Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، movedable، مدیران، templateeditor
۵٬۸۴۶
ویرایش
ملاصدرا: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش جعبه اطلاعات
جز (←حکمت متعالیه) |
(ویرایش جعبه اطلاعات) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان =ملاصدرا | |||
| عنوان =ملاصدرا | | تصویر =نقاشی از ملاصدرا.jpg | ||
| توضیح تصویر = | |||
| تصویر = نقاشی از ملاصدرا.jpg | | اندازه تصویر = | ||
| | | سرشناسی =بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه | ||
| | | نام کامل =صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی | ||
| | | لقب =صدرالحکما • صدر المتألهین | ||
| | | نسب = | ||
| | | تاریخ تولد =اواخر قرن دهم هجری | ||
| | | زادگاه =[[شیراز]] | ||
| | | تاریخ وفات =سال ۱۰۵۰ قمری | ||
| | | شهر وفات = | ||
| | | تاریخ شهادت = | ||
| | | محل شهادت = | ||
| | | محل دفن = | ||
| | | خویشاوندان سرشناس =[[عبدالرزاق لاهیجی]] • [[محمدمحسن فیض کاشانی]] | ||
| | | استادان =[[میرداماد]] • [[شیخ بهائی]] | ||
| شاگردان =محمدمحسن فیض کاشانی • عبدالرزاق لاهیجی • [[حسین بن ابراهیم تنکابنی]] • ملا محمد ایروانی و ... | |||
| محل تحصیل =شیراز • [[اصفهان]] | |||
| اجازه روایت از = | |||
| اجازه اجتهاد از = | |||
| استادان = [[میرداماد]] | | اجازه روایت به = | ||
| شاگردان = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| | | تالیفات =[[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (اسفار)]] • [[تفسیر ملاصدرا (کتاب)|تفسیر قرآن (تفسیر ملاصدرا)]] • [[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیه]] • [[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]] | ||
| | | سایر =[[حرکت جوهری]] • [[حکمت متعالیه]] | ||
| | | سیاسی = | ||
| | | اجتماعی = | ||
| | | امضا = | ||
| | | وبگاه رسمی = | ||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
}} | }} | ||
'''صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی'''( | '''صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی'''(درگذشت [[سال ۱۰۵۰ هجری قمری|۱۰۵۰ق]]) مشهور به ملاصدرا، [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]]، عارف و بنیانگذار مکتب فلسفی [[حکمت متعالیه]] به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در [[جهان اسلام]]. وی به '''صدرالحکما''' و '''صدر المتألهین''' نیز معروف است. او نظام فلسفی خود را در مهمترین کتاب خود [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]] معروف به اسفار تبیین کرد. پس از او سنت عقلانی [[شیعه]] تحت تأثیر آموزه‌های وی قرار گرفت و فیلسوفان متعددی از جمله [[ملا هادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]]، [[آقا علی مدرس زنوزی]] و [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] به شرح اندیشه‌های او پرداختند. [[اصالت وجود]] اساس مکتب فکری اوست و نظریه‌اش درباره چگونگی [[معاد جسمانی]] مناقشاتی برانگیخته است. | ||
صدرالدین شیرازی شاگرد [[میرداماد]] و [[شیخ بهایی]] است و [[ملا محسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] و [[عبدالرزاق لاهیجی]] را از معروف‌ترین شاگردان او دانسته‌اند. | صدرالدین شیرازی شاگرد [[میرداماد]] و [[شیخ بهایی]] است و [[ملا محسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] و [[عبدالرزاق لاهیجی]] را از معروف‌ترین شاگردان او دانسته‌اند. | ||
| خط ۵۲: | خط ۴۲: | ||
== فرزندان == | == فرزندان == | ||
وی شش فرزند داشته است: | وی شش فرزند داشته است: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
# ابراهیم (صاحب حاشیه لمعه و شرح تجرید) | # ابراهیم (صاحب حاشیه بر لمعه و شرح تجرید) | ||
# محمد | # محمد رضا | ||
# ام کلثوم، همسر [[عبدالرزاق لاهیجی]] | # ام کلثوم، همسر [[عبدالرزاق لاهیجی]] | ||
# زبیده، همسر [[فیض کاشانی]] | # زبیده، همسر [[فیض کاشانی]] | ||
# | # معصومه خاتون، همسر [[قوام الدین نیریزی]] | ||
# | # دختری که همسر [[عبدالمحسن کاشانی]].<ref>مجموعه رسائل فلسفی صدر المتالهین، تحقیق و تصحیح: حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت، ۱۳۷۵ش.، صص ۱۰-۱۱..</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۷۶: | خط ۶۶: | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* [[فیض کاشانی]] | * [[فیض کاشانی]] | ||
* [[عبدالرزاق لاهیجی]] | * [[عبدالرزاق لاهیجی]] | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۰۸: | ||
* [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]] که مهمترین اثر ملاصدرا است. | * [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]] که مهمترین اثر ملاصدرا است. | ||
* [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمة‌المتعالیة نیز خوانده می‌شود. این کتاب را می‌توان خلاصه‌ای از بخش دوم اسفار دانست.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> | * [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمة‌المتعالیة نیز خوانده می‌شود. این کتاب را می‌توان خلاصه‌ای از بخش دوم اسفار دانست.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> | ||
* تفسیر قرآن: ملاصدرا در طول عمر خود به تفسیر برخی از سوره‌ها پرداخت؛ اما اجل مهلت اتمام آنها را نداد. دو کتاب «اسرار الآیات» و «مفاتیح الغیب» نیز درباره قرآن است که در حکم مقدمه تفسیر و فلسفه [[تفسیر قرآن]] است.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> | * تفسیر قرآن ([[تفسیر ملاصدرا (کتاب)|تفسیر ملاصدرا]]): ملاصدرا در طول عمر خود به تفسیر برخی از سوره‌ها پرداخت؛ اما اجل مهلت اتمام آنها را نداد. دو کتاب «اسرار الآیات» و «مفاتیح الغیب» نیز درباره قرآن است که در حکم مقدمه تفسیر و فلسفه [[تفسیر قرآن]] است.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> | ||
*شرح اصول الکافی: این شرح ناتمام در ۷ جلد منتشر شده است.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/79415 نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی»].</ref> | *شرح اصول الکافی: این شرح ناتمام در ۷ جلد منتشر شده است.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/79415 نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی»].</ref> | ||
* [[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیة]]؛ کتابی فلسفی که بیشتر رویکرد اشراقی دارد.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> در این کتاب، اندیشه‌های فلسفی ملاصدرا به صورت مختصر بررسی شده است. | * [[الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة (کتاب)|الشواهد الربوبیة]]؛ کتابی فلسفی که بیشتر رویکرد اشراقی دارد.<ref>[http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasadra/Asar/Asar.htm#_ftnref2 «آثار و کارهای ملاصدرا»]</ref> در این کتاب، اندیشه‌های فلسفی ملاصدرا به صورت مختصر بررسی شده است. | ||
* [[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]] | * [[کسر اصنام الجاهلیة (کتاب)|کسر اصنام الجاهلیة]]: در رد تصوف [[خانقاه|خانقاهی]]، ملاصدرا انگیزه خود از نوشتن این اثر را جداسازی عارفان حقیقی از عارف‌نمایان بیان کرده است. | ||
* [[المشاعر]] | * [[المشاعر]]: بحث‌های فلسفی راجع به شناختن واجب الوجود، صفات الهی، اصول حقایق ایمان، حکمت، کلام و... به زبان عربی است. | ||
===ترجمه به دیگر زبان‌ها=== | ===ترجمه به دیگر زبان‌ها=== | ||
*المشاعر؛ [[هانری کربن]] | * المشاعر؛ ترجمه به زبان فرانسه توسط [[هانری کربن]] | ||
*الحکمة العرشیه؛ جیمز وینستون | * الحکمة العرشیه؛ ترجمه به زبان انگلیسی توسط جیمز وینستون | ||
*اکسیر العارفین فی معرفة الحق | * اکسیر العارفین فی معرفة الحق والیقین؛ مجموعه رسائل آخوند، ترجمه ژاپنی، توکیو، انجمن بررسی‌های اسلامی) | ||
*رساله تصور و | * رساله تصور و تصدیق؛ به انگلیسی<ref>http://irip.ir/Home/Single/175.</ref> | ||
*خلاصه | * خلاصه اسفار؛ به زبان آلمانی توسط ماکس هورتن<ref>[http://www.ketabnews.com/detail-2036-fa-0.html نهضت ترجمه آثار ملاصدرا].</ref> | ||
بنیاد حکمت اسلامی صدرا در نظر دارد که آثار صدرا را به انگلیسی ترجمه کند.<ref>همان.</ref> | بنیاد حکمت اسلامی صدرا در نظر دارد که آثار صدرا را به انگلیسی ترجمه کند.<ref>همان.</ref> | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۳۸: | ||
===بسیط الحقیقه کل الاشیاء=== | ===بسیط الحقیقه کل الاشیاء=== | ||
مفاد این | مفاد این قاعده، این است که بسیط من جمیع الجهات، واجد تمام کمالات وجودی است و هیچ وجودی به کمال وجودی خود از آن خارج نیست. این وجودات به وجود واحد جمعی و بسیط در آن موجودند و لذا با این که در صدر قاعده، همه وجودات بر او حمل می‌شوند و گفته می‌شود، بسیط الحقیقة، کل الاشیاء در ذیل آن همه وجودات از آن سلب می‌شود و گفته می‌شود (و لیس بشیئ منها) که منظور سلب نقایص و حدود اشیاء از بسیط الحقیقة است و لازمه آن، این است که کمالات وجودی موجودات به وجود واحد جمعی در بسیط الحقیقة موجود باشد. | ||
این قاعده پیش از صدرا در اثولوجیا مطرح شده بود. اما صدرا آن را مبرهن ساخت و تبیین کرد و جایگاه روشنی به این قاعده در نظام فلسفی خود داد. | این قاعده پیش از صدرا در اثولوجیا مطرح شده بود. اما صدرا آن را مبرهن ساخت و تبیین کرد و جایگاه روشنی به این قاعده در نظام فلسفی خود داد. | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۴۴: | ||
===اتحاد عاقل و معقول=== | ===اتحاد عاقل و معقول=== | ||
{{اصلی|اتحاد عاقل و معقول}} | {{اصلی|اتحاد عاقل و معقول}} | ||
اصل این نظریه به شکلی کلّی و غیرمبرهن به فیلسوفی به نام فرفوریوس نسبت داده شده و ابن سینا او را به خاطر همین نظریه و کتابی که در مورد آن نوشته | اصل این نظریه به شکلی کلّی و غیرمبرهن به فیلسوفی به نام فرفوریوس نسبت داده شده و ابن سینا او را به خاطر همین نظریه و کتابی که در مورد آن نوشته است، مورد سرزنش قرار داد. | ||
اتّحاد به این معناست که این سه مفهوم در خارج یک مصداق داشته باشند که همان مصداق هم عاقل است و هم معقول و هم تعقّل و اختلاف بین این‌ها صرفاً اعتباری است. این مطلب در مورد علم نفس به | اتّحاد به این معناست که این سه مفهوم در خارج یک مصداق داشته باشند که همان مصداق هم عاقل است و هم معقول و هم تعقّل و اختلاف بین این‌ها صرفاً اعتباری است. این مطلب در مورد علم نفس به خود، پیش از صدرالمتألّهین مطرح بوده و ابن سینا که اتّحاد عاقل و معقول را امری نامعقول می‌داند، در مورد علم نفس به خود، آن را پذیرفته است. آنچه موردبحث است، اتّحاد عاقل و معقول در علم نفس به غیرذات است. | ||
ملاصدرا از این قاعده در اثبات اتحاد نفس با عقل فعال و بساطت عقل و حشر نفوس کامله استفاده می‌کند. | ملاصدرا از این قاعده در اثبات اتحاد نفس با عقل فعال و بساطت عقل و حشر نفوس کامله استفاده می‌کند. | ||
===حدوث جسمانی و بقاء روحانی نفس=== | ===حدوث جسمانی و بقاء روحانی نفس=== | ||
در مورد حدوث و قدم | در مورد حدوث و قدم نفس، آرای گوناگونی وجود دارد. بعضی به حدوث و بعضی به قدم نفس باور دارند. مدافعان نظریه حدوث در چگونگی آن اختلاف دارند. سه دیدگاه مهم در این مورد عبارت‌اند از: حدوث نفس با حدوث بدن، حدوث نفس به حدوث بدن و حدوث نفس قبل از بدن. نظریه قدیم بودن نفس نیز از این جهت که قِدَم در سلسله عرضی است یا در سلسله طولی و نیز از این جهت که قدم ذاتی است یا زمانی، به دیدگاه‌های مختلفی می‌انجامد. صدرالمتألّهین نه تنها نفس را حادث به حدوث بدن، بلکه عین حدوث بدن می‌داند. | ||
صدرا با استفاده از حرکت جوهری، نفس را در حرکت خود، به سوی روحانی شدن و بقاء روحانی می‌داند.<ref>صدرالمتألهین، اسفار اربعه، ج۸، ص۳۰۲؛ صدرالمتألهین، شواهدالربوبیة، ص۳۰۹ – ۳۱۱.</ref> | صدرا با استفاده از حرکت جوهری، نفس را در حرکت خود، به سوی روحانی شدن و بقاء روحانی می‌داند.<ref>صدرالمتألهین، اسفار اربعه، ج۸، ص۳۰۲؛ صدرالمتألهین، شواهدالربوبیة، ص۳۰۹ – ۳۱۱.</ref> | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۵۶: | ||
===معاد جسمانی=== | ===معاد جسمانی=== | ||
{{اصلی|معاد جسمانی}} | {{اصلی|معاد جسمانی}} | ||
حکیمان پیش از | حکیمان پیش از صدرالمتألّهین، معاد جسمانی را امری غیرقابل اثبات از راه عقل و برهان عقلی می‌پنداشتند. بعضی آن را انکار کرده‌اند و بعضی دیگر، برخلاف اشکالاتی که بر آن وارد می‌دانستند، به عنوان تعبّد و تسلیم در مقابل شریعت به آن اعتراف می‌کردند. امّا صدرالمتألّهین سعی دارد که معاد جسمانی را با برهان عقلی ثابت کند. وی برای جمع بین ادله نقلی و مبانی فلسفی، نظریه جدیدی را ارائه کرد. بر اساس این دیدگاه، پس از جدایی نفس از بدن مادی، نفس انسانی متناسب با عالم برزخ و قیامت، بدنی را برای خود می‌سازد که از همه جهت شباهت با بدن دنیایی خودش دارد. این بدن، مثل بدن دنیایی است نه اینکه عین آن باشد و گرچه خصوصیات مادی را دارد، اما مادی نیست و حجم ندارد.<ref>صدرالمتألهین، اسفار اربعه، ج۹، ص۱۶۱-۱۷۱.</ref> | ||
==آثار درباره ملاصدرا== | ==آثار درباره ملاصدرا== | ||