۱۶٬۹۸۱
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مسجد جامع'''، [[مسجد|مسجدی]] است که معمولا مسلمانان در بخش اصلی شهرها بنا میکنند و مرکز آیینهای عبادی به ویژه [[نماز جمعه]] و همچنین گردهماییهای سیاسی اجتماعی و آموزشی آنان به شمار میرفت. بر پایه روایات، مسجد جامع نسبت به دیگر مساجد، از قداست و فضیلت بیشتری برخوردار است. از اینرو [[نماز]] و [[عبادت]] در آن [[ثواب]] و انجام برخی کارها در آن، مجازات شدیدتری دارد. | '''مسجد جامع'''، [[مسجد|مسجدی]] است که معمولا مسلمانان در بخش اصلی شهرها بنا میکنند و مرکز آیینهای عبادی به ویژه [[نماز جمعه]] و همچنین گردهماییهای سیاسی اجتماعی و آموزشی آنان به شمار میرفت. بر پایه روایات، مسجد جامع نسبت به دیگر مساجد، از قداست و فضیلت بیشتری برخوردار است. از اینرو [[نماز]] و [[عبادت]] در آن [[ثواب]] و انجام برخی کارها در آن، مجازات شدیدتری دارد. برخی از فقیهان شیعه [[اعتکاف]] را در مسجد جامع جایز دانسته و قائل به جواز آن در غیر مساجد جامع نیستند. با تأسیس و گسترش مدارس از کارکرد آموزشی آن کاسته شده است. | ||
== دلیل نامگذاری== | == دلیل نامگذاری== | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
در برخی از منابع آمده که نمازگزاردن در مسجد جامع در مقایسه با مساجد محلی یا مسجد بازار ثواب و فضیلت بیشتری دارد<ref> برای نمونه نک: شهید اول، البیان، ۱۴۱۲ق، ص۱۳۶؛ محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۵.</ref> بر پایه روایتی که [[اهل سنت]] از [[خلیفه دوم]] نقل کردهاند [[نماز جماعت]] و [[نماز مستحبی|مستحبی]] در مسجد جامع برتر از [[حج]] و [[عمره]] مستحبی است<ref>بحشل، تاریخ واسط، ۱۴۰۶ق، ص۱۷۹.</ref> در آداب [[دعا]] نیز مسجد جامع پس از [[عرفات]]، [[خانه خدا]] و حرمهای [[اهلبیت]] قرار گرفته است.<ref>جزائری، التحفة السنیة، نسخ خطی آستان قدس رضوی، ص۱۴۶: بنقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص۴۳۵۴.</ref> | در برخی از منابع آمده که نمازگزاردن در مسجد جامع در مقایسه با مساجد محلی یا مسجد بازار ثواب و فضیلت بیشتری دارد<ref> برای نمونه نک: شهید اول، البیان، ۱۴۱۲ق، ص۱۳۶؛ محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۵.</ref> بر پایه روایتی که [[اهل سنت]] از [[خلیفه دوم]] نقل کردهاند [[نماز جماعت]] و [[نماز مستحبی|مستحبی]] در مسجد جامع برتر از [[حج]] و [[عمره]] مستحبی است<ref>بحشل، تاریخ واسط، ۱۴۰۶ق، ص۱۷۹.</ref> در آداب [[دعا]] نیز مسجد جامع پس از [[عرفات]]، [[خانه خدا]] و حرمهای [[اهلبیت]] قرار گرفته است.<ref>جزائری، التحفة السنیة، نسخ خطی آستان قدس رضوی، ص۱۴۶: بنقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص۴۳۵۴.</ref> | ||
از نظر [[فقه|فقهی]] نیز میان احکام مسجد جامع با مسجد معمولی تفاوتهایی وجود دارد. مثلا قسم خوردن در مسجد جامع شدت بیشتری دارد<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۰۳.</ref> همچنین ارتکاب اعمالی که موجب [[تعزیر]] میشود در مسجد جامع در مقایسه با مساجد معمولی مجازات شدیدتری دارد.<ref> ابوصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۴۲۰.</ref> اما مهمترین تفاوت مسجد جامع با مسجد معمولی از لحاظ فقهی در موضوع [[اعتکاف]] است. | از نظر [[فقه|فقهی]] نیز میان احکام مسجد جامع با مسجد معمولی تفاوتهایی وجود دارد. مثلا قسم خوردن در مسجد جامع شدت بیشتری دارد<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۲۰۳.</ref> همچنین ارتکاب اعمالی که موجب [[تعزیر]] میشود در مسجد جامع در مقایسه با مساجد معمولی مجازات شدیدتری دارد.<ref> ابوصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ص۴۲۰.</ref> اما مهمترین تفاوت مسجد جامع با مسجد معمولی از لحاظ فقهی در موضوع [[اعتکاف]] است. برخی از فقیهان شیعه اعتکاف را علاوه بر مساجد اربعه فقط در مسجد جامع جایز میدانستند و قائل به جواز آن در غیر مسجد جامع نبودند.<ref> ر. ک. ساعدی، المساجد و احکامها، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۴-۱۵.</ref> [[محقق کرکی]]،<ref> کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۹۸</ref>، [[مقدس اردبیلی]]،<ref>اردبیلی، مجمع الفائده، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۶۵.</ref> [[محقق سبزواری]]، <ref>سبزواری، کفایه الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۲۷۱.</ref> [[صاحب جواهر]]<ref> نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۱۷۰-۱۷۵.</ref> و [[سید یزدی]]<ref> یزدی، العروة الوثقی، ج۲، ص۲۴۸.</ref> از آن جمله بودند.<ref>برای اطلاعات بیشتر: ساعدی، المساجد و احکامها، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۴.</ref> مستند آنان روایاتی است که اعتکاف را در فقط مساجد اربعه و مسجد جامع جایز دانسته است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۷۶؛ ر. ک. ساعدی، المساجد و احکامها، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۴-۱۵.</ref> [[آیت الله خامنهای]] اعتکاف در غیر مسجد جامع را رجاءاْ جایز میداند.{{مدرک}} | ||
==نامگذاری مساجد جامع== | ==نامگذاری مساجد جامع== | ||
مساجد جامع، به نام شهرها، بانیان، عالمان مشهور، طایفه و... نامگذاری میشدند. بیشتر مساجد جامع به نام شهرها خوانده میشوند مانند جامع بصره، کوفه، اصفهان، ری، دمشق، فسطاط و قیروان. البته در شهرهایی که چند مسجد جامع بنا میشد هر مسجد جامعی را جداگانه میخواندند مثلا در بغداد جامع منصور عباسی، جامع مدینه خوانده میشد و جامع مهدی عباسی به جامع رصافه شهرت داشت.<ref>معروف، التعلیم فی العراق بین القرن الخامس و السابع الهجریین، ۱۹۸۹م، ص۳۷۷: بنقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص۴۳۵۴.</ref> برخی از آنها مانند مسجد جامع ابن طولون، [[جامع حاکم مصر|جامع حاکم]]، جامع منصور و جامع سلطان در بغداد به نام بانیان آنها که عمدتا از امیران و صاحبمنصبان بودند، شهرت داشتند.<ref> ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۵۲.</ref> همچنین برخی از مساجد جامع را به نام سلسله حکومتی، خاندان و یا طایفهای از مردم مینامیدند، مانند مسجد جامع اموی دمشق. در مواردی نیز نام مسجد جامع برگرفته از نام محله، بازار، پل یا بارگاه نزدیک مسجد بود.<ref>مقریزی، المواعظ و الاعتبار، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳-۱۵.</ref> | مساجد جامع، به نام شهرها، بانیان، عالمان مشهور، طایفه و... نامگذاری میشدند. بیشتر مساجد جامع به نام شهرها خوانده میشوند مانند جامع بصره، کوفه، اصفهان، ری، دمشق، فسطاط و قیروان. البته در شهرهایی که چند مسجد جامع بنا میشد هر مسجد جامعی را جداگانه میخواندند مثلا در بغداد جامع منصور عباسی، جامع مدینه خوانده میشد و جامع مهدی عباسی به جامع رصافه شهرت داشت.<ref>معروف، التعلیم فی العراق بین القرن الخامس و السابع الهجریین، ۱۹۸۹م، ص۳۷۷: بنقل از دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص۴۳۵۴.</ref> برخی از آنها مانند مسجد جامع ابن طولون، [[جامع حاکم مصر|جامع حاکم]]، جامع منصور و جامع سلطان در بغداد به نام بانیان آنها که عمدتا از امیران و صاحبمنصبان بودند، شهرت داشتند.<ref> ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۵۲.</ref> همچنین برخی از مساجد جامع را به نام سلسله حکومتی، خاندان و یا طایفهای از مردم مینامیدند، مانند مسجد جامع اموی دمشق. در مواردی نیز نام مسجد جامع برگرفته از نام محله، بازار، پل یا بارگاه نزدیک مسجد بود.<ref>مقریزی، المواعظ و الاعتبار، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳-۱۵.</ref> | ||
خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
* دینوری، احمد بن داود، الاخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | * دینوری، احمد بن داود، الاخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش. | ||
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تصحیح: صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالقلم، دمشق، الدارالشامیه، ۱۴۱۲ق. | * راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تصحیح: صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالقلم، دمشق، الدارالشامیه، ۱۴۱۲ق. | ||
* ساعدی، محمد، المساجد و احکامها فی الشریعة الاسلامیة، طهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۴۳۰ق/۲۰۰۹م/۱۳۸۸ش. | |||
* سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۳ق. | |||
* شناوی، عبدالعزیز محمد، الازهر جامعا و جامعة، قاهره، ۱۹۸۳-۱۹۸۴م. | * شناوی، عبدالعزیز محمد، الازهر جامعا و جامعة، قاهره، ۱۹۸۳-۱۹۸۴م. | ||
* شهید اول، محمد بن مکی، البیان، تصحیح: محمد حسون، قم، ۱۴۱۲ق. | * شهید اول، محمد بن مکی، البیان، تصحیح: محمد حسون، قم، ۱۴۱۲ق. | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۳: | ||
* فیاض، عبدالله، تاریخ التربیه عند الامامیه و اسلافهم من الشیعه بین عهدی الصادق و الطوسی، بیروت، ۱۹۸۳م. | * فیاض، عبدالله، تاریخ التربیه عند الامامیه و اسلافهم من الشیعه بین عهدی الصادق و الطوسی، بیروت، ۱۹۸۳م. | ||
* قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی المؤسسة المصریة العامه، بیتا. | * قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی المؤسسة المصریة العامه، بیتا. | ||
* کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۴ق. | |||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
* ماوردی، علی بن محمد، بغداد، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | * ماوردی، علی بن محمد، بغداد، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۶: | ||
* ناصرخسرو، سفرنامه، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۸۱ش. | * ناصرخسرو، سفرنامه، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۸۱ش. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | ||
* یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق. | |||
* نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق. | * نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق. | ||
* یعقوبی، احمد بن ابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا. | * یعقوبی، احمد بن ابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون== |
ویرایش