Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۸۱
ویرایش
imported>M.r.seifi (حذف مطلب بدون منبع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''سَجده'''، اصطلاحی برای عملی عبادی به معنای نهادن پیشانی بر زمین، نشانه خضوع فرد در مقابل [[خدا]]، که در فرهنگ اسلامی از برترین [[عبادت|عبادات]] به شمار آمده است. مسلمانان در [[نماز]]های روزانه خود [[واجب]] است در هر رکعت دو بار سجده کنند. | '''سَجده'''، اصطلاحی برای عملی عبادی به معنای نهادن پیشانی بر زمین، نشانه خضوع فرد در مقابل [[خدا]]، که در فرهنگ اسلامی از برترین [[عبادت|عبادات]] به شمار آمده است. مسلمانان در [[نماز]]های روزانه خود [[واجب]] است در هر رکعت دو بار سجده کنند. | ||
بنابر [[فقه]] [[شیعه]] در نماز، تنها سجده بر زمین و روییدنیهای | بنابر [[فقه]] [[شیعه]] در نماز، تنها سجده بر زمین و روییدنیهای آن صحیح است؛ ولی [[اهل سنت]] سجده بر فرش و مانند آن را نیز جایز شمردهاند. در دیدگاه همه مسلمانان سجده برای غیر خدا [[حرام]] است. | ||
==جایگاه عبادی سجده== | ==جایگاه عبادی سجده== | ||
سجده به معنای خضوع، خم شدن و سر فرود آوردن <ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ذیل واژه «سجد»، ص۳۹۶؛ ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «سجد»، ج۳، ص۲۰۴.</ref> و در اصطلاح شرعی به معنای نهادن پیشانی بر زمین است.<ref>علامه حلی، تحریر الأحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۵۳.</ref> | سجده به معنای خضوع، خم شدن و سر فرود آوردن<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ذیل واژه «سجد»، ص۳۹۶؛ ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه «سجد»، ج۳، ص۲۰۴.</ref> و در اصطلاح شرعی به معنای نهادن پیشانی بر زمین است.<ref>علامه حلی، تحریر الأحکام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۵۳.</ref> | ||
۶۰ بار در [[قرآن]] درباره سجده سخن گفته شده است.<ref>نوفل، الإعجاز | ۶۰ بار در [[قرآن]] درباره سجده سخن گفته شده است.<ref>نوفل، الإعجاز العددی، ۱۹۸۷م، ص۱۴۱-۱۴۳.</ref> نام یکی از سورههای قران «[[سوره سجده|سجده]]» است؛ آخرین آیۀ این سوره، سجده را وسیله قُرب و نزدیک شدن به خدا معرفی میکند.<ref>سوره سجده، آیه ۱۵.</ref> | ||
در [[روایات]] نیز سجده به عنوان بهترین حالت انسان برای نزدیک شدن به خدا معرفی شده است.<ref group="یادداشت">پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «بنده به چیزی با فضیلتتر از سجده پنهانی، به خداوند نزدیک نشده است». پاینده، نهج الفصاحه، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۶۱.</ref> | در [[روایات]] نیز سجده به عنوان بهترین حالت انسان برای نزدیک شدن به خدا معرفی شده است.<ref group="یادداشت">پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «بنده به چیزی با فضیلتتر از سجده پنهانی، به خداوند نزدیک نشده است». پاینده، نهج الفصاحه، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۶۱.</ref> | ||
[[پرونده:نماز جماعت در مسجد الاقصی.jpeg|بندانگشتی|[[امام صادق(ع)]]: | [[پرونده:نماز جماعت در مسجد الاقصی.jpeg|بندانگشتی|[[امام صادق(ع)]]: نزدیکترین حال بنده به خداوند عزّ و جلّ زمانی است که در سجود است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، جامعه مدرسین، ج۱، ص۲۰۹.</ref>]] | ||
سجده به انسان اختصاص نداشته و همه موجودات و اشیاء خدا را با سجده بر او عبادت میکنند.<ref group="یادداشت"> أَ وَ لَمْ یرَوْا إِلی ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَیءٍ یتَفَیؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْیمینِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ. سوره نحل، آیه ۴۸؛ و یا در اعمال مسجد بزرگ کوفه میخوانیم: «اَنْتَ الّذی سَجَدَ لک شُعاع الشّمس»؛ تو آن خدایی هستی که شعاع شمس (خورشید)، برای تو سجده میکند.</ref> | سجده به انسان اختصاص نداشته و همه موجودات و اشیاء خدا را با سجده بر او عبادت میکنند.<ref group="یادداشت"> أَ وَ لَمْ یرَوْا إِلی ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَیءٍ یتَفَیؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْیمینِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ. سوره نحل، آیه ۴۸؛ و یا در اعمال مسجد بزرگ کوفه میخوانیم: «اَنْتَ الّذی سَجَدَ لک شُعاع الشّمس»؛ تو آن خدایی هستی که شعاع شمس (خورشید)، برای تو سجده میکند.</ref> | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
===کیفیت سجده=== | ===کیفیت سجده=== | ||
نمازگزار باید پس از [[رکوع]] و [[قیام متصل به رکوع]] بنشیند و هفت عضو یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر روی زمین بگذارد و ذکر سجده را بگوید. وی پس از گفتن ذکر واجب سجده، سر از سجده | نمازگزار باید پس از [[رکوع]] و [[قیام متصل به رکوع]] بنشیند و هفت عضو یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر روی زمین بگذارد و ذکر سجده را بگوید. وی پس از گفتن ذکر واجب سجده، سر از سجده برمیدارد و پس از لحظاتی که بدن آرام گرفت مجددا اعضای هفت گانه را بر روی زمین قرار داده و ذکر میگوید، در پایان این ذکرها مجددا مینشیند و بقیه اعمال [[نماز]] را ادامه میدهد.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۹۸۵م، ج۸، ص۲۹۰؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۰، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> | ||
====کیفیت سجده فرد ناتوان==== | ====کیفیت سجده فرد ناتوان==== | ||
کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند، باید به قدری که میتواند خم شود و مهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است، روی چیز بلندی گذاشته و طوری پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است، و نیز باید کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۴، ۱۶۵.</ref> | |||
کسی که به هیچ وجه نمیتواند خم شود، باید برای سجده بنشیند و با سر اشاره کند و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید. این افراد اگر میتوانند باید مهر را به قدری بلند کنند که پیشانی را بر آن بگذارد و اگر نمیتوانند، فردی دیگر مهر را بلند کند و به پیشانی بگذارد و اگر با سر یا چشمها نمیتواند اشاره کند، باید در قلب نیت سجده کند و با دست و مانند آن برای سجده اشاره نماید.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۴، ۱۶۵.</ref> | |||
[[پرونده:سجده فرد معذور.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در بیمارستان{{سخ}} | [[پرونده:سجده فرد معذور.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در بیمارستان{{سخ}} | ||
نمازگزاری که نمیتواند برای سجده سر به زمین بگذارد اگر | نمازگزاری که نمیتواند برای سجده سر به زمین بگذارد اگر میتواند باید مهر را به قدری بلند کند که پیشانی را بر آن بگذارد و اگر نمیتواند، فردی دیگر مهر را بلند کند و به پیشانی او بگذارد]] | ||
=== واجبات سجده === | === واجبات سجده === | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
* نشستن به گونه [[تورک|تورّک]] پس از سجده.(نشستن بر ران چپ و نهادن پشت پای راست بر کف پای چپ) | * نشستن به گونه [[تورک|تورّک]] پس از سجده.(نشستن بر ران چپ و نهادن پشت پای راست بر کف پای چپ) | ||
* [[استغفار]] بین دو سجده هنگام نشستن و آرام گرفتن بدن. | * [[استغفار]] بین دو سجده هنگام نشستن و آرام گرفتن بدن. | ||
* مردان هنگام سجده آرنجها را مانند دو بال باز کند و بانوان | * مردان هنگام سجده آرنجها را مانند دو بال باز کند و بانوان آرنجها را به پهلو بچسبانند. | ||
* گذاشتن | * گذاشتن دستها بر روی رانها هنگام نشستن. | ||
* بلند کردن زانوها از زمین پیش از | * بلند کردن زانوها از زمین پیش از دستها هنگام برخاستن از سجده برای قیام. | ||
* گفتن ذکر «بِحَولِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ أقُومُ وَ أقْعُدُ» هنگام برخاستن جهت قیام. | * گفتن ذکر «بِحَولِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ أقُومُ وَ أقْعُدُ» هنگام برخاستن جهت قیام. | ||
===ذکر سجده نماز=== | ===ذکر سجده نماز=== | ||
{{نقل قول چهار طبقه|عرض=۳۶|تراز=چپ|رنگ حاشیه=D6E0CC|قال الصادق(ع):| إنّ قَوما أتَوا رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم فقالوا: یا رسولَ اللّه، اضمَن لَنا علی | {{نقل قول چهار طبقه|عرض=۳۶|تراز=چپ|رنگ حاشیه=D6E0CC|قال الصادق(ع):| إنّ قَوما أتَوا رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم فقالوا: یا رسولَ اللّه، اضمَن لَنا علی رَبِّک الجَنَّةَ، فقالَ: علی أن تُعِینُونِی بِطُولِ السُّجودِ.|امام صادق(ع) فرمود: گروهی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم آمدند و عرض کردند: ای رسول خدا، در برابر پروردگارت بهشت را برای ما ضمانت کن. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: به شرط آن که شما نیز با سجدههای طولانی مرا یاری دهید.| شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۶۴.}} | ||
ذکر خاص سجده، | ذکر خاص سجده، «سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلیٰ وَ بِحَمْدِهِ» است. میتوان سه بار «سُبْحانَ اللّهِ» یا هر ذکر دیگری که حداقل به این مقدار باشد نیز گفت.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۷۲۸.</ref> | ||
===محل سجده=== | ===محل سجده=== | ||
{{اصلی|مهر نماز}} | {{اصلی|مهر نماز}} | ||
محل سجده باید [[طهارت|پاک]]<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۳۵.</ref> و از جنس زمین یا آنچه از زمین میروید باشد(به شرط آنکه خوردنی و پوشیدنی نباشد)،<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷.</ref> بنابراین سجده بر کاغذ یا دستمال کاغذی از چوب یا گیاه (به جز پنبه و کتان) صحیح است .<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۳۰-۴۳۲.</ref> بر اساس روایات، برترین سجدهگاه تربت [[امام حسین(ع)]] است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۶۶.</ref> | محل سجده باید [[طهارت|پاک]]<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۳۵.</ref> و از جنس زمین یا آنچه از زمین میروید باشد(به شرط آنکه خوردنی و پوشیدنی نباشد)،<ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱۹۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷.</ref> بنابراین سجده بر کاغذ یا دستمال کاغذی از چوب یا گیاه (به جز پنبه و کتان) صحیح است.<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۳۰-۴۳۲.</ref> بر اساس روایات، برترین سجدهگاه تربت [[امام حسین(ع)]] است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۶۶.</ref> | ||
سجده بر مواد معدنی مانند طلا و نقره و قیر صحیح نیست و بیشتر [[مراجع تقلید]] سجده بر سنگهای معدنی مانند [[عقیق]] و [[فیروزه]] را نیز صحیح نمیدانند.<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۱۲.</ref> اما در حال ضرورت میتوان بر لباس کتان یا پنبهای سجده کرد و در صورت نبود آن بر هر نوع لباسی، و در صورت نبود آنها در اینکه باید بر پشت دست سجده کرد یا مواد معدنی مانند عقیق، اختلاف نظر وجود دارد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref> | سجده بر مواد معدنی مانند طلا و نقره و قیر صحیح نیست و بیشتر [[مراجع تقلید]] سجده بر سنگهای معدنی مانند [[عقیق]] و [[فیروزه]] را نیز صحیح نمیدانند.<ref> نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۸، ص۴۱۲.</ref> اما در حال ضرورت میتوان بر لباس کتان یا پنبهای سجده کرد و در صورت نبود آن بر هر نوع لباسی، و در صورت نبود آنها در اینکه باید بر پشت دست سجده کرد یا مواد معدنی مانند عقیق، اختلاف نظر وجود دارد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref> | ||
اهل سنت سجده بر فرش، زیلو و آنچه نجس نباشد را هم جایز میدانند.<ref>زحیلی، الفقه | اهل سنت سجده بر فرش، زیلو و آنچه نجس نباشد را هم جایز میدانند.<ref>زحیلی، الفقه الإسلامی و أدلّته، دار الفکر، ج۱، ص۷۳۱.</ref> [[وهابیت|وهابیون]] سجده شیعیان بر مُهر یا تربت را به بهانههایی مانند [[شرک]]، پرستش قبر، [[تبرک]]، یا [[بدعت]] مورد هجمه قرار داده و در مکانهایی مانند [[مسجد الحرام]] و [[مسجد النبی]] با آن برخورد تندی میکنند.<ref group="یادداشت"> آیت الله خویی نمونهای از این برخوردها را در تفسیر خود نقل کرده است. ایشان میگوید: در سال ۱۳۵۳ برای حج مشرف شدم، شخصی دانشمند- به نام شیخ زین العابدین- در مسجد النبی مراقب بود هر کس روی مهر سجده میکرد مهر او را میگرفت. به او گفتم: آیا رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم تصرف در مال مسلمان را بدون اذن و رضایت او حرام نکرده است؟ | ||
گفت: | گفت: بلی حرام کرده است. | ||
گفتم: پس چرا اموال | گفتم: پس چرا اموال این مسلمانان را از آنها به زور میگیری و حال اینکه اینها شهادت به «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ»* و «محمد عبده و رسوله» میدهند؟ | ||
گفت: | گفت: اینها مشرک هستند و مهر را بت قرار داده و برای مهر سجده میکنند (نه برای خدا). | ||
گفتم: حاضر | گفتم: حاضر هستی درباره این موضوع با هم مذاکره کنیم؟ گفت: مانعی ندارد. | ||
شروع به صحبت | شروع به صحبت کردم و سرانجام آن شخص از کاری که مرتکب شده بود عذر خواهی و استغفار کرد. خویی، البیان فی تفسیر القران، ص۵۲۳.</ref> | ||
جای پیشانی نمازگزار باید از جای ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر یا پایینتر نباشد. سجدهگاه باید استقرار داشته و تکان نخورد؛ بدین معنا که پیشانی روی آن قرار گرفته و ثبات پیدا کند. بنابر این، سجده بر گِل صحیح نیست.<ref>بروجردی، مستند العروة، | جای پیشانی نمازگزار باید از جای ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر یا پایینتر نباشد. سجدهگاه باید استقرار داشته و تکان نخورد؛ بدین معنا که پیشانی روی آن قرار گرفته و ثبات پیدا کند. بنابر این، سجده بر گِل صحیح نیست.<ref>بروجردی، مستند العروة، مدرسة دار العلم، ج۲، ص۱۹۱.</ref> | ||
==سجده برای معصومان== | ==سجده برای معصومان== | ||
خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
* ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، | * ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق. | ||
* اصفهانی، ابوالحسن، | * اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاة، قم، انتشارات مهر استوار، ۱۹۹۳ق. | ||
* امام خمینی، سید روحالله، توضیح المسائل (محشی)، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | * امام خمینی، سید روحالله، توضیح المسائل (محشی)، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | ||
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، | * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیروت، دار الأضواء، ۱۹۸۵م. | ||
* بروجردی، مرتضی، مستند العروة الوثقی (تقریرات آیة الله خوئی)، قم، | * بروجردی، مرتضی، مستند العروة الوثقی (تقریرات آیة الله خوئی)، قم، مدرسة دار العلم، [بی تا]. | ||
* پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، به اهتمام غلامحسین مجیدی خوانساری، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | * پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، به اهتمام غلامحسین مجیدی خوانساری، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۳ش. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق | * حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق | ||
* خویی، سید أبوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، | * خویی، سید أبوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار الزهراء، بیتا. | ||
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش صفوان عدنان داوودی، | * راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، به کوشش صفوان عدنان داوودی، دمشق، دار القلم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
* زُحَیلی، وهبة بن | * زُحَیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الإسلامی و أدلّته، دمشق، دار الفکر، بیتا. | ||
* سُرُور، ابراهیم حسین، المعجم الشامل للمصطلحات | * سُرُور، ابراهیم حسین، المعجم الشامل للمصطلحات العلمیة والدینیة، بیروت، دار الهادی، ۲۰۰۸م. | ||
* سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، | * سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، بغداد، دار البذرة، ۲۰۰۹م. | ||
* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، بیتا. | * شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، بیتا. | ||
* شیخ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، | * شیخ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴ق. | ||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، به کوشش ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق(علیهالسلام)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، به کوشش ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق(علیهالسلام)، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۱ش. | ||
* نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، | * نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بیتا. | ||
* نوفل، عبد الرزاق، الإعجاز | * نوفل، عبد الرزاق، الإعجاز العددی للقرآن الکریم، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۹۸۷م. | ||
* یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، با تعلیقه سید علی سیستانی، قم، | * یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، با تعلیقه سید علی سیستانی، قم، مکتب آیة الله السید السیستانی، ۱۴۲۵ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{نمازها}} | {{نمازها}} |