حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فاطِمه(س)''' مشهور به '''فاطمه زهرا''' (۵ بعثت -[[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱ق]])، دختر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|خدیجه کبری(س)]] و همسر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است. او یکی از [[پنج‌تن|پنج‌تن آل‌عبا]] ([[اصحاب کساء]]) است که [[امامیه|شیعیانِ دوازده امامی]] آنها را [[معصوم]] می‌دانند. [[امام حسن مجتبی علیه السلام|امام دوم]] و [[امام حسین علیه السلام|سوم شیعیان]]، [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب(س)]] و [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام‌کلثوم]] از فرزندان او هستند. زهرا، [[بتول|بَتول]]، [[سیدة نساء العالمین]] (برترین زن در دو عالم) از [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)|القاب وی]] و [[ام ابیها|اُمّ اَبیها]] (مادر پدرش) کنیه مشهور او است. فاطمه، تنها زن همراه پیامبر(ص) در روز [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران|مباهله با مسیحیان نجران]] بوده است.

درباره دوران کودکی و نوجوانی فاطمه(س) گزارش‌های کمی وجود دارد. از این دوران فقط گزارش‌هایی درباره همراهی او با پیامبر(ص) در مقابل خشونت‌های [[مشرکان]]، حضور او در [[شعب ابی‌طالب]] و [[هجرت به مدینه]] همراه امام علی(ع) نقل شده است.

فاطمه(س) در [[سال دوم هجرت]] با امام علی(ع) [[ازدواج]] کرد. انجام فعالیت‌های اجتماعی و همراهی با پیامبر اسلام(ص) در برخی از جنگ‌ها از جمله [[فتح مکه]] از جمله کارهای او بعد از هجرت بود.

فاطمه(س) در [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|ماجرای سقیفه]] ضمن مخالفت با اقدام شورای سقیفه، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلافت ابوبکر]] را غاصبانه خواند و با او [[بیعت]] نکرد. او در جریان [[ماجرای فدک|مصادره فدک]] و دفاع از [[خلافت امام علی(ع)]] خطبه‌ای خواند که به [[خطبه فدکیه]] معروف است. وی اندکی پس از رحلت پیامبر(ص) و در جریان [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم طرفداران ابوبکر به خانه‌اش]]، آسیب دید، در بستر بیماری افتاد و پس از مدت کوتاهی در [[۳ جمادی‌الثانی]] [[سال ۱۱ هجری قمری]] در [[مدینه]] به [[شهادت حضرت زهرا|شهادت]] رسید. پیکر دختر پیامبر(ص) به سفارش خودش، شبانه و مخفیانه [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|تشییع و دفن]] شد و [[محل دفن حضرت فاطمه(س)|قبرش]] هیچ‌گاه مشخص نشد.  

[[تسبیحات حضرت زهرا(س)]]، [[مصحف فاطمه]]، [[خطبه فدکیه]] بخشی از میراث معنوی فاطمه است. مصحف فاطمه(س) کتابی است شامل سخنانی که [[فرشته|فرشته الهی]] به او [[الهام]] کرده و امام علی(ع) آنها را نوشته است. این صحیفه بنابر روایات، در دست [[امامان شیعه|امامان]] بوده و هم‌اکنون در دست [[امام زمان(عج)]] است.

فاطمه(س) آخرین فرزند [[پیامبر(ص)]] و [[خدیجه(س)]] است.<ref>نگاه کنید به: صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴؛ ابن‌هشام، سیرة النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰.</ref> به اتفاق مورخان، فاطمه در [[مکه]] و در منزل خدیجه در محلی به نام زُقاق (کوچه، گذرگاه) العطّارین و زُقاق الحجر در نزدیکی [[مسعی|مَسعی]] به دنیا آمد.<ref>بتنونی، الرحلة الحجازیة، المکتبة الثقافیة الدینیه، ص۱۲۸.</ref>  

بر اساس دیدگاه رایج [[شیعه|شیعیان]]، حضرت فاطمه(س) در [[سال ۵ بعثت]] مشهور به [[سنه احقافیه|سَنَه اَحقافیه]] (سال نزول [[سوره احقاف]])<ref>جمعی از محققین، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ‏‫۱۳۹۴ش، ج۱، ص۲۴۴۳.</ref> متولد شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸؛ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۷۹۳؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، قم، شریف الرضی، ص۱۴۳؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۲.</ref> [[شیخ مفید]] و [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] [[سال دوم بعثت]] را زمان تولد فاطمه(س) دانسته‌اند.<ref> مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲.</ref> طبق دیدگاه رایج [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، ولادت فاطمه(س) پنج سال پیش از [[مبعث]] بود.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.</ref>  

از زندگی فاطمه در کودکی و نوجوانی گزارش‌های تاریخی کمی وجود دارد.<ref>[http://mehrkhane.com/fa/news/6613 آیا زن مسلمان امروزی می‌تواند از حضرت زهرا(س) الگو بگیرد؟]، پایگاه خبری تحلیلی مهرخانه.</ref> بر اساس گزارش‌های تاریخی، پس از آشکار شدن دعوت پیامبر، فاطمه در برخی موارد شاهد خشونت‌های [[شرک|مشرکان]] علیه پدرش بود. علاوه بر این، سه سال از دوران کودکی فاطمه، در [[شعب ابی‌طالب|شِعب ابی‌طالب]] و تحت فشارهای اقتصادی و اجتماعی مشرکان علیه [[بنی‌هاشم]] و پیروان پیامبر اسلام گذشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۳.</ref> فاطمه همچنین در کودکی، مادرش خدیجه را از دست داد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۵.</ref> تصمیم [[قریش]] برای قتل پیامبر(ص)<ref>ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، بیروت، ج۱، ص۳۶۸؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۱، ص۱۶۳.</ref> خروج شبانه پیامبر از [[مکه]] و [[هجرت به مدینه]]، و هجرت فاطمه به [[مدینه]] همراه با [[علی(ع)]] و برخی از زنان، مهم‌ترین رخدادهای دوران کودکی زهرا(س) بوده است.<ref>محقق سبزواری، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ۱۳۵۹ش، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>

در گزارش‌های تاریخی و روایی آمده است فاطمه(س) به [[امام علی علیه السلام|علی(ع)]] به گونه‌های متفاوت و حتی در حضور پیامبر محبت می‌کرد و او را بهترین همسر می‌خواند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۱.</ref> نقل شده است فاطمه، علی(ع) را در خانه با کلمات محبت‌آمیز<ref>خوارزمی، مناقب، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۸-۲۷۱.</ref> و در میان مردم با [[کنیه]] اباالحسن خطاب می‌کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۱۹۲ و ۱۹۹؛ جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۶۴. </ref> در گزارش‌هایی آمده است که فاطمه(س) در خانه با عطر و وسایل زینتی خود را می‌آراست.<ref>طوسی، امالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۶-۵۷؛ صدوق، الأمالی، ۱۴۱۷ق، ص۵۵۲.</ref>  

منابع شیعه و [[اهل‌سنت]] هم‌رأی‌اند که [[امام حسن مجتبی علیه السلام|حسن]]،<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۱۶۳و۱۷۳.</ref> [[امام حسین علیه السلام|حسین]]،<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۲۸۰.</ref> [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۸، ص۴۶۵.</ref> و [[ام‌کلثوم دختر امام علی|ام‌کلثوم]]<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۶۹، ص۱۷۶.</ref> چهار فرزند فاطمه و علی هستند.<ref>مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> در منابع [[شیعه]] و برخی از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] از فرزند دیگری برای او نام برده شده که بر اثر آسیبی که در جریان حوادثِ پس از پیامبر(ص) بر فاطمه وارد شد [[سقط جنین|سقط]] گردید. نام او [[محسن بن علی(ع)|مُحسِن]] یا مُحَسَّن ذکر شده است.<ref> شهرستانی، الملل و النحل، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۵۷؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ج۱۵، ص۵۷۸؛ مسعودی، اثبات الوصیة، ۱۴۱۷ق، ص۱۵۴ و ۱۵۵؛ هلالی، اسرار آل‌محمد، ۱۳۷۸ش، ص۲۳۱.</ref>

در چند ماه پایانی زندگی فاطمه(س) حوادث ناگواری برای او اتفاق افتاد؛ چنانکه گفته شده در این دوره هیچ کس زهرا(س) را خندان ندید.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳۸؛ کلینی، کافی، ۱۳۶۳ش، ج۳، ص۲۲۸.</ref> درگذشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱.</ref> [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|ماجرای سقیفه]]، غصب [[خلافت]][[ماجرای فدک|، مصادره فدک]] توسط [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و خواندن [[خطبه فدکیه]] در حضور [[صحابه]]<ref>مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰؛ سیدمرتضی، الشافی فی‌الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحارالانوار، دارالرضا، ج۲۹، ص۱۲۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۵۳-۳۶۴.</ref> مهم‌ترین وقایع پایانی زندگی اوست. فاطمه در کنار علی(ع) یکی از مخالفان اصلی شورای سقیفه و خلافت ابوبکر بود؛<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۶۳؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۷.</ref> به همین دلیل مورد تهدید دستگاه خلافت قرار گرفتند که نمونه آن تهدید به آتش‌زدن خانه فاطمه است.<ref>ابن‌ابی‌شیبه کوفی، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۵۷۲.</ref> [[بیعت]] نکردن علی(ع) و مخالفان ابوبکر و تحصن آنان در خانه فاطمه موجب شد یاران خلیفه به خانه او حمله کنند و در این [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم]] فاطمه به سبب ممانعت از بردن علی برای بیعتِ اجباری با ابوبکر<ref>جوهری بصری، السقیفة و فدک، ۱۴۱۳ق، ص۷۲ و ۷۳.</ref> آسیب دید و فرزندش سقط شد.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۱۰۹.</ref> فاطمه(س) پس از این واقعه در بستر بیماری افتاد و پس از مدت کوتاهی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> در کتاب [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]] سخنانی نیز از او در جمع زنان مدینه که به قصد [[عیادت از فاطمه(س)|عیادت]] به خانه‌اش آمده بودند گزارش شده است که در بردارنده پاره‌ای دیگر از مواضع حضرت و اظهار نارضایتی از مواضع مردم پس از وفات پیامبر (ص)است.<ref>طبرسی، الإحتجاج، ج‏۱، ص۱۰۸.</ref>  

فاطمه به علی(ع) [[وصیت]] کرد مخالفانش در [[نماز میت|نماز]] گزاردن بر پیکرش و مراسم [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن]] او شرکت نکنند و از علی(ع) خواست شبانه وی را [[دفن]] کند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۷.</ref> بر اساس دیدگاه مشهور،<ref>شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.</ref> فاطمه(س) در [[۳ جمادی‌الثانی]] [[سال ۱۱ هجری قمری]] در [[مدینه]] به [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت]] رسید.<ref>هلالی، اسرار آل‌محمد، ۱۳۷۸ش، ص۲۳۱؛ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق. ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

عمر او را هجده سال گفته‌اند؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۶؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> اما در روایتی از [[امام باقر(ع)]] عمر او ۲۳ سال ذکر شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref>

فاطمه(س) فعالیت‌های اجتماعی و موضع‌گیری‌های سیاسی متعددی داشته است. [[هجرت به مدینه]]، مداوای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در جریان [[غزوه احد|جنگ احد]]،<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۲۰، ص۹۶؛ ابن‌کثیر، السیره النبویه، ۱۳۹۶ق، ج۳، ص۵۸.</ref> رساندن آذوقه برای پیامبر در جنگ [[غزوه خندق|خندق]]<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۲۰، ص۲۴۵.</ref> و همراهی‌اش در [[فتح مکه]]<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۳۵.</ref> از جمله فعالیت‌های وی قبل از رحلت پیامبر(ص) است؛ اما بیشتر فعالیت‌های سیاسی فاطمه(س) مربوط به دوران کوتاه زندگی‌اش پس از رحلت پیامبر است. از مهم‌ترین موضع‌گیری‌های سیاسی وی این موارد است: مخالفت با [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] و انتخاب [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] به عنوان [[خلافت|خلیفه]] پس از پیامبر، رفتن به خانه سران [[مهاجرین|مهاجر]] و [[انصار]] برای اقرار گرفتن از آنان در خصوص شایستگی و [[برتری اهل بیت علیهم السلام|برتری امام علی(ع)]] برای خلافت، تلاش برای بازپس‌گیری مالکیت [[فدک]]، خواندن [[خطبه فدکیه]] در جمع [[مهاجرین]] و [[انصار]]، دفاع از علی(ع) در [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|ماجرای هجوم به خانه او]]، سخنرانی در جمع زنان(مهاجر وانصار) که به عیادتش آمدند و وصیت کردن برای انجام مراسم پس از مرگش به صورت مخفیانه و پنهانی. به باور برخی پژوهشگران، بسیاری از گفتارها و رفتارهای فاطمه پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] به نوعی واکنش سیاسی و اعتراض به غصب خلافت از سوی ابوبکر و طرفداران دستگاه خلافت او بود.<ref>فرهمندپور، «سیره سیاسی فاطمه»، ص۳۰۹-۳۱۶.</ref>  

پس از تشکیل شورای سقیفه و [[بیعت]] عده‌ای با [[ابوبکر]] به عنوان [[خلیفه]]، فاطمه در کنار علی(ع) و شماری از صحابه نظیر [[طلحة بن عبیدالله|طلحه]] و [[زبیر بن عوام|زبیر]] با این اقدام مخالفت کردند؛<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۲۴.</ref> زیرا در [[واقعه غدیر]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] امام علی(ع) را جانشین خود معرفی کرده بود.<ref>امینی، الغدیر، ج۱، ص۳۳.</ref> بر اساس گزارش‌های تاریخی فاطمه به همراه علی به سراغ صحابه می‌رفتند و از آنان طلب یاری می‌کردند. صحابه در پاسخ به درخواست فاطمه می‌گفتند اگر پیش از آنکه با ابوبکر [[بیعت]] کنند چنین درخواستی می‌کرد، از [[خلافت امام علی(ع)|خلافت علی(ع)]] حمایت می‌کردند.<ref>ابن‌قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ۱۳۸۰ش، ص۲۹ و ۳۰.</ref>

پس از آنکه [[صحابه]]، ابوبکر را [[خلیفه]] خواندند و با او [[بیعت]] کردند و سخن پیامبر(ص) بر جانشینی [[امام علی(ع)]] را نادیده گرفتند، فاطمه(س) به همراه علی(ع)، [[بنی‌هاشم]] و تعدادی از صحابه با این بیعت مخالفت کردند و در خانه فاطمه تحصن کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن‌کثیر، تاریخ ابن‌کثیر، ۱۳۵۱-۱۳۵۸ق، ج۵، ص۲۶۶؛ ابن‌هشام، سیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۲، ص۶۵۶.</ref> [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری]]، [[عمار بن یاسر]]، [[مقداد]]، [[ابی بن کعب|اُبیّ بن کَعب]]، و گروهی از [[بنی‌هاشم]] از جمله تحصن‌کنندگان بودند.<ref>عسکری، سقیفه: بررسی نحوه شکل‌گیری حکومت پس از پیامبر، ۱۳۸۷ش، ص۹۹.</ref>

به دنبال هجوم موافقان خلافت ابوبکر به خانه علی(ع)، فاطمه(س) در مقابل مهاجمان ایستاد و از بردن اجباری علی(ع) برای بیعت با ابوبکر ممانعت کرد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة والسیاسه، ۱۴۱۳ق، ج۱ ص۳۰.</ref> بر اساس گزارش ابن عبدربّه، از عالمان [[اهل سنت]] در قرن سوم و چهارم قمری، پس از مطلع شدن ابوبکر از تحصن مخالفانش در خانه فاطمه(س)، دستور داد به آنجا حمله کنند و جمع مخالفان را بر هم بزنند و در صورت مقاومت، با آنان وارد جنگ شوند. [[عمر بن خطاب|عمر]] به همراه عده‌ای به سوی خانه فاطمه(س) رفت و از تحصن‌کنندگان خواست از خانه بیرون بیایند؛ سپس تهدید کرد در صورت سرپیچی از دستورش، خانه را آتش می‌زند.<ref>ابن عبدربّه اندلسی، العقد الفرید، دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۱۳.</ref> عمر به همراه دیگر مهاجمان با خشونت وارد خانه شدند. در این میان، حضرت فاطمه(س) مهاجمان را تهدید کرد که اگر از خانه بیرون نروند به [[خدا]] شکایت خواهد کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۰۵.</ref> از این رو مهاجمان خانه را ترک کردند و به جز علی و بنی‌هاشم همه تحصن‌کنندگان را به [[مسجد]] بردند تا با ابوبکر بیعت کنند.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۱.</ref>  

برخوردهای شدید [[ابوبکر]] و [[عمر]] با فاطمه و علی بر سر [[ماجرای فدک]] و وقایع مرتبط با [[بیعت]] اجباری با [[خلافت|خلیفه]]، خشم فاطمه از ابوبکر و عمر را تا پایان زندگی‌اش به دنبال داشت.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۸۲.</ref> بر اساس گزارش‌ها پس از هجوم عمر و دیگر مهاجمان به خانه فاطمه، ابوبکر و عمر تصمیم گرفتند برای عذرخواهی به خانه فاطمه بروند؛ اما فاطمه اجازه ورود به آنان نداد. آنان در نهایت با وساطت علی وارد خانه فاطمه شدند. فاطمه در دیدار با آن دو، روی خود را به دیوار کرد و [[سلام]] آنان را بی‌پاسخ گذاشت. فاطمه پس از یادآوری [[روایت بضعه|روایت پیامبر]] که خشنودی و خشم پیامبر را در گرو خشنودی و خشم فاطمه قرار داده بود، به ابوبکر و عمر اعلام کرد که باعث خشم او شده‌اند.<ref>ابن‌قتیبه دینوری، الامامة والسیاسة، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۱.</ref> در برخی از گزارش‌ها آمده است فاطمه [[سوگند]] خورد پس از هر [[نماز|نمازی]] آنان را نفرین کند.<ref>کحاله، اعلام النساء، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م، ج۴، ص۱۲۳-۱۲۴؛ ابن‌قتیبه دینوری، الامامة والسیاسة، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۱.</ref>

فاطمه پس از مدتی بیماری ناشی از صدمات جسمی که در حوادث پس از رحلت پیامبر متحمل شد، در سال [[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱ هجری قمری]] درگذشت.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> درباره تاریخ [[شهادت]] اختلاف‌نظر وجود دارد و از چهل شب پس از رحلت پیامبر(ص) تا هشت ماه پس از آن ذکر شده است.<ref>شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ۱۳۶۳ش، ص۱۵۴.</ref> مشهورترین قول نزد [[شیعه]]،<ref>شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.</ref> [[۳ جمادی‌الثانی|سوم جمادی الثانی]] است؛<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۳؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref> یعنی ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص).<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref> مستند این قول روایتی از [[امام صادق(ع)]] است.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۴۲۷.</ref> بر اساس دیدگاه‌های دیگر، ۷۵ روز پس از رحلت پیامبر<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱ و ۴۵۸.</ref> ([[۱۳ جمادی‌الاول]])،{{یادداشت|به علت معلوم نبودن تعداد روزهای ماه‌های قمری پس از رحلت رسول خدا(ص)، یکی از روزهای سیزدهم تا پانزدهم جمادی‌الاول محتمل است.}} [[۸ ربیع‌الثانی|هشتم ربیع الثانی]]<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۲.</ref>، [[۱۳ ربیع‌الثانی|سیزدهم ربیع الثانی]]<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۲.</ref> و [[۳ رمضان|سوم رمضان]]<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۵.</ref> روز شهادت فاطمه(س) است.

[[امام کاظم(ع)]] در روایتی به شهادت فاطمه(س) تصریح کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۸.</ref>

در روایتی از [[امام صادق(ع)]] سبب شهادت فاطمه(س) ضربه [[قنفذ]] با غلاف شمشیر ذکر شده است که موجب [[سقط جنین|سقط]] [[محسن بن علی(ع)|محسن]] و بیماری و در نتیجه شهادت او شد.<ref>طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref>

حضرت فاطمه قبل از شهادت، [[وصیت]] کرده بود دوست ندارد افرادی که به او ستم کردند و اسباب خشم و غضب او را فراهم کردند، بر پیکرش [[نماز میت|نماز]] بخوانند و در [[تشییع جنازه|تشییع]] او حاضر شوند؛ از این رو خواسته بود او را مخفیانه تشییع و [[دفن]] کنند و محل دفن او مخفی بماند.<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۳۷.</ref> به گفته مورخان، علی(ع) به کمک [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عُمیس]]، همسرش را [[غسل میت|غسل]] داد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۴؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۷۳-۴۷۴.</ref> و خود بر پیکرش [[نماز میت|نماز]] خواند.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۲۵.</ref> به غیر از امام علی(ع) چند نفر دیگر نیز در نماز شرکت کردند که در مورد تعداد و نام افراد اختلاف وجود دارد. منابع تاریخی [[امام حسن مجتبی علیه السلام|امام حسن]]، [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[مقداد بن عمرو|مقداد]]، [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[عمار بن یاسر|عمار]]، [[عقیل بن ابی‌طالب|عقیل]]، [[زبیر بن عوام|زبیر]]، [[عبدالله بن مسعود]] و فضل بن عباس را افرادی دانسته‌اند که در این نماز شرکت داشتند.<ref>هلالی عامری، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۲۰ق، ص۳۹۳؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۰؛ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۳۶۱؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۳ و ۳۴.</ref>

*خانه حضرت فاطمه و امام علی(ع) مکان دیگر محل دفن معرفی شده است. این مکان با گسترش [[مسجد النبی]] در زمان [[بنی‌امیه]]، بخشی از مسجد قرار گرفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۱.</ref>

*برخی منابع به صورت مطلق [[قبرستان بقیع]] را به عنوان محل دفن حضرت فاطمه ذکر کرده‌اند.<ref name=":2">ابن عبد الوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۵۵.</ref>

*[[خانه عقیل بن ابی‌طالب]] مکان دیگری است که منابع آن‌را محل دفن حضرت فاطمه دانسته‌اند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۵۹۹.</ref> خانه عقیل، خانه‌ای بزرگ، در کنار قبرستان بقیع بود<ref>واقدی، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۳۳.</ref> و پس از دفن شدن پیکر [[فاطمه بنت اسد]]، عباس بن عبدالمطلب و تعدادی از [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] از حالت مسکونی به صورت [[زیارتگاه]] عمومی تغییر یافت.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/85362 نجمی، «قبر فاطمه(س) یا قبر فاطمه بنت اسد»]، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>

در منابع [[حدیث|روایی]]، [[تفسیر قرآن|تفسیری]] و تاریخیِ [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] فضائل متعددی برای حضرت زهرا(س) گزارش شده است. برخی از این فضیلت‌ها منشأ [[قرآن|قرآنی]] دارند، مانند [[آیه تطهیر]] و [[آیه مباهله]]. در این گونه فضائل [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیات درباره [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت پیامبر]] است و فاطمه نیز یکی از اهل‌بیت است. شماری از فضیلت‌ها نیز در روایات نقل شده‌اند نظیر [[حدیث بضعه|حدیث بَضعه]] و مُحَدَّثه بودن.   

به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، شیعیان اجماع قطعی بر عصمت حضرت فاطمه(س) دارند.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۲۹، ص۳۳۵. </ref> [[آیه تطهیر]]،<ref>سیدمرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۲.</ref> [[حدیث بضعه]] و احادیث بیان کننده عصمت اهل بیت(ع) از دلایل عصمت فاطمه(س) به شمار می‌روند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> بر اساس آیه تطهیر، خداوند اراده کرده است اهل بیت(ع) را از هرگونه زشتی و پلیدی پاک گرداند و بنابر بسیاری از [[حدیث|روایات]] شیعه و اهل سنت، فاطمه یکی از مصادیق [[اهل‌بیت]] است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۲۱۵؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۹۸.</ref> لازمه معصوم بودن حضرت زهرا(س) آن است که از برخی شئون پیامبران و امامان(ع)، مانند حجیت گفتار و رفتار و تقریر و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین برخوردار بوده و سیره عملی و موضع‌گیرهای او ملاک تشخیص حق از باطل باشد و همچنین الگوی کامل در عرصه‌های زندگی به شمار می‌رود.<ref> کافی و شفیعیان، «عصمت فاطمه(س)»، ص۷۲. </ref>

در منابع [[حدیث|روایی]] و تاریخی [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز روایاتی گزارش شده که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] با استشهاد به آیه تطهیر، اهل بیت خود یعنی فاطمه(س)، علی(ع)، [[امام حسن مجتبی علیه السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه السلام|حسین(ع)]] را از هرگونه [[گناه]] مبرا دانسته است.<ref>ابن‌مردویه اصفهانی، مناقب علی‌بی ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۳۰۵؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۹۹؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۱۶.</ref>

فاطمه زهرا(س) همانند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] علاقه زیادی به [[عبادت]] داشت و بخشی از اوقات خود را به [[نماز]] و مناجات می‌گذراند.<ref>قزوینی، فاطمه زهرا از ولادت تا شهادت، ص۱۳۱ - ۱۳۲؛ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۸.</ref> در برخی منابع گزارش‌هایی درباره [[امداد غیبی]] نسبت به فاطمه(س) وجود دارد؛ برای نمونه [[سلمان فارسی]] از اینکه زهرا(س) در کنار سنگ آسیاب در حال قرائت قرآن است و سنگ آسیاب به خودی خود می‌چرخد، تعجب کرد و موضوع را با پیامبر در میان گذاشت. پیامبر در جواب فرمود: «...خداوند [[جبرئیل]] را فرستاده است تا آسیاب را برای او بگرداند».<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۶ و ۱۱۷.</ref> طولانی بودن نمازها، شب‌زنده‌داری، [[دعا]] برای دیگران از جمله همسایه‌ها،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۲.</ref> [[روزه|روزه‌داری]]، [[زیارت]] قبور شهدا از جمله ویژگی‌های رفتاری فاطمه(س) است که در سخنان اهل‌بیت، برخی [[صحابه]] و [[تابعین]] بر آن تأکید شده است.<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۹.</ref> بر همین اساس در کتاب‌های [[دعا]] و مناجات برخی از نمازها، ادعیه و [[تسبیحات حضرت زهرا (س)|تسبیحات]] به فاطمه(س) منسوب است.<ref>ر.ک: ابن‌طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۷۲؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش. ج۳، ص۳۴۳؛ سیدبن‌طاووس‏، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق‏، ص۱۳۹-۱۴۲.</ref>

علمای [[شیعه]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۳.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹و۲۲۰؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> براساس [[آیه]] ۲۳ [[سوره شوری]] مشهور به [[آیه مودت]]، محبت و دوست داشتن فاطمه را سفارش [[خدا]] به [[اسلام|مسلمانان]] دانسته‌اند. در آیه مودت پاداش رسالت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دوستی و محبت با خویشاوندان معرفی شده است که [[تفسیر قرآن|مفسران]] از آن به [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت(ع)]] تعبیر کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۳و۴۴؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۸، ص۴۶و۴۷.</ref> بر اساس روایات، خویشاوندان یا (به تعبیر مفسران) اهل‌بیت در این آیه، فاطمه(س)، [[امام علی علیه السلام|علی(ع)]] و [[حسنین(ع)]] هستند.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹و۲۲۰؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۱۷، ص۱۲۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۳و۴۴؛ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۸۱۵؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۷.</ref> علاوه بر آیه مودت، روایاتی از پیامبر(ص) نقل شده است که بر اساس آن [[خداوند]] به خشم فاطمه خشمگین و به خشنودی او خشنود می‌شود.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۳، ص۱۵۴.</ref>

پیامبر(ص) علاقه زیادی به فاطمه(س) داشت و به او بیشتر از دیگران محبت و احترام می‌کرد. در حدیثی مشهور به [[حدیث بضعه]] پیامبر(ص) فاطمه را پاره تن خود معرفی می‌کند و می‌گوید هر کس او را بیازارد، مرا آزرده است. این روایت را محدثان نخستین نظیر [[شیخ مفید]] از میان علمای [[شیعه]] و [[احمد بن حنبل]] از میان علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، به گونه‌های مختلف گزارش کرده‌اند.<ref>مفید، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۶۰؛ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۴؛ ابن حنبل، مسند احمدبن حنبل، بیروت، ج۴، ص۵.</ref> رسول اسلام(ص) زمانی که به مسافرت می‌رفت، آخرین نفری که با او خداحافظی می‌کرد فاطمه(س) بود و وقتی از سفر بر می‌گشت، ابتدا به دیدن فاطمه می‌رفت.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۶.</ref>

در روایات متعددی که شیعیان و [[اهل‌سنت]] نقل کرده‌اند آمده است فاطمه برترینِ زنان [[بهشت]]، [[سیدة نساء العالمین|برترینِ زنان دو عالم]] و برترینِ زنان [[امت]] است.<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۸۲؛ طبری امامی، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۸۱؛ ابن حنبل، مسند احمدبن حنبل، بیروت، ج۳، ص۸۰؛ بخاری، صحیح البخاری، بیروت، ج۴، ص۱۸۳؛ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، ج۷، ص۱۴۳ و ۱۴۴.</ref>  

از میان زنان مسلمان تنها فاطمه(س) برای حضور در [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]] انتخاب شد. این ماجرا در [[آیه مباهله]] ذکر شده است. بنابر منابع تفسیری، روایی و تاریخی، آیه مباهله در برتری و فضیلت اهل‌بیت پیامبر نازل شده است.<ref>ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۷۹؛ بلاغی، حجةالتفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۲۶۸؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۹۳ و ۲۹۴.</ref> فاطمه، [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] همراهان پیامبر در این واقعه بودند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۹۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۶۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۲۴۷.</ref>

تداوم [[سادات|نسل پیامبر]] از فاطمه و تعیین [[امامان شیعه]] از فرزندان فاطمه به عنوان یکی از فضائل او ذکر شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۳۷۰ و ۳۷۱.</ref> برخی از [[تفسیر قرآن|مفسران]] استمرار نسل پیامبر از فاطمه را مصداق [[کوثر]] یعنی خیر فراوان در [[سوره کوثر]] دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۳۷۰ و ۳۷۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۷۱؛ فخر رازی، التفسیرالکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۳۱۳؛ بیضاوی، انوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۴۲؛ نیشابوری، تفسیر غرائب القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۵۷۶.</ref>

سخاوت فاطمه(س) به عنوان یکی از ویژگی‌های رفتاری او گزارش شده است. او در زندگی مشترک خود با علی(ع) زمانی که در وضعیت مطلوب اقتصادی قرار داشت ساده‌زیست بود و همیشه انفاق می‌کرد.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۹۴ و ۹۵.</ref> اهدای لباس نو در شب عروسی خود به فرد محتاج،<ref>مرعشی نجفی، شرح احقاق الحق، کتابخانه مرعشی نجفی، ج۱۹، ص۱۱۴.</ref> بخشیدن گردنبند به فقیر<ref>طبری، بشارة المصطفی، ۱۴۲۰ق، ص۲۱۸ و ۲۱۹.</ref> و دادن همه غذای خود به مسکین، [[یتیم]] و [[اسیر]] از جمله این موارد است.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۶۹.</ref> بر اساس گزارش‌های روایی و تفسیری پس از آنکه فاطمه(س)، علی(ع) و حسنین(ع) سه روز پی‌در پی هنگام افطار همه غذای خود را به نیازمند دادند [[آیه اطعام]] در شأن آنان نازل شد.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۲۱۱؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۷۰؛ فخررازی، التفسیرالکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۴۶ و ۷۴۷.</ref>

جهیزیه حضرت فاطمه شانزده یا نوزده قلم جنس بوده است که شانزده عدد آن اسباب و وسیله‌ی مختصر برای یک زندگی کوچک بود هنگامی که رسول خدا(ص) چشمش به آن افتاد این‌گونه دعا کرد: «اللّهُمَّ بارِک لِقَومٍ جُلُّ آنِیَتِهِمُ الخَزَفُ»  ظروف و زندگی را بر کسانی که بیشتر خداوند و وسایلشان گلی و سفالین است مبارک گردان». <ref>محدّث اربلی، کشف الغمة، نشر رضی، ج۲، ص۱۰۷۲.</ref>  

سخن گفتن [[فرشته|فرشتگان]] با فاطمه(س) یکی از ویژگی‌های او است که موجب شد او را مُحَدَّثه بنامند.<ref>صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۲.</ref> گفتگوی فرشتگان با فاطمه در زمان  پیامبر و پس از رحلت وی، برای تسلی دادن فاطمه(س) و خبردادن از آینده نسل پیامبر بوده است.<ref>نگاه کنید به: ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۱۶.</ref> رویدادهای آینده را که فرشته الهی به فاطمه می‌گفت، امام علی(ع) می‌نوشت که به [[مصحف فاطمه (س)|مصحف فاطمه]] معروف شد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۰ و ۲۴۱.</ref> در این گزارش تنها به سخن گفتن یک [[فرشته]] آن هم یک سویه اشاره شده و فاطمه(س) تنها شنونده بوده و امیرالمؤمنین (ع) آن چه را فاطمه (س) می‌شنیده او نیز می‌شنیده و یادداشت می‌کرده است. حضور امیرالمؤمنین(ع) هنگام دیدار با آن فرشته به در خواست حضرت فاطمه(س) بوده است. علت این در خواست هم به نظر [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] در [[الوافی (کتاب)| وافی]] ترس و بیمی بوده که هنگام تنهایی و هم سخن شدن با فرشته داشته است. (فشکت ذلک لرعبها(ع) من المَلَک حال وحدتها به و انفرادها بصحبته) <ref>فیض کاشانی، وافی، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۵۸۱.</ref> در پاورقی کافی با تصحیح [[علی‌اکبر غفاری|علی اکبر غفاری]] و محمد آخوندی علت در خواست حضرت فاطمه(س) از امیرالمؤمنین(ع) برای همراهی با او هنگام حضور فرشته نگرانی از به خاطر نماندن سخنان فرشته دانسته شده است. <ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۰.</ref>   {{یادداشت| هر چند واژه «مُحَدَّث» به معنای کسی است که با او سخن گفته شده است اما در روایات به گفتگوی دو سویه میان فرشتگان و حضرت فاطمه(س) تصریح شده است .[[شیخ صدوق]] در [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرایع]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] روایت کرده است که فاطمه بدان جهت محدثه نامیده شد که [[فرشته|فرشتگان]] از آسمان بر او فرود می آمدند و ( همان گونه که [[مریم دختر عمران]] را خطاب می کردند) به او خطاب می‌کردند«ای فاطمه خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است. «ای فاطمه، فرمانبر پروردگار خود باش و سجده کن و با رکوع‌کنندگان رکوع نما.». او با فرشتگان سـخن می گفت و آنان نیز با او سـخن می گفتند.(فَتُحَدِّثُهُمْ وَ یُحَدِّثُونَهَا) شیخ صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۱۸۲.}}

الگو بودن حضرت فاطمه زهرا(س) در ابعاد مختلف عبادی، تربیتی، اخلاقی، همسرداری و... لازمه‌اش بهره‌مندی وی از دانش و کمالات علمی ویژه است تا بتواند در پرتو آن پاسخگوی نیازهای علمی مراجعان مختلف باشد.{{مدرک}} در فرازی از زیارت نامه حضرت فاطمه(س) به او این گونه سلام داده شده است عنوان «السَّلاَمُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمُحَدَّثَةُ الْعَلِیمَةُ» (سلام بر تو ای هم‌سخن با ملائکه و ای بسیار دانا) <ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۱۰.</ref>

نمونه‌ای از دانش فاطمه (س) و رعایت اخلاق و ادب دینی و تواضع بی‌نظیرش در برابر سؤال کننده ماجرایی است که در روایتی از [[امام حسن عسکری علیه‌السلام| امام حسن عسکری (ع)]] نقل شده است که روزی زنی نزد حضرت فاطمه(س) و گفت مادری دارم ناتوان، برای انجام [[نماز|نمازش]] مسئله‌ای برایش پیش آمده و مرا فرستاده است تا پاسخ آن را از شما دریافت نمایم.حضرت زهرا (س) پاسخش را داد. سپس آن زن سؤال دیگری را مطرح کرد و حضرت دوباره جواب او را داد آن زن سئوالات دیگری را مطرح کرد تا آن که به ده مرتبه رسید در این هنگام آن زن خجالت زده شد و گفت شما را خسته و ناراحت کردم، بیش از این مزاحم شما نمی‌شوم و شما را خسته نمی‌کنم. فاطمه(س) پاسخ داد هر سؤالی داری بپرس و سپس افزود به من بگو اگر شخصی اجیرشده باشد تا باری سنگین را به جایی ببرد و در ازای آن مبلغ صد هزار دینار مزد بگیرد آیا ناراحت می‌شود؟

در برخی از منابع [[شیعه]] برای زهرا(س) زیارت‌نامه‌ای توسط [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] بیان شده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۳۶۸؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۹.</ref> بنا بر متن زیارت‌نامه، فاطمه(س) قبل از آفریده شدن مورد امتحان [[خدا|خداوند]] قرار گرفته و در این امتحان [[حلم|صبور]] بوده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۳۶۸؛ آل رسول، «اسرار وجودی حضرت زهرا(س)»، ص۱۶۷.</ref>  

* [[روایات]]، بخش مهمی از میراث فاطمه(س) هستند. این روایات مشتمل بر موضوعات اعتقادی، [[فقه|فقهی]]، [[اخلاق|اخلاقی]] و اجتماعی‌اند. برخی از روایات وی در [[جامع حدیثی|کتاب‌های حدیثی]] شیعه و [[اهل سنت]] ذکر شده است و شماری از روایات در کتاب‌هایی مستقل با عناوینی نظیر «مسنَد فاطمه» و «اخبار فاطمه» تدوین شده‌اند. برخی از این مسندها در طول زمان مفقود شده‌اند و تنها در کتاب‌های [[علم رجال|رجالی]]، تراجِم و کتاب‌شناسی‌ها از راویان و نویسندگان این کتاب‌ها سخن به میان آمده است.<ref>معموری، «کتابشناسی فاطمه»، ج۲، ص۵۶۱ -۵۶۳.</ref>  

* [[مصحف فاطمه (س)|مصحف فاطمه]]، شامل مطالبی است که فاطمه آن‌ها را از [[فرشته]] الهی شنید و امام علی(ع) آن را نوشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۱.</ref> به اعتقاد [[شیعه|شیعیان]] مصحف فاطمه نزد [[امامان شیعه]] بوده و هر [[امامت|امامی]] در پایان عمر خود آن را به امام بعدی تحویل داده است<ref>صفار، بصائرالدرجات الکبری، ۱۴۰۴ق، ص۱۷۳ و ۱۸۱.</ref> و غیر از امامان هیج فردی به کتاب دسترسی نداشته است. این کتاب اکنون در دست [[امام زمان(عج)]] است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲۱، ص۱۲۶.</ref>   

* [[تسبیحات حضرت زهرا (س)|تسبیحات فاطمه زهرا(س)]]، ذکری است که فاطمه از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] آموخت<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص ۳۲۰ و ۳۲۱؛ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۴۸ و ۲۰۸.</ref> و فاطمه از فراگیری آن خشنود شد.<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۳۶۶.</ref> در منابع شیعه و اهل سنت درباره آموختن تسبیحات به فاطمه گزارش‌های متعددی ذکر شده و آمده است امام علی پس از شنیدن این ذکر، در هیچ شرایطی آن را ترک نکرد.<ref>ابن حنبل، مسند، بیروت، ج۱، ص۱۰۷.</ref>  

* [[نماز حضرت زهرا]]، نمازهایی است که فاطمه آنها را از پیامبر(ص) یا [[جبرئیل]] فراگرفته بود. در برخی از متون روایی و کتاب‌های دعا به این نمازها اشاره شده است.<ref>سیدبن طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۷۱ش، ص۷۰ و ۹۳.</ref>               

* [[مهر السنة|مهر السنه]]: بر پایه روایتی، [[امام جواد(ع)]] مهریه همسرش را به مقدار مهریه حضرت فاطمه(س)، یعنی پانصد درهم قرار داد.<ref>مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۴.</ref> این مقدار مهر السنه نامیده می‌شود که مهریه [[همسران پیامبر|همسران]] و دختران پیامبر(ص) است.<ref>صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۳۰۲؛ شهیدثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۴۴.</ref>

* [[ایام فاطمیه]]: شیعیان در ایام [[شهادت فاطمه(س)]] مراسم [[سوگواری|عزاداری]] برپا می‌کنند. در [[ایران]] روز شهادت حضرت زهرا مطابق با [[۳ جمادی‌الثانی|سوم جمادی‌الثانی]] تعطیل رسمی است<ref> [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910204001186 «ماجرای تعطیل شدن روز شهادت حضرت زهرا(س)»]، خبرگزاری فارس.</ref> و [[مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] به صورت پیاده‌روی در عزاداری شرکت می‌کنند.<ref>[http://www.iribnews.ir/fa/news/47372/فاطمیه-درقم-پیاده-روی-دو-تن-از-مراجع-تقلید-تا-حرم- فاطمیه درقم ؛ پیاده روی دو تن از مراجع تقلید تا حرم]، خبرگزاری صداو سیما.</ref>  

* برگزاری تئاتر و [[تعزیه‌خوانی|تعزیه]]: در سال‌های اخیر برگزاری تئاتر، تعزیه و نمایش‌های خیابانی با عناوینی نظیر «بانوی آب و آیینه»،<ref>[http://iqna.ir/fa/news/2320497/اجرای-ویژه-بانوی-آب-و-آئینه-برای-جانبازان-انقلاب اجرای نمایشنامه بانوی آب و آیینه]، خبرگزاری ایکنا.</ref> «بانوی غریب‌نشین»<ref>[http://iqna.ir/fa/news/1396110/مکاشفه-یک-دختر-جوان-و-شرح-شهادت-حضرت-زهراس-در-نمایش-بانوی-غریب‌نشین نمایش بانوی غریب‌نشین]، خبرگزاری ایکنا.</ref> از جمله برنامه‌های خاص در ایام سوگواری شهادت فاطمه(س) است.

از میان مسندهای [[اهل سنت]] درباره فاطمه(س) می‌توان به «السقیفه و فدک» اثر جوهری بصری، «مَن رُویَ عَن فاطمة مِن اولادِها» اثر ابن‌عقده جارودی و «مسند فاطمه» اثر دارقطنی شافعی و از میان مناقب‌نگاری‌ها می‌توان به «[[فضائل فاطمة الزهراء]]» اثر [[حاکم نیشابوری]]، «الثغور الباسمة فی فضائل السیدة فاطمة» اثر [[جلال‌الدین سیوطی]] و «[[اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب و الفضائل]]» اثر محمدعلی مناوی اشاره کرد.<ref>نگاه کنید به: معموری، «کتابشناسی فاطمه»، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۷.</ref>

[[دانشنامه فاطمی(س)]] زیر نظر [[علی‌اکبر رشاد]] نیز در شش جلد به زندگی، منزلت، آثار و معارف حضرت فاطمه(س) و مباحث فقهی، حقوقی و اجتماعی زن و خانواده پرداخته است. این دانشنامه در سال ۱۳۹۴ش در هفدهمین [[همایش کتاب سال حوزه]] برگزیده شد.<ref>[http://iict.ac.ir/daneshfatemi/ «دانشنامه فاطمی(س)»، وبگاه پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.]</ref>