نجمه مادر امام رضا(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

وی کنیزی از اشراف عجم (غیرعرب) بود که در بین عرب‌ها متولد شده‌بود.<ref>صدوق، امالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.</ref> بعضی وی را اصالتاً اهل شهر نوبه در شمال [[آفریقا]] و برخی از اهل جزیره مارسی در جنوب [[فرانسه]] می‌دانند.<ref>درمکتب آل محمد، ص۳۰</ref>از این‌روی وی به خَیزُران مَرسِیه و شَقْرَاء نُوبِیه نیز شناخته می‌شد.<ref>کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، ج۲، ص: ۲۵۹</ref>

معروفترین اسم وی نجمه خاتون است ولی از وی به نام‌های سَکَن نُوبیه<ref>کلینی۱۳۶۷، ج۱ص۴۸۶</ref><ref>مجمل التواریخ والقصص،متن،ص:۴۵۷</ref> أرویٰ، سمانه، تَکتَم و خَیزُران<ref>مجمل التواریخ والقصص،متن،ص:۴۵۷</ref> نیز یاد شده است.

لقب وی شَقْراء و [[کنیه]] وی ام البنین<ref>تاریخ قم،ص:۱۹۹</ref> است.

طبق گزارشی از [[شیخ صدوق]]، وقتی نجمه به امام موسی کاظم بخشیده شد او را تُکتَم،<ref>عیون أخبار الرضاعلیه‌السلام، ج۱، ص۱۴</ref> و هنگامی که [[امام رضا(ع)]] از وی متولد شد، طاهره نامیدند.<ref>عیون أخبار الرضاعلیه‌السلام، ج۱، ص۱۵</ref>

تاریخ ازدواج نجمه خاتون با امام کاظم(ع) مشخص نیست، حمیده مادر امام کاظم(ع) در خواب [[پیامبر(ص)]] را می‌بیند که به وی دستور می‌دهد نجمه را به ازدواج فرزندت [[موسی بن جعفر الکاظم|موسی]] در آور، به زودی بهترین فرزند از او متولد می‌شود. من به این دستور عمل نمودم و نجمه را به ازدواج امام کاظم در آوردم.<ref>مظفری، ۱۸۵</ref>

[[حمیده همسر امام صادق|حمیده]] همسر امام صادق(ع) خطاب به امام کاظم می‌گوید: کنیزی با فضیلت‌تر از او ندیده‌ام و شکی نیست که بزودی خداوند متعال نسل وی را آشکار خواهد کرد.<ref>صدوق، امالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۴.</ref>

طبق گزارشی، کسی که نجمه را از او خریدند می‌گوید زنی از [[اهل کتاب]] از تولد فرزند بزرگی از این کنیز خبر داده بود.<ref>عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، ج۱، ص۱۸</ref>

[[شیخ صدوق]] همچنین روایتی از [[علی بن میثم]] نقل می‌کند و در آن به خوابی اشاره می‌کند که حمیده خاتون [[حضرت محمد(ص)]] را در خواب دیده و حضرت به او می‌گوید: «ای حمیده نجمه را به فرزندت موسی هدیه ببخش، زیرا وی بهترین خلق روی زمین را به دنیا خواهد آورد». با این خواب، حمیده نجمه را به [[موسی بن جعفر(ع)|فرزندش]] بخشید و نجمه در آن هنگام دوشیزه بود.<ref>صدوق، امالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۶؛ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص۲۴. </ref>امام کاظم(ع) نیز خریداری نجمه را به دستور پیامبر(ص) بیان کرده‌است.<ref>إثبات الوصیة، المسعودی،ص:۲۰۲</ref>

امام رضا(ع) خود می‌گوید مادرم در دوران حمل من، سنگینی حمل را احساس نمی‌کرد، در خواب خود نیز صدای تسبیح و تهلیل از حمل خود می‌شنید، و بیدار می‌شد ومی دید خبری نیست، بسیار با فضیلت و عابده و نیز کثیر الذکر بود.<ref>در مکتب عالم آل محمد، ص۳۴</ref>

در گزارش دیگری آمده: نجمه در خواست دایه برای امام رضا(ع) می‌کند و علت این درخواست را پرداختن به نماز و عبادت عنوان می‌کند.<ref>عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، ج۱، ص۱۵</ref>

در مورد زمان وفات نجمه خاتون گزارشی به دست ما نرسیده ولی محل دفن وی طبق بعضی از اقوال مجاور قبر [[حمیده همسر امام صادق]](ع) در (مشربه‌ام ابراهیم) واقع در منطقه‌ العوالی در شرق [[قبرستان بقیع]] است.<ref>فدک و العوالی، الحسینی الجلالی، ص۵۵.</ref>

* [[اربلی]]، علی بن عسیی(۶۹۲ق)، کشف الغمه، مصحح رسولی محلاتی، بنی هاشمی، تبریز، ۱۳۸۱ق، چاپ اول.

* شیخ کلینی، کافی، علی اکبر غفاری، هفت جلدی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.

* صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمه کمره‌ای، تهران، کتابخانه اسلامیه، ۱۳۶۲ش.

* صدوق، محمد، عیون اخبار الرضا، تحقیق حسین اعلمی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ ه.

* قائمی، علی، درمکتب عالم آل محمد، انتشارات امیری، بهار۷۸، قم.

* قمی، حسین بن محمد بن حسن(۳۷۸)، تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی بن حسن عبد الملک قمی (در ۸۰۵)، تحقیق سید جلال الدین تهرانی، تهران، توس، ۱۳۶۱ش.

* مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، انصاریان، قم، ۱۴۲۶ق، چاپ سوم.

* مظفری، حیدر، مادران چهارده معصوم، مرکز جهانی علوم اسلامی، قم، ۱۳۸۲ش، چاپ اول.