قاعده زرین: تفاوت میان نسخه‌ها

قاعده زرین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۰۰:۰۷

۵۷۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۰ ژوئن ۲۰۱۹

جز

تصحیح ارجاعات

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Sama

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 ==معرفی قاعده==
-قاعدهٔ زرین، قاعده‌ای بنیادین در اخلاق است و مضمون آن در مکاتب اخلاقی و ادیان مختلف بیان شده است. صورت مشهور این قاعده عبارت است از «آنچه را برای خود دوست می‌داری برای دیگران دوست بدار و آنچه را برای خود نمی‌پسندی بر دیگران مپسند»<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۳۱، ص ۳۹۷</ref> یا «با دیگران همان کن که دوست داری دیگران با تو کنند» <ref>سینگر، قاعده زرین،ص ۵۶</ref> فرد باید با دیگران به گونه‌ای رفتار کند که آرزو دارد دیگران با او رفتار کنند.
+قاعدهٔ زرین، قاعده‌ای بنیادین در اخلاق است و مضمون آن در مکاتب اخلاقی و ادیان مختلف بیان شده است. صورت مشهور این قاعده عبارت است از «آنچه را برای خود دوست می‌داری برای دیگران دوست بدار و آنچه را برای خود نمی‌پسندی بر دیگران مپسند»<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۳۱، ص ۳۹۷</ref> یا «با دیگران همان کن که دوست داری دیگران با تو کنند» <ref>سینگر، «قاعده زرین»،ص ۵۶</ref> فرد باید با دیگران به گونه‌ای رفتار کند که آرزو دارد دیگران با او رفتار کنند.
-این قاعده از قرن شانزدهم، قاعده زرین خوانده شد. این صفت به دلیل ارزش این قاعده <ref>سینگر، قاعده زرین،ص ۵۶</ref> و چیرگی این قاعده بر دیگر قواعد است.
+این قاعده از قرن شانزدهم، قاعده زرین خوانده شد. این صفت به دلیل ارزش این قاعده <ref>سینگر، «قاعده زرین»،ص ۵۶</ref> و چیرگی این قاعده بر دیگر قواعد است.
-این قانون منشأ بسیاری از تعالیم اخلاقی دیگر است و از قوانین بنیادین است.<ref> شیواپور، اخباری، تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم، ص ۶۷</ref>
+این قانون منشأ بسیاری از تعالیم اخلاقی دیگر است و از قوانین بنیادین است.<ref> شیواپور، اخباری، «تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم»، ص ۶۷</ref>
 ===تقریرهای قاعده زرین===
-قاعده به دو شکل منفی «آنچه را برای خود نمی‌پسندی، برای دیگران مپسند» و مثبت «آنچه را برای خود می‌پسندی، برای دیگران بپسند» بیان شده است. گفته شده شکل منفی قاعده قدیمی‌تر است.<ref>سلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۲۵</ref> قاعدهٔ زرین معمولاً به معنای مطلق هم شامل بخش منفی است و هم مثبت. اما گاه فقط به معنای خاص به کار برده می‌شود و منظور بخش مثبت قاعده است و به بخش سلبی و منفی قاعده «قاعدهٔ سیمین» گفته می‌شود <ref> شیواپور، اخباری، تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم، ص ۶۸</ref>
+قاعده به دو شکل منفی «آنچه را برای خود نمی‌پسندی، برای دیگران مپسند» و مثبت «آنچه را برای خود می‌پسندی، برای دیگران بپسند» بیان شده است. گفته شده شکل منفی قاعده قدیمی‌تر است.<ref>اسلامی، حسن، «قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۲۵</ref> قاعدهٔ زرین معمولاً به معنای مطلق هم شامل بخش منفی است و هم مثبت. اما گاه فقط به معنای خاص به کار برده می‌شود و منظور بخش مثبت قاعده است و به بخش سلبی و منفی قاعده «قاعدهٔ سیمین» گفته می‌شود <ref> شیواپور، اخباری، «تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم»، ص ۶۸</ref>
 ==قاعدهٔ زرین در متن‌های اسلامی==
 مضمون قاعدهٔ زرین گاه به صورت صریح و گاه به صورت ضمنی و غیرمستقیم در آیات و روایات بیان شده است. در آیات قرآن مضمونی صریح بر قاعده زرین بیان نشده است. پژوهشگران تعدادی از آیات قرآن را مانند [[آیه احسان]]، آیات نخستین سوره مطففین ذکر کرده‌اند که به مضمون قاعدهٔ زرین اشاره دارد.
 ===آیات===
-#'''هل جزاء الاحسان الا الاحسان''' (مگر پاداش احسان جز احسان است؟)<ref>سوره الرحمن، آیه ۶۰</ref>{{سخ}} برخی این آیه را اشاره به قاعده زرین می‌داند<ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص۱۴-۱۵</ref>  و برخی آن را صرفاً مقابه به مثل در برابر احسان و خوبی نه قاعده زرین می‌شمرند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۰</ref>
+#'''هل جزاء الاحسان الا الاحسان''' (مگر پاداش احسان جز احسان است؟)<ref>سوره الرحمن، آیه ۶۰</ref>{{سخ}} برخی این آیه را اشاره به قاعده زرین می‌داند<ref>اسلامی، حسن، «قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص۱۴-۱۵</ref>  و برخی آن را صرفاً مقابه به مثل در برابر احسان و خوبی نه قاعده زرین می‌شمرند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۰</ref>
-#'''ولیعفوا ولیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم''' (و بايد عفو كنند و گذشت نمايند. مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد؟)<ref>سوره نور، آیه ۲۲</ref>{{سخ}}برخی این را اشاره به قاعدهٔ زرین دانسته‌اند.<ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۴-۱۵</ref> در مقابل گفته شده است مضمون این آیات با قاعده زرین تفاوت دارند. مضمون آیه، نتیجه و جواب گذشتن از خطای دیگران، گذشتن از خداوند از خطای شخص است نه گذر دیگران از خطای شخص و این با قاعده زرین متفاوت است.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۰-۹۱</ref>
+#'''ولیعفوا ولیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم''' (و بايد عفو كنند و گذشت نمايند. مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد؟)<ref>سوره نور، آیه ۲۲</ref>{{سخ}}برخی این را اشاره به قاعدهٔ زرین دانسته‌اند.<ref>اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۱۴-۱۵</ref> در مقابل گفته شده است مضمون این آیات با قاعده زرین تفاوت دارند. مضمون آیه، نتیجه و جواب گذشتن از خطای دیگران، گذشتن از خداوند از خطای شخص است نه گذر دیگران از خطای شخص و این با قاعده زرین متفاوت است.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۰-۹۱</ref>
-# '''ویل للمطففین الذین اذا اکتالو علی الناس یستوفون واذا کالوهم اووزنوهم یخسرون'''. (واى بر كم‌فروشان، كه چون از مردم پيمانه ستانند، تمام ستانند؛ و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند، به ايشان كم دهند.)<ref>سوره مطففین، آیه ۱-۳</ref>{{سخ}}طباطبایی در تفسیر این آیات می‌گوید: {{سخ}}«معناى آیه این است که وقتى از مردم ، کالایى مى گیرند حق خود را به تمام و کمال دریافت مى کنند، ولى وقتى مى خواهند کالایى به مردم بدهند به کیل یا وزن ناقص مى دهند، و مردم را به خسران و ضرر مى اندازند. پس مضمون مجموع دو آیه یک مذمت است ، و آن این است که مطففین حق را براى خود رعایت مى کنند، ولى براى دیگران رعایت نمى کنند. و به عبارتى دیگر حق را براى دیگران آنطور که براى خود رعایت مى کنند رعایت نمى نمایند، و این خود باعث تباهى اجتماع انسانى است که اساس آن بر تعادل حقوق متقابل است ، و اگر این تعادل از بین برود و فاسد شود همه چیز فاسد مى شود.»<ref>طباطبائی، المیزان، ج ۲۰، ص ۳۲۰؛ طباطبائی، ترجمه موسوی همدانی، المیزان، ج ۲۰، ص ۳۸۰؛</ref>
+# '''ویل للمطففین الذین اذا اکتالو علی الناس یستوفون واذا کالوهم اووزنوهم یخسرون'''. (واى بر كم‌فروشان، كه چون از مردم پيمانه ستانند، تمام ستانند؛ و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند، به ايشان كم دهند.)<ref>سوره مطففین، آیه ۱-۳</ref>{{سخ}}طباطبایی در تفسیر این آیات می‌گوید: {{سخ}}«معناى آیه این است که وقتى از مردم ، کالایى مى گیرند حق خود را به تمام و کمال دریافت مى کنند، ولى وقتى مى خواهند کالایى به مردم بدهند به کیل یا وزن ناقص مى دهند، و مردم را به خسران و ضرر مى اندازند. پس مضمون مجموع دو آیه یک مذمت است ، و آن این است که مطففین حق را براى خود رعایت مى کنند، ولى براى دیگران رعایت نمى کنند. و به عبارتى دیگر حق را براى دیگران آنطور که براى خود رعایت مى کنند رعایت نمى نمایند، و این خود باعث تباهى اجتماع انسانى است که اساس آن بر تعادل حقوق متقابل است ، و اگر این تعادل از بین برود و فاسد شود همه چیز فاسد مى شود.»<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۳۷۱، ج ۲۰، ص ۳۲۰؛ طباطبائی، ترجمه موسوی همدانی، المیزان، ۱۳۷۸ش، ج ۲۰، ص ۳۸۰؛</ref>
-#'''ولاتیمموا الخبیث منه تنفقون ولستم بآخذیه الا ان تغمضوا فیه''' (و در پى ناپاك آن نرويد كه [از آن‌] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مى‌دادند] جز با چشم‌پوشى [و بى‌ميلى‌] نسبت به آن، نمى‌گرفتيد)<ref>سوره بقره، آیه ۲۶۷</ref> {{سخ}}مضمون آیه این است که همان‌گونه که خود مال ناپاک دیگران را نمی‌گیرید پس در هنگام انفاق مال ناپاک انفاق نکنید. این آیه بخش سلبی قانون زرین را بیان می‌کند. بر اساس آیه انسان نباید از چیزهای ناپاک و ناپسند انفاق کند؛ زیرا اگر خود او به جای شخص نیازمند باشد، حاضر نمی‌شود چنان چیزی را بپذیرد. آیات دیگری که بر انفاق آنچه دوست داشته می‌شود امر می‌کند مانند «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون» (آل عمران، ۹۲) می‌تواند اشاره به بخش مثبت قانون زرین باشد.<ref> شیواپور، اخباری، تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم، ص ۷۰</ref>
+#'''ولاتیمموا الخبیث منه تنفقون ولستم بآخذیه الا ان تغمضوا فیه''' (و در پى ناپاك آن نرويد كه [از آن‌] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مى‌دادند] جز با چشم‌پوشى [و بى‌ميلى‌] نسبت به آن، نمى‌گرفتيد)<ref>سوره بقره، آیه ۲۶۷</ref> {{سخ}}مضمون آیه این است که همان‌گونه که خود مال ناپاک دیگران را نمی‌گیرید پس در هنگام انفاق مال ناپاک انفاق نکنید. این آیه بخش سلبی قانون زرین را بیان می‌کند. بر اساس آیه انسان نباید از چیزهای ناپاک و ناپسند انفاق کند؛ زیرا اگر خود او به جای شخص نیازمند باشد، حاضر نمی‌شود چنان چیزی را بپذیرد. آیات دیگری که بر انفاق آنچه دوست داشته می‌شود امر می‌کند مانند «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون» (آل عمران، ۹۲) می‌تواند اشاره به بخش مثبت قانون زرین باشد.<ref> شیواپور، اخباری، «تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم»، ص ۷۰</ref>
-از آیات ۸ و ۹ ممتحنه می‌توان برداشت کرد که نیکی به دیگران مختص به مؤمنان نیست و دلیلی ندارد که قاعدهٔ‌ زرین را به مؤمنان محدود کرد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۳</ref>
+از آیات ۸ و ۹ ممتحنه می‌توان برداشت کرد که نیکی به دیگران مختص به مؤمنان نیست و دلیلی ندارد که قاعدهٔ‌ زرین را به مؤمنان محدود کرد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۳</ref>
 ===روایات===
-قاعدهٔ زرین به صورت مستقیم و غیرمستقیم بارها در روایات اسلامی تکرار شده است.<ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۵</ref>
+قاعدهٔ زرین به صورت مستقیم و غیرمستقیم بارها در روایات اسلامی تکرار شده است.<ref>اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۱۵</ref>
-گاهی این قاعده به صورت مشهور خود در روایات بیان شده است. کلینی در باب انصاف و عدلِ اصول کافی، روایاتی نقل کرده ست که صریحاً و تلویحاً مضمون قاعدهٔ زرین را بیان می‌کنند. در این باب آمده که اعرابی‌ای به رسول خدا می‌گوید: به من عملی بیاموز تا با آن وارد بهشت شوم. پیامبر پاسخ داد: آنگونه که دوست داری مردم با تو رفتار کنند، با آنان رفتار کن و آنگونه که نمی‌پسندی با تو رفتار کنند، با آنان رفتار مکن»<ref name=":1">کلینی، کافی، ج ۲، ص ۱۴۶</ref> همین مضمون در نامهٔ ۳۱ نهج البلاغه آمده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۳۱، ص ۳۹۷</ref> امام علی خطاب به فرزندش امام حسن می‌نویسد:
+گاهی این قاعده به صورت مشهور خود در روایات بیان شده است. کلینی در باب انصاف و عدلِ اصول کافی، روایاتی نقل کرده ست که صریحاً و تلویحاً مضمون قاعدهٔ زرین را بیان می‌کنند. در این باب آمده که اعرابی‌ای به رسول خدا می‌گوید: به من عملی بیاموز تا با آن وارد بهشت شوم. پیامبر پاسخ داد: آنگونه که دوست داری مردم با تو رفتار کنند، با آنان رفتار کن و آنگونه که نمی‌پسندی با تو رفتار کنند، با آنان رفتار مکن»<ref name=":1">کلینی، کافی، ۱۳۶۵، ج ۲، ص ۱۴۶</ref> همین مضمون در نامهٔ ۳۱ نهج البلاغه آمده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴، نامه ۳۱، ص ۳۹۷</ref> امام علی خطاب به فرزندش امام حسن می‌نویسد:
-::::::<small>پسركم! خود را ميان خويش و ديگرى ميزانى بشمار، پس آنچه براى خود دوست مى دارى براى جز خود دوست بدار. و آنچه تو را خوش نيايد براى او ناخوش بشمار. و ستم مكن چنانكه دوست ندارى بر تو ستم رود، و نيكى كن چنانكه دوست مى دارى به تو نيكى كنند. و آنچه از جز خود زشت مى دارى براى خود زشت بدان، و از مردم براى خود آن را بپسند كه از خود مى پسندى در حق آنان، و مگوى بديگران آنچه خوش ندارى شنيدن آن، و مگو آنچه را ندانى، هر چند اندك بود آنچه مى دانى، و مگو آنچه را دوست ندارى به تو گويند.</small><ref>رضی، نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، نامه ۳۱، ص ۳۰۱</ref>
+::::::<small>پسركم! خود را ميان خويش و ديگرى ميزانى بشمار، پس آنچه براى خود دوست مى دارى براى جز خود دوست بدار. و آنچه تو را خوش نيايد براى او ناخوش بشمار. و ستم مكن چنانكه دوست ندارى بر تو ستم رود، و نيكى كن چنانكه دوست مى دارى به تو نيكى كنند. و آنچه از جز خود زشت مى دارى براى خود زشت بدان، و از مردم براى خود آن را بپسند كه از خود مى پسندى در حق آنان، و مگوى بديگران آنچه خوش ندارى شنيدن آن، و مگو آنچه را ندانى، هر چند اندك بود آنچه مى دانى، و مگو آنچه را دوست ندارى به تو گويند.</small><ref>رضی، نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، ۱۳۷۸، نامه ۳۱، ص ۳۰۱</ref>
 این عبارت نهج‌البلاغه روشن‌ترین عبارت منابع شیعی است که هم وجه ایجابی و هم وجه سلبی قاعدهٔ زرین را بیان می‌کند و آن را «میزان» می‌داند. امام علی، ستم‌نکردن و نیکی کردن و ... را مصادیق اجرای این قاعده برمی شمرد.
-محمدجواد مغنیه در ذیل این عبارت می‌نویسد: این موعظه‌ای رایج و قدیمی است و به پیش از میلاد باز‌می‌گردد. در ادیان گوناگون ذکر شده است. همین عبارت از کنفوسیوس نقل شده. خاستگاه نخست این «کلمه طلایی» نامعلوم است. اما این جهان‌شمول است. حیات و تعامل انسانی جز با «حب» حاصل نمی‌شود. هر واجب و حرام از رفتارهای انسان بر پایه نظریهٔ حب بنا شده است.<ref>شرح مغنیه فی ظلال نهج البلاغه ج۳، ص ۵۰۲</ref>
+محمدجواد مغنیه در ذیل این عبارت می‌نویسد: این موعظه‌ای رایج و قدیمی است و به پیش از میلاد باز‌می‌گردد. در ادیان گوناگون ذکر شده است. همین عبارت از کنفوسیوس نقل شده. خاستگاه نخست این «کلمه طلایی» نامعلوم است. اما این جهان‌شمول است. حیات و تعامل انسانی جز با «حب» حاصل نمی‌شود. هر واجب و حرام از رفتارهای انسان بر پایه نظریهٔ حب بنا شده است.<ref>شرح مغنیه فی ظلال نهج البلاغه، ۱۹۷۹، ج۳، ص ۵۰۲</ref>
-ابن ابی‌الحدید در شرح، روایتی مرفوع را نقل می‌کند که ایمان آنگاه تکمیل می‌شود که آنچه را برای خود دوست دارد، برای برادرش دوست بدارد و آنچه را برای خود ناپسند داری، برای برادرش ناپسند دارد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۶، ص ۸۴</ref>
+ابن ابی‌الحدید در شرح، روایتی مرفوع را نقل می‌کند که ایمان آنگاه تکمیل می‌شود که آنچه را برای خود دوست دارد، برای برادرش دوست بدارد و آنچه را برای خود ناپسند داری، برای برادرش ناپسند دارد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۳، ج ۱۶، ص ۸۴</ref>
-در روایات مختلف از این قاعده گاه به عنوان معیار ادب<ref>شریف رضی، نهج  البلاغه، حکمت ۴۱۲، ص ۵۴۸</ref>، نشانهٔ سازگاری منطقی<ref>شریف رضی، نهج  البلاغه، حکمت ۱۵۰، ص ۴۹۸</ref> بیان شده است.<ref name=":0">اسلامی، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۷</ref> در برخی روایات فضایل اخلاقی چون تواضع،<ref>کلینی، کافی، ج۲، ص ۱۳۴</ref> انصاف،<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ج۱، ص ۱۸</ref>عدل<ref>ابن حزم، رسالة فی مداواة النفوس، ج۱، ص ۳۵۳</ref> در قالب این قاعده تعریف شده است.<ref name=":0" /> این قاعده یکی از سه فضیلت اصلی<ref>کلینی، کافی، ج۲، ص ۱۴۴ و ۱۷۰</ref> شمرده شده است.<ref name=":2">اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۸</ref> در احادیثی<ref name=":1" /><ref>کلینی، کافی، ج۲، ص ۱۶۵</ref> به این قاعده به عنوان تکلیف و وظیفهٔ انسان در برابر انسان اشاره شده است.<ref name=":2" /> گاه قاعدهٔ زرین به مثابهٔ ملاکی برای رفتار با اهل سنت در حدیث<ref name=":1" /> ذکر شده است.<ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۹</ref>
+در روایات مختلف از این قاعده گاه به عنوان معیار ادب<ref>شریف رضی، نهج  البلاغه، حکمت ۴۱۲، ص ۵۴۸</ref>، نشانهٔ سازگاری منطقی<ref>شریف رضی، نهج  البلاغه، حکمت ۱۵۰، ص ۴۹۸</ref> بیان شده است.<ref name=":0">اسلامی، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۱۷</ref> در برخی روایات فضایل اخلاقی چون تواضع،<ref>کلینی، کافی، ۱۳۶۵، ج۲، ص ۱۳۴</ref> انصاف،<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ج۱، ص ۱۸</ref>عدل<ref>ابن حزم، رسالة فی مداواة النفوس، ج۱، ص ۳۵۳</ref> در قالب این قاعده تعریف شده است.<ref name=":0" /> این قاعده یکی از سه فضیلت اصلی<ref>کلینی، کافی، ۱۳۶۵، ج۲، ص ۱۴۴ و ۱۷۰</ref> شمرده شده است.<ref name=":2">اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۱۸</ref> در احادیثی<ref name=":1" /><ref>کلینی، کافی، ۱۳۶۵، ج۲، ص ۱۶۵</ref> به این قاعده به عنوان تکلیف و وظیفهٔ انسان در برابر انسان اشاره شده است.<ref name=":2" /> گاه قاعدهٔ زرین به مثابهٔ ملاکی برای رفتار با اهل سنت در حدیث<ref name=":1" /> ذکر شده است.<ref>اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۱۹</ref>
 در روایتی همزیستی و مصاحبت با مردم آن‌گونه که فرد دوست دارد دیگران با او رفتار کنند، نشانه عدل دانسته شده است.<ref>کنز الفوائد، ۲۷۱/ اعلام الدین، دیلمی، ص ۱۵۲</ref> و در روایتی دیگر نشانهٔ انصاف است.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ج۱، ص ۵۵ - مجموعة ورام 2:216.</ref> در کتاب کافی در باب «حق المؤمن علی اخیه و اداء حقه» مضمون قاعدهٔ زرین تکرار شده است. در این باب، با انصاف خواندن قاعدهٔ زرین، آن را یکی از سه سَرور اعمال خوانده است.<ref>الکافی، ج۲، ص ۱۴۴</ref> و در روایتی دیگر، آن را یکی از سه فریضهٔ شدیدی که خدا بر بندگان واجب کرده، شمرده است.<ref>کافی، ج۲، ص ۱۷۰</ref> همچنین مفاد قاعدهٔ زرین را یکی از شش رفتاری می‌داند که اگر کسی بر اساس آن رفتار کند، جایگاهش در آستان خدا و در جانب راست خداست.<ref>کافی، ج۲، ص ۱۷۲</ref> در روایات کتاب کافی گاه مضمون قاعدهٔ زرین در مواجهه با مسلم است مانند آنچه را برای خود دوست داری برای برادر مسلمانت دوست بدار<ref>کافی، ج۲، ص ۱۷۰</ref> و گاه برای مردم مانند آنچه را برای خود دوست دارید برای مردم دوست بدارید. <ref>کافی، ج۲، ص ۶۳۵ کتاب العشره، باب ما یجب من المعاشره</ref>
@@ خط ۳۹: / خط ۳۹: @@
 قاعده زرین در صورت‌بندی‌های رایج آن، شبیه انصاف‌ورزی در آموزه اسلامی است. <ref> قرائی سلطان آبادی، نظری توکلی،نسبت انصاف با قاعده زرین،‌ ص ۴۲</ref>در روایاتی «هرچه برای خود می پسندی برای مردم نیز دوست بدار» به انصاف تعبیر شده است. <ref>کافی، ج۲، ص ۱۴۴؛ مجلسی، ج ۷۱، ص ۷</ref>
-قاعده زرین به معنای مقابله به مثل نیست.<ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۲۵</ref> و نمی‌توان از آن برداشت کرد که بدی را با بدی پاسخ ده. در روایات بسیاری<ref>مثلاً کافی، ج ۲، ص ۳۲۲ ‌و کافی ج۲، ص ۱۲۴</ref> از بدی را با بدی پاسخ دادن منع شده است. <ref>اسلامی، حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، ص ۲۶</ref>
+قاعده زرین به معنای مقابله به مثل نیست.<ref>اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۲۵</ref> و نمی‌توان از آن برداشت کرد که بدی را با بدی پاسخ ده. در روایات بسیاری<ref>مثلاً کافی، ج ۲، ص ۳۲۲ ‌و کافی ج۲، ص ۱۲۴</ref> از بدی را با بدی پاسخ دادن منع شده است. <ref>اسلامی، «حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، ص ۲۶</ref>
 ==عام بودن قاعده==
-در برخی متون قاعده زرین به هم‌کیشان منحصر شده است<ref>مثلاً: کافی، ج۲، ص ۱۷۰</ref>؛اما تعبیر بسیاری روایات عام است.<ref>کافی، ج۲، ص ۶۳۵</ref> امام کاظم دربارهٔ آیه «هل جزاء الاحسان الا الاحسان» می‌گوید: این سخن خدا «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است در باب مؤمن و کافر، درستکار و بدکار است. هر کس به او نیکی شود، باید پاسخ نیکی را بدهد...»<ref>تحف العقول، ج۱، ص ۲۹۵</ref> در مسیحیت این قاعده حتی دشمنان را شامل می‌شود و در اسلام قید کافر یا مؤمن ندارد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۵</ref>
+در برخی متون قاعده زرین به هم‌کیشان منحصر شده است<ref>مثلاً: کافی، ج۲، ص ۱۷۰</ref>؛اما تعبیر بسیاری روایات عام است.<ref>کافی، ج۲، ص ۶۳۵</ref> امام کاظم دربارهٔ آیه «هل جزاء الاحسان الا الاحسان» می‌گوید: این سخن خدا «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است در باب مؤمن و کافر، درستکار و بدکار است. هر کس به او نیکی شود، باید پاسخ نیکی را بدهد...»<ref>تحف العقول، ج۱، ص ۲۹۵</ref> در مسیحیت این قاعده حتی دشمنان را شامل می‌شود و در اسلام قید کافر یا مؤمن ندارد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۵</ref>
 ==ادیان و قاعده زرین==
-ادیان بزرگ جهان به قاعده زرین توجه داشته‌اند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۵</ref>
+ادیان بزرگ جهان به قاعده زرین توجه داشته‌اند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۵</ref>
-گزارش ادیان از این قاعده چندان تفاوتی با هم ندارد و به نظر می‌رسد وحدت رویه دارند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۹۵</ref>
+گزارش ادیان از این قاعده چندان تفاوتی با هم ندارد و به نظر می‌رسد وحدت رویه دارند.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۹۵</ref>
-در آنالکت که کلمات کنفسیوس جمع شده است، قاعده زرین ملاکی عمومی برای تمام شئون زندگی انسان است.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۸۴</ref>
+در آنالکت که کلمات کنفسیوس جمع شده است، قاعده زرین ملاکی عمومی برای تمام شئون زندگی انسان است.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۸۴</ref>
 :::زیگونگ پرسید: آیا یک واژه وجود دارد که به عنوان راهنما، تمام شئون زندگی فرد را کفایت کند؟ کنفسیوس پاسخ داد آیا قابل فهم نیست؟ بر دیگران چیزی را که خود دوست نمی‌داری، تحمیل نکن.<ref>Analects: 15.24</ref>
-در تورات نیز همین مضمون آمده است: «به شخص غریبه ظلم نکنید؛ برای اینکه خودتان در مصر غریب بودید»  یا «به شخص غریبه نباید ستم کنی؛ به این خاطر که تو خود در مصر غریب بودی و از حال غریبگان با خبری.» <ref>Exodus 23:9</ref> غریبه هیچ قیدی در نوع دین و کیش و آیین ندارد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، ص ۸۰</ref>
+در تورات نیز همین مضمون آمده است: «به شخص غریبه ظلم نکنید؛ برای اینکه خودتان در مصر غریب بودید»  یا «به شخص غریبه نباید ستم کنی؛ به این خاطر که تو خود در مصر غریب بودی و از حال غریبگان با خبری.» <ref>Exodus 23:9</ref> غریبه هیچ قیدی در نوع دین و کیش و آیین ندارد.<ref>کریمی لاسکی، فرامرزقراملکی، «ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری»، ص ۸۰</ref>
 «تو نباید انتقام بگیری و نباید کینه‌ای را علیه کودکان مردم به کار ببندی؛‌بلکه باید همانند خود به همسایه‌ات عشق بورزی،‌من خدا هستم.» <ref>سفر لاویان:۱۹:۱۸</ref>
-در برخی تفاسیر «همسایه» غیرهم‌کیشان را شامل نمی‌شود و این واژه را فقط شامل یهود دانسته‌اند.<ref> شیواپور، اخباری، تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم، ص ۷۸</ref>
+در برخی تفاسیر «همسایه» غیرهم‌کیشان را شامل نمی‌شود و این واژه را فقط شامل یهود دانسته‌اند.<ref> شیواپور، اخباری، «تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم»، ص ۷۸</ref>
 در عهد جدید و قدیم قاعدهٔ زرین گاه به عنوان فرمان محبت به همسایه آمده است. «می‌باید همسایه‌ات را مانند خود دوست بداری» <ref>Matthew 22:39</ref> و گاه صریحاً ذکر می‌شود: «هر آنچه تمایل داری افراد برای تو انجام دهند، تو هم برای آنها انجام بده؛ ...زیرا این یک قانون و دستور انبیا است. <ref>Mattew 7:12</ref> «همان‌گونه که می‌خواهی افراد با تو رفتار کنند، با آنها رفتار کن»<ref>لوقا ۶:۳۱</ref> «اگر فقط کسانی را دوست بدارید که شما را دوست دارند، چه برتری بر دیگران دارید؟ فاسقین هم‌ چنین می‌کنند»<ref>لوقا ۶:۳۱</ref>
@@ خط ۶۴: / خط ۶۴: @@
 ==منابع==
+*دیلمی، ارشاد القلوب،
 *شریف رضی، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، دار الهجرة، ۱۴۱۴، قم
 *شریف رضی، نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۷۸
 *شیواپور، حامد، اخباری، محسن، تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم، در مجلهٔ پژوهشنامهٔ اخلاق، شمارهٔ ۲۴، سال هفتم، تابستان ۱۳۹۳
+*طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات اسماعیلیان، قم، ۱۳۷۱
+*طباطبائی، محمد حسین، ترجمه تفیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۳۷۸ش
 *کریمی لاسکی، محمد، فرامرزقراملکی، احد، ادیان بزرگ، قاعده زرین و دیگری، در مجلهٔ پژوهشنامهٔ اخلاق، شماره ۲۸، سال هشتم، تابستان ۱۳۹۴
 *کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵
@@ خط ۷۲: / خط ۷۵: @@
 *اسلامی، سید حسن، قاعده زرین در حدیث و اخلاق، در مجلهٔ علوم حدیث، شمارهٔ ۴۵ و ۴۶، پاییز و زمستان ۱۳۸۶
 * سینگر، مارکوس، قاعدهٔ زرین، ترجمه غلامرضایی، زهرا، در مجلهٔ اطلاعات حکمت و معرفت، سال هشتم، شماره ۵، مرداد ۱۳۹۲
-*ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق ابراهیم، محمد ابوالفض، مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي، قم
+*ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق ابراهیم، محمد ابوالفض، مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي، قم، ۱۳۶۳
 [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]]