده که امام سجاد(ع) فرستادگان مختار را به حضور نپذیرفته و هدایای وی را پس فرستاد و وی را کَذّاب خواند. مامقانی این واکنش امام سجاد(ع) را به دلیل خوف از [[عبدالملک بن مروان]] و [[تقیه]] دانسته است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۵.</ref> | ||
*امام صادق(ع): مختار بر امام سجاد(ع) دروغ می‌بست.<ref>کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۱۲۵.</ref> به گفته | *امام صادق(ع): مختار بر امام سجاد(ع) دروغ می‌بست.<ref>کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۱۲۵.</ref> به گفته آیت‌الله خویی این حدیث از نظر سندی ضعیف است.<ref> خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۹۶.</ref> | ||
*مختار در ساباط به عمویش [[سعد بن مسعود]] پیشنهاد داد که امام حسن(ع) را تحویل [[معاویه]] دهد، تا جایگاهش متزلزل نشود.<ref> صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۲۲۱.</ref> به گفته آیت‌الله خویی این حدیث به دلیل [[حدیث مرسل|مرسل]] بودن قابل اعتماد نیست، همچنین بر فرض صحت می‌توان گفت که مختار در اظهارش جدی نبوده است بلکه قصد داشته نظر عمویش را کشف کند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۸، ص۹۷.</ref> و با روایاتی که وی را شیعه می‌داند سازگاری ندارد.<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | *مختار در ساباط به عمویش [[سعد بن مسعود]] پیشنهاد داد که امام حسن(ع) را تحویل [[معاویه]] دهد، تا جایگاهش متزلزل نشود.<ref> صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۲۲۱.</ref> به گفته آیت‌الله خویی این حدیث به دلیل [[حدیث مرسل|مرسل]] بودن قابل اعتماد نیست، همچنین بر فرض صحت می‌توان گفت که مختار در اظهارش جدی نبوده است بلکه قصد داشته نظر عمویش را کشف کند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱۸، ص۹۷.</ref> و با روایاتی که وی را شیعه می‌داند سازگاری ندارد.<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
*بنا بر روایتی | *بنا بر روایتی مختار اهل [[جهنم]] است ولی [[امام حسین(ع)]] او را شفاعت می‌کند.<ref> طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۴۶۶.</ref> این روایت از نظر علمای [[علم رجال]] ضعیف است.<ref> خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۹۷.</ref> همچنین به گفته مامقانی ورود مختار به جهنم با عادل بودن او سازگار نیست نه با شیعه بودنش. و کسی ادعا نکرده است که مختار عدالت دارد.<ref> مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
*بنا به برخی گزارشها مختار ادعای [[نبوت]] داشته است. به گفته عبدالله مامقانی در منابع شیعه اثری از این ادعا وجود ندارد بلکه این را اهل‌سنت به او | *بنا به برخی گزارشها مختار ادعای [[نبوت]] داشته است. به گفته عبدالله مامقانی در منابع شیعه اثری از این ادعا وجود ندارد بلکه این نسبت را اهل‌سنت به او داده‌اند چراکه برخی از بزرگان آنها که در واقعه کربلا نقش داشته‌اند را به قتل رسانده است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۵و۲۰۶.</ref> | ||
آیت‌الله خویی پس از ذکر روایات مدح و ذم، روایات مدح را ترجیح داده است.<ref> خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۹۴.</ref> همچنین این ترجیح به [[سید ابن طاووس]] | آیت‌الله خویی پس از ذکر روایات مدح و ذم، روایات مدح را ترجیح داده است.<ref> خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۹۴.</ref> همچنین این ترجیح به [[سید ابن طاووس]] نیز نسبت داده شده است.<ref> مقامانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
==دیدگاه‌ها درباره مختار== | ==دیدگاه‌ها درباره مختار== | ||
عالمان شیعه درباره شخصیت مختار اختلاف‌نظر دارند: | عالمان شیعه درباره شخصیت مختار اختلاف‌نظر دارند: | ||
=== مختار خونخواه اهل‌بیت بود=== | === مختار خونخواه اهل‌بیت بود=== | ||
[[باقر شریف قرشی]] معتقد است که قیام مختار برای جاه‌طلبی و ریاست نبوده بلکه برای خونخواهی اهل‌بیت پیامبر(ص) و انتقام از قاتلان آنها بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین [[نجم‌الدین طبسی]] معتقد است که اتهامات به مختار نتیجه جو ضد مختاری بوده که [[بنی‌امیه]] آن را ساختند. وی | [[باقر شریف قرشی]] معتقد است که قیام مختار برای جاه‌طلبی و ریاست نبوده بلکه برای خونخواهی اهل‌بیت پیامبر(ص) و انتقام از قاتلان آنها بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین [[نجم‌الدین طبسی]] معتقد است که اتهامات به مختار نتیجه جو ضد مختاری بوده که [[بنی‌امیه]] آن را ساختند. وی طلب رحمت امام باقر(ع) برای مختار را به نوعی تأیید کارهای او در قبال قتل قاتلان امام حسین(ع) دانسته است.<ref>[http://velaseddighah.com/fa/?p=2977#more-2977| پایگاه اطلاع‌رسانی شیخ نجم‌الدین طبسی]</ref> | ||
به گفته [[ابن نما حلی]] سخنان [[امامان شیعه|امامان(ع)]] در مدح و ستایش مختار است. وی بر این عقیده است دعای خیر امام سجاد(ع) برای مختار دلیلی است بر اینکه او نزد امام سجاد(ع) از پاکان و خوبان به شمار می‌آمده است.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۴۶ | به گفته [[ابن نما حلی]] سخنان [[امامان شیعه|امامان(ع)]] در مدح و ستایش مختار است. وی بر این عقیده است دعای خیر امام سجاد(ع) برای مختار دلیلی است بر اینکه او نزد امام سجاد(ع) از پاکان و خوبان به شمار می‌آمده است.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۴۶.</ref> | ||
به گفته | [[عبدالله مامقانی]] مختار را شیعه امامی دانسته گرچه وثاقتش ثابت نیست.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> به گفته او، [[علامه حلی]] نیز در قسمت اول کتاب خود از مختار یاد کرده است او کسی که غیرامامی باشد حتی اگر از نظر [[وثاقت]] به حد اعلی و در مدح به سرحد کمال رسیده باشد را در کتابش نیاورده است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> | ||
===مختار قدرت‌طلب بود=== | ===مختار قدرت‌طلب بود=== | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
=== خودداری از قضاوت درباره مختار=== | === خودداری از قضاوت درباره مختار=== | ||
[[میرزا محمد استرآبادی]] معتقد است نباید از مختار به بدی یاد کرد. در عین حال روایات وی را قابل اعتماد نمیداند و در مورد او توقف کرده است.<ref>جامع الرواه، ج۲، ص۲۲۱.</ref> [[علامه مجلسی]] | [[میرزا محمد استرآبادی]] معتقد است نباید از مختار به بدی یاد کرد. در عین حال روایات وی را قابل اعتماد نمیداند و در مورد او توقف کرده است.<ref>جامع الرواه، ج۲، ص۲۲۱.</ref> [[علامه مجلسی]] ایمان مختار را کامل ندانسته و اقدامات وی را بدون اجازه امام معصوم دانسته است در عین حال معتقد است به دلیل آنکه مختار کارهای نیک زیادی انجام داده است عاقبت به‌خیر شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳۹.</ref> با این حال درباره او توقف کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳۹.</ref> | ||
===دیدگاه علمای اهل‌سنت=== | ===دیدگاه علمای اهل‌سنت=== | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
*مختصر اخبار المختار نوشته [[شیخ طوسی]] | *مختصر اخبار المختار نوشته [[شیخ طوسی]] | ||
*اخبار المختار نوشته محمد بن حسن بن حمزه جعفری طالبی | *اخبار المختار نوشته محمد بن حسن بن حمزه جعفری طالبی | ||
*شرح الثار فی احوال المختار نوشته [[جعفر بن محمد بن نما حلی| | *شرح الثار فی احوال المختار نوشته [[جعفر بن محمد بن نما حلی|ابن‌نما حلی]]<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱، ص۳۷۰.</ref> علامه مجلسی این کتاب را در جلد ۴۵ بحارالانوار آورده است.<ref>بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۴۶-۳۹۰.</ref> | ||
*کتاب المختار، ابوسعید عبید بن کثیر عامری<ref>غلامعلی و غریب، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، ص۷۷؛ ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۱۷.</ref> | *کتاب المختار، ابوسعید عبید بن کثیر عامری<ref>غلامعلی و غریب، «مختار ثقفی در گستره آثار رجالیان»، ص۷۷؛ ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۱۷.</ref> | ||
*قرة العین فی شرح ثارات الحسین نوشته علی بن حسن عاملی مروزی | *قرة العین فی شرح ثارات الحسین نوشته علی بن حسن عاملی مروزی | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
==سریال مختارنامه== | ==سریال مختارنامه== | ||
{{اصلی| مختارنامه (مجموعه تلویزیونی)}} | {{اصلی| مختارنامه (مجموعه تلویزیونی)}} | ||
مختارنامه، مجموعه‌ای تلویزیونی درباره زندگی و قیام مختار ثقفی به کارگردانی [[داود میرباقری]] است. این سریال در | مختارنامه، مجموعه‌ای تلویزیونی درباره زندگی و قیام مختار ثقفی به کارگردانی [[داود میرباقری]] است. این سریال در چهل قسمت شصت دقیقه‌ای در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ش از [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] پخش گردید.<ref>«مختارنامه»، سیمافیلم، ۳ آذر، ۱۳۸۷ش.</ref> در این سریال فریبرز عرب‌نیا نقش مختار را بازی کرده است. | ||
==نگارخانه== | ==نگارخانه== | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
*ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا. | *ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا. | ||
*ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | *ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | ||
*ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | *ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
*ابن‌حبیب، محمد بن حبیب، المحبر، تحقیق ایلزة لیختن شتیتر، بیروت، دارالآفاق الجدیدة، بی‌تا. | *ابن‌حبیب، محمد بن حبیب، المحبر، تحقیق ایلزة لیختن شتیتر، بیروت، دارالآفاق الجدیدة، بی‌تا. | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۷۶: | ||
*ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | *ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م. | ||
*ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، مشهد، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۳۹۰ش. | *ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، مشهد، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۳۹۰ش. | ||
*ابن‌طیفور، احمد بن ابی‌طاهر، بلاغات النساء، تصحیح احمد الالفی، قاهره، مطبعة مدرسة والدة عباس الاول، ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م. | *ابن‌طیفور، احمد بن ابی‌طاهر، بلاغات النساء، تصحیح احمد الالفی، قاهره، مطبعة مدرسة والدة عباس الاول، ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م. | ||
*ابن‌قتیبه عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشة، قاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، البطعة الثانیة، ۱۹۹۲م. | *ابن‌قتیبه عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشة، قاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، البطعة الثانیة، ۱۹۹۲م. | ||
*بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | *بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | ||
*قرشی، باقرشریف، حیاة الامام الحسین علیه‌السلام، قم، مدرسه علمیه ایروانی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق. | *قرشی، باقرشریف، حیاة الامام الحسین علیه‌السلام، قم، مدرسه علمیه ایروانی، چاپ چهارم، ۱۴۱۳ق. | ||
*خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش. | *خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش. | ||
*دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | *دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | ||
*ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | *ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | ||
| خط ۱۹۸: | خط ۱۹۲: | ||
*مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضویة، ۱۳۴۹ق. | *مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضویة، ۱۳۴۹ق. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی و عبدالزهراء علوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی و عبدالزهراء علوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
*مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین(ع)، بیروت، مؤسسة الخراسان للمطبوعات، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۷م. | *مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین(ع)، بیروت، مؤسسة الخراسان للمطبوعات، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۷م. | ||
*مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا. | *مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا. | ||