تجوید: تفاوت میان نسخه‌ها

==کتب علم تجوید==

===آثار نخستین===

* [[العین (کتاب) |العین]] اثر [[خلیل بن احمد فراهیدی]]، نخستین اثر موجود که در آن مبحث مخارج حروف مطرح شده است. برخی در انتساب این کتاب به او تردید دارند <ref> ابن سینا، یادداشت خانلری، ص ۱۰۲ـ۱۰۳ </ref>.

*الکتاب اثر سیبویه؛ اندکی بعد [[سیبویه]] (متوفی ۱۷۷)، شاگرد خلیل، کتابی در [[نحو]] و [[ادبیات عرب]] تألیف کرد و در پایان آن مبحثی را به تلفظ حروف و مخارج و صفات آن‌ها اختصاص داد <ref> ج ۴، ص ۴۳۱ـ۴۸۵ </ref>. پس از وی بیشتر دانشمندان مسلمان، روش او را در تبیین مخارج حروف و صفات آن برگزیدند و گاهی چیزی بر آن افزودند، مثلاً ابن جنّی (متوفی ۳۹۲) در بحث صفات حروف، صفات اِصمات و اِذلاق را به صفات متضاد افزود <ref>ابن جنی، سر صناعة العرب، ج ۱، ص ۷۴؛ نیز رجوع کنید به انیس، ص ۱۱۰ </ref>. به عقیدة رابینز <ref>رابینز، تاریخ مختصر زبان‌شناسی، ص ۲۱۴ </ref>، زبان‌شناس انگلیسی، سیبویه برای وصف آوا‌شناختی حروف عربی، روش جدید و منحصر به فردی ارائه کرد که بمراتب از علم آوا‌شناسی غربی، چه در دوره سیبویه چه در دوره‌های پیش از او، کمال یافته‌تر بود. سیبویه و دیگر دانشمندان مسلمان توانستند اندامهای گفتار و شیوه تولید حروف را به روشی منظم تبیین کنند. ایشان وصف آوا‌ها و حروف را از جایگاه پسین (حنجره و حلق) شروع و به جایگاه پیشین (لب‌ها و خیشوم) ختم نمودند و مختصاتی چون «اطباق» (نرمکامی شده) را که ویژه اصوات مُفَخَّم عربی است، بخوبی شناخته و وصف کردند. همچنین اصوات عربی را به مجهور و مهموس تقسیم کردند، که این تقسیم بندی بدون هیچگونه اشتباهی صورت گرفته است. <ref> ستوده نیا، بررسی تطبیقی میان علم تجوید و آوا‌شناسی، ص ۱۱ </ref>

===کتب قرائات===

علم تجوید منشعب و برگرفته از [[علم قرائات]] است و در کتب قرائات بخشهایی بدان اختصاص یافته است. از کتب معروفی که قبل از کتاب سیبویه تألیف شده‌اند، اینهاست: