غناء: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غِنا''' به‌معنای آوازخواندن است و در [[فقه|فقه اسلامی]] درباره [[احکام شرعی|حکم شرعی]] آن بحث می‌شود. [[مجتهد|فقیهان]] تعاریف متفاوتی درباره غنا دارند. برخی آن را صِرف آوازخواندنِ همراه با چَهچهه می‌دانند. برخی دیگر آوازی می‌دانند که محتوای باطل دارد، همراه با موسیقی است و متناسبِ مجالس [[لهو]] و لَعِب است.  

بیشتر فقهای معاصرِ شیعه، فقط آوازی را حرام می‌دانند که مطابق تعریف دوم از غنا باشد؛ اما برخی نیز به حرمت هرگونه آوازی [[فتوا]] می‌دهند.  

برخی از فقیهان غنا را به‌طور مطلق حرام می‌دانند و حتی بر حرمت آن ادعای [[اجماع]] می‌کنند؛ مانند [[شیخ طوسی]]، [[شهید ثانی]]، [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، [[ملا احمد نراقی|نراقی]] و [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]].<ref>یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۱۹-۲۰.</ref>

برخی دیگر موافق حرمت ذاتی غنا نیستند و می‌گویند فقط اگر همراه با طرب یا [[لهو|لهو و لعب]] باشد، حرام است؛ از جمله [[محقق کرکی]]<ref>محقق کرکی، جامع‌المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳.</ref>، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]<ref>فیض کاشانی، وافی‌، ۱۴۰۶ق، ج۱۷، ص۲۱۸.</ref>، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]]،<ref>محقق سبزواری، کفایةالاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۳۲-۴۳۳.</ref> [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۵.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]].<ref>خمینی، مکاسب‌ محرمه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۹۹.</ref>

پژوهشگران می‌گویند علت این اختلاف حکم به تفاوت تعریف فقیهان از غنا برمی‌گردد؛ زیرا برخی طرب‌انگیز بودن یا لهو و لعب را در ذات مفهوم غنا می‌دانند. بنابراین به حرمت آن فتوا می‌دهند و برخی دیگر که این‌ها را از مفهوم غنا جدا می‌شمارند، غنا را فی‌نفسه حرام نمی‌دانند.<ref>یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۲۲-۳۱؛ قاضی‌زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۳۷-۳۴۱؛ سیدکریمی، «نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع غناء»، ص۱۱۷- ۱۲۰.</ref>

آن دسته از فقها که قائل به حرمت ذاتی غنا هستند، برخی موارد را از حرمت آن استثنا کرده‌اند و آن‌ها را با وجود تحقق غنا، حلال می‌دانند؛ ازجمله آن‌هاست [[تلاوت|قرآئت قرآن]] و [[دعا]]، [[مرثیه‌خوانی]]، غنا در مجالس عروسی و اعیاد؛ اما آن دسته که قائل به [[حرام|حرمت]] ذاتی غنا نیستند، می‌گویند هر غنایی که همراه حرام دیگری همچون طرب و [[لهو]] و [[لعب|لَعِب]] نباشد حلال است.<ref>نوری، موسیقی و غنا‌ از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۹-۲۶۹؛ ایزدی‌فرد،  «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، ص۷۴.</ref>

==فتواهای فقیهان قرن چهاردهم و پانزدهم==

بیشتر فقیهانِ قرن‌های چهاردهم و پانزدهم قمری، همچون [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[میرزا جواد تبریزی|آیت‌الله تبریزی]]، [[محمد فاضل لنکرانی|آیت‌الله فاضل]] و [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]]، بین غنا و موسیقی تفاوت قائل شده‌اند و غنا را خوانندگی طرب و متناسب مجالس [[لهو]] و [[لعب]] یا عیش‌ونوش و موسیقی را نوازندگیِ طرب و متناسب با مجالس عیش و نوش دانسته‌اند. بنابراین انجام دادن و شنیدن آن را حرام می‌دانند.<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۸-۵۴.</ref>

بر این اساس، بیشترشان غنایی را که طرب و متناسب با مجالس لهوولعب نباشد [[حلال]] عنوان کرده‌اند.  از این میان، آیت‌الله تبریزی [[فتوا]] داده است بنا بر [[احتیاط واجب]] باید از هر آوازی که با ترجیع صوت (چهچه) است، گرچه با مضمون باطل نباشد، اجتناب کرد. <ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۸-۵۴.</ref> همچنین [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت‌الله صافی گلپایگانی]] مطلق غنا و موسیقی را حرام می‌داند.<ref>محمودی، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۸۰.</ref>

به‌نوشتهٔ کتاب غنا و موسیقی، از [[صفویان|دوره صفویه]]، به‌علت رواج [[سماع]] که با غنا و موسیقی همراه بود، غنا مورد توجه فقیهان قرار گرفته و رساله‌هایی مستقل در این زمینه نگاشته شد. در این کتاب، شمار رساله‌های یافت‌شده یا رساله‌هایی که در کتاب‌های دیگر از آن‌ها نام برده شده، ولی در دسترس نیستند، از دوره صفویان تا قبل از [[انقلاب اسلامی ایران]] (۱۳۵۷ش)، ۴۹ رساله بیان شده است.<ref>مختاری و صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ۲۰۳۹- ۲۰۴۱ و ج۴، ص۲۲.</ref> برخی از آن‌ها به‌شرح زیر است: