حزب‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها

حزب‌اللّه، تعبیرى قرآنى در اشاره به پیروان دین حق.  

حزب‌اللّه، به معناى گروهِ متشکلِ منسوب به خدا، در مقابل حزب‌الشیطان، سه بار در قرآن‌کریم ذکر شده است. <ref> رجوع کنید به مائده: ۵۶، یک‌بار؛ مجادله: ۲۲، دو بار </ref> حزب در لغت معانى گوناگونى دارد، از جمله یاران هم عقیده و تحت امر یک فرد، گروهى که داراى یک هدف باشند، طایفه، وِرد و ذکر، جماعت، و مردم. <ref> خلیل‌بن احمد؛ ابن‌منظور، ذیل «حزب» </ref> راغب اصفهانى <ref> ذیل «حزب» </ref> «فشردگى» را نیز در معناى آن لحاظ کرده است. حزب‌اللّه در آیه ۵۶ سوره مائده به معانی‌اى تفسیر شده که با معناى لغوى آن در پیوند است، از جمله لشکر خدا، اولیاى خدا، شیعه خدا و یاران خدا.  

به گفته اخفش (متوفى ۲۲۰ یا ۲۲۱)، حزب‌اللّه کسانی‌اند که به دین خدا در آمده‌اند و از او اطاعت می‌کنند و خدا نیز یاریشان می‌کند. <ref> رجوع کنید به طبرى؛ فخررازى، ذیل آیه؛ نیز رجوع کنید به طوسى، التبیان، ذیل آیه </ref> طباطبائى عبارت «فَانَّ حِزبَ اللّهِ هُمُ الغالِبون» را در این آیه به مثابه کُبرایى می‌داند که در موضع نتیجه قرار گرفته است و بنابراین، معناى آیه چنین می‌شود: کسى که ولایت خدا و رسول او و مؤمنان را بپذیرد غالب است، زیرا از حزب‌اللّه است و حزب‌اللّه هم همواره غالب است. <ref> ذیل آیه </ref> ابن‌عباس مراد از حزب‌اللّه را در این آیه شیعیان خدا و رسول او و نیز شیعیان على معنا کرده و غالب بودن آن‌ها را عبارت از علوّ آن‌ها نسبت به دیگر بندگان خدا دانسته است. <ref> رجوع کنید به حسکانى، ج ۱، ص ۲۴۶ </ref>  

در آیه ۲۲ سوره مجادله کسانى مصداق حزب‌اللّه معرفى شده‌اند که با دشمنان خدا و رسول او، هر چند از نزدیکانشان باشند، دوستى نمی‌ورزند. در این آیه بر این نکته تأکید شده است که خدا ایمان را بر قلب‌هایشان حک کرده و با روحى از جانب خود تأییدشان نموده و جزاى آن‌ها را بهشت قرار داده است. به گفته طباطبائى، <ref> ذیل آیه </ref> دلیل تکرار حزب‌اللّه، به جاى به کار بردن ضمیر، در این آیه این است که سخن جنبه مَثَل پیدا کند. طوسى <ref> التبیان، ذیل آیه </ref> حزب‌اللّه را در این آیه لشکریان و اولیاى خدا دانسته و از قول زجاج آن را به معناى برگزیدگان خدا آورده است. به نوشته طباطبائى، <ref> همانجا </ref> تعبیر از مؤمنان به حزب‌اللّه و وصف آن‌ها به فلاح، نوعى شرف بخشیدن به آنان از سوى خداوند است. نقطه مقابل حزب‌اللّه در قرآن‌کریم، حزب‌الشیطان است که در آیات ۱۴ تا ۱۹ سوره مجادله وصفهایى درباره آن‌ها آمده است. در این آیات حزب‌الشیطان قومی‌اند که مغضوبین خدا را به دوستى گرفته‌اند و به دروغ بر مؤمن بودن خود سوگند یاد می‌کنند. دامنه دروغگویى آن‌ها تا آنجاست که حتى در قیامت هم سوگند دروغ می‌خورند و با این حال می‌پندارند که حق با آنهاست. آنان کسانى هستند که شیطان بر آن‌ها غلبه کرده و خدا را از یاد آن‌ها برده است.  

در احادیث نیز حزب‌اللّه مورد اشاره و تفسیر قرار گرفته است. پیامبر اکرم حزب على را حزب خود و حزب خود را حزب‌اللّه شمرده <ref> ابن‌بابویه، ۱۳۶۳ش، ج ۲، ص ۶ </ref> و همین تعبیر را در مورد اهل‌بیت خود نیز به کار برده است. <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۱، ص ۲۹۲ </ref> پیامبر اکرم در شمارش خصال على علیه‌السلام فرمود على داراى خصالى است که اگر یکى از آن‌ها در کسى باشد همین فضیلت براى وى کافى است؛ از جمله اینکه حزب على علیه‌السلام حزب خداست و حزب دشمنان وى حزب‌الشیطان. <ref> همو، ۱۳۶۲ش، ج ۲، ص ۴۹۶ </ref> پیامبر همچنان على علیه‌السلام را ملاک شناخت حزب‌اللّه پس از خود ذکر کرده است. <ref> همو، ۱۴۱۷، ص ۴۵۰، ۵۸۳ </ref> على علیه‌السلام نیز، پس از توصیفى مفصّل از سیماى منافقان، آنان را با استناد به قرآن، مصداق حزب‌الشیطان شمرده <ref> رجوع کنید به نهج‌البلاغة، خطبه ۱۹۴ </ref> و در مقابل، صفاتى همچون به جاآوردن واجبات و شکیبایى در این راه، شب زنده‌دارى، ساده‌زیستى، بی‌قرارى از بیم حساب‌رسى خدا، یاد مداوم خدا و آمرزش‌خواهى از گناهان را از جمله ویژگیهاى حزب‌اللّه دانسته است. <ref> ه‌مان، خطبه ۴۵ </ref> امام حسن علیه‌السلام، پس از بیعت مردم با وى، خود را مصداق حزب‌اللّه معرفى کرد. <ref> مفید، ۱۴۰۳، ص ۳۴۹؛ طوسى، الامالى، ص ۱۲۱، ۶۹۱ </ref> امام حسین علیه‌السلام نیز وقتى به درخواست معاویه لب به سخن گشود خود را مصداق‌حزب‌اللّه خواند. <ref> احمدبن على طبرسى، ج ۲، ص ۲۲ </ref> حضرت زینب علیهاالسلام، پس از واقعه کربلا در معرفى شهداى کربلا، آنان را حزب‌اللّه خواند که به دست حزب‌الشیطان کشته شده‌اند. <ref> ابن‌طاووس، ص ۱۰۸ </ref> امام صادق علیه‌السلام، در تعلیم زیارت امام حسین علیه‌السلام به مخاطب خود آموخت که در وقت زیارت، به امام حسین گفته شود که شما از حزب‌اللّه و حزب رسول خدا و حزب اهل‌بیت رسول خدا هستید. <ref> ابن‌ قولویه، ص ۲۵۶ </ref> امام صادق علیه‌السلام خود و یاران خود را نیز حزب‌اللّه معرفى کرده است. <ref> مجلسى، ج ۴، ص ۲۵ </ref> بنابر روایتى از امام رضا علیه‌السلام در تفسیر آیه ۲۴۹ سوره بقره، طالوت به سربازانش خبر داد که آن‌ها به وسیله نهر آب امتحان خواهند شد و هر کس بیش از یک کف دست از آب آن نهر بنوشد از حزب‌اللّه نیست. <ref> قمى، ج ۱، ص ۸۲ـ۸۳ </ref>  

از دیگر مصادیق حزب‌اللّه که در احادیث آمده اویسِ قرنى است. <ref> رجوع کنید به مفید، ۱۴۱۳، ج ۱، ص ۳۱۶ </ref> همچنین از قول پیامبراکرم نقل شده است که هر کس سوره مجادله را بخواند در روز قیامت از زمره حزب‌اللّه به شمار خواهد آمد. <ref> فضل‌بن حسن طبرسى، ج ۹، ص ۳۶۹ </ref>  

  {{پانویس|۴}}  

  {{ستون-شروع}}  

* قرآن.  

* نهج‌البلاغة، چاپ صبحى صالح، بیروت، ۱۳۸۷، چاپ افست قم، بی‌تا.  

* ابن‌بابویه، الامالى، قم ۱۴۱۷.  

* همو، عیون اخبارالرضا، چاپ مهدى لاجوردى، قم ۱۳۶۳ش.  

* همو، کتاب الخصال، چاپ علی‌اکبر غفارى، قم ۱۳۶۲ش.  

* ابن‌طاووس، مقتل الحسین علیه‌السلام، المسمى باللهوف فى قتلى باالطفوف، قم، ۱۴۱۷.  

* ابن ‌قولویه، کامل الزیارات، چاپ جواد قیومى، قم ۱۴۱۷.  

* ابن‌منظور.  

* عبیداللّه‌بن عبداللّه حسکانى، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، چاپ محمدباقر محمودى، تهران ۱۴۱۱/۱۹۹۰.  

* خلیل‌بن احمد، کتاب‌العین، چاپ مهدى مخزومى و ابراهیم سامرائى، قم ۱۴۰۵.  

* حسین‌بن محمد راغب اصفهانى، المفردات فى غریب القرآن، چاپ محمد سیدکیلانى، بیروت، بی‌تا.  

* طباطبائى.  

* احمدبن على طبرسى، الاحتجاج، چاپ محمدباقر خرسان، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، چاپ افست قم، بی‌تا.  

* فضل‌بن حسن طبرسى؛ طبرى، جامع؛ محمدبن حسن طوسى، الامالى، قم ۱۴۱۴.  

* همو، التبیان فى تفسیر القرآن، چاپ احمد حبیب قصیر عاملى، بیروت، بی‌تا.  

* محمدبن عمر فخررازى، التفسیر الکبیر، او، مفاتیح الغیب، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.  

* علی‌بن ابراهیم قمى، تفسیر القمى، چاپ طیب موسوى جزائرى، قم ۱۴۰۴.  

* مجلسى.  

* محمدبن محمد مفید، الارشاد فى معرفة حجج‌اللّه علی‌العباد، قم ۱۴۱۳.  

* همو، کتاب الامالى، چاپ حسین استاد ولى و علی‌اکبر غفارى، قم ۱۴۰۳.  

  {{پایان}}