مسجد جامع: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد جامع (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۵۵

۹۸ بایت حذف‌شده ، ‏۷ ژوئن ۲۰۱۷

جز

ویرایش

دیداریویکی‌متن

Shamsoddin

Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران، templateeditor

۱۷٬۸۳۰

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 جامع به معنای پیوستن اجزاء به یکدیگر و گردآوردن است.<ref> فراهیدی، العین، ذیل جمع.</ref> منظور از مسجد جامع، مسجدی است که مردم را برای ادای نماز، به‌ویژه [[نماز جمعه]] گرد می‌آورد. از آن‌رو که مسلمانان برای [[نماز]] در [[روز جمعه]]، اجتماع می‌کردند، مسجد جامع را مسجد جمعه نیز می‌گفتند. همچنین برای اشاره به مسجد جامع از تعابیر جامع، مسجد جماعت،<ref> کلینی، ج۴، ص۱۷۶؛ ابن قدامه، ج۱۲، ص۱۱۵؛ ابن کثیر، ج۵، جزء ۱۰، ص۱۳۶.</ref> مسجد اعظم و مسجد آدینه<ref>ناصرخسرو، ص۷۴-۷۵.</ref> نیز استفاده می‌شد.
-البته مسجد جامع غیر از مصلی، مسجد کبیر و مسجد اعظم بود. مصلا مکانی در حاشیه شهرها برای اقامه [[نماز عیدین]] بود و پیشینه آن به زمان زندگی پیامبر(ص) برمی‌گردد.<ref>نک: ابن شبه نمیری، ج۱، ص۱۳۳-۱۴۳؛ کاسانی، ج۲، ص۱۹.</ref> همچنین در برخی شهرها مساجد بزرگی بود که در آنها نماز جمعه اقامه نمی‌شد و فضیلت آنها در مرتبه پس از مسجد جامع قرار داشت.<ref> نک: کاسانی، ج۲، ص۱۱۳؛ نک مصدقی امینی، ص۲۲۲-۲۲۶.</ref>
+البته مسجد جامع غیر از مصلی، مسجد کبیر و مسجد اعظم بود. مصلا مکانی در حاشیه شهرها برای اقامه [[نماز عیدین]] بود.<ref>نک: ابن شبه نمیری، ج۱، ص۱۳۳-۱۴۳؛ کاسانی، ج۲، ص۱۹.</ref> در برخی شهرها مساجد بزرگی بود که در آنها نماز جمعه اقامه نمی‌شد و فضیلت آنها در مرتبه پس از مسجد جامع قرار داشت.<ref> نک: کاسانی، ج۲، ص۱۱۳؛ نک مصدقی امینی، ص۲۲۲-۲۲۶.</ref>
 == تاریخچه==
 پیشینه ساخت مسجد جامع به [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] و بنای مسجد النبی توسط او باز می‌گردد. با گسترش شهر مدینه و درخواست مسلمانان، پیامبر اجازه بنای مساجد دیگری را در سطح شهر داد که به مساجد محلی یا قبیله‌ای شناخته می‌شدند. اما مرکز اصلی فعالیت‌های عبادی، سیاسی و اجتماعی پیامبر، همان مسجد نبوی بود.<ref> نک: ابن شبه نمیری، ج۱، ص۵۷-۷۵.</ref>
-اصطلاح مسجد جامع از زمان [[خلیفه دوم]]، به کار می‌رفته است؛ عمر به والیان خود دستور داد که در مراکز تحت فرمان تنها یک مسجد جماعت بر پا کنند و از اقامه نماز جمعه در روستاها جلوگیری نمایند تا وحدت مسلمانان آسیب نبیند.<ref> مقریزی، ج۲، ص۲۴۶؛ قاسمی، ص۵۲-۵۳.</ref>  همچنین در روایت‌های برجای مانده از وی<ref>بحشل، ص۱۷۹.</ref> و [[حضرت علی]]، این اصطلاح به کار رفته است.<ref> زید بن علی، ص۲۱۲؛ کلینی، ج۴، ص۱۷۶؛ نوری، ج۳، ص۳۵۸.</ref> در زمان حضرت علی به [[مسجد کوفه]]، جامع می‌گفتند.<ref> ابن بابویه، ۱۳۸۶، ج۲، ص۵۹۳.</ref>
+اصطلاح مسجد جامع از زمان [[خلیفه دوم]]، به کار می‌رفته است؛ عمر به والیان دستور داد که در مراکز تحت فرمان خود تنها یک مسجد جماعت بر پا کنند و از اقامه نماز جمعه در روستاها جلوگیری نمایند تا وحدت مسلمانان آسیب نبیند.<ref> مقریزی، ج۲، ص۲۴۶؛ قاسمی، ص۵۲-۵۳.</ref>  همچنین در روایت‌های برجای مانده از وی<ref>بحشل، ص۱۷۹.</ref> و [[حضرت علی]]، این اصطلاح به کار رفته است.<ref> زید بن علی، ص۲۱۲؛ کلینی، ج۴، ص۱۷۶؛ نوری، ج۳، ص۳۵۸.</ref> در زمان حضرت علی به [[مسجد کوفه]]، جامع می‌گفتند.<ref> ابن بابویه، ۱۳۸۶، ج۲، ص۵۹۳.</ref>
 === نخستین مساجد جامع===
-نخستین مساجد  با عنوان مسجد جامع در شهرهای [[بصره]] و [[کوفه]] ساخته شد؛ عتبة بن غزوان در سال ۱۴ق با نی و ساقه گیاهان [[مسجد جامع بصره]] را بنا کرد.<ref> ابن قتیبه، ص۳۱۴.</ref> مسجد کوفه نیز در سال ۱۵ یا ۱۷ق ساخته شد.<ref>بلاذری، ص۳۷۸-۳۸۸؛ ماسینیون، ص۱۱۴-۱۱۶.</ref> همچنین در قرن نخست قمری، مساجد جامع موصل(۲۰ق)،<ref>بلاذری، ۴۶۵ </ref> تکریت،<ref>حموی، ۱۹۶۵م، ج۱، ص۸۶۳.</ref> [[دمشق]]، [[حمص]] (حدود ۱۴ق)،  لاذقیه، [[مصر]]( ۲۱ق)،<ref>ابن عبدالحکم ص ۹۱-۹۲؛ مقریزی، ج۲، ص۲۴۶.</ref> شمال آفریقا و مغرب (۵۵ق)<ref>بلاذری، ص۳۲۰؛ ابن اثیر، ۱۳۹۹-۱۴۰۲ق، ج۳، ص۴۶۶؛ مونس، ص۶۷-۶۸.</ref> بنا شدند. در ایران نیز مساجد جامعی ساخته شد که مسجد جامع توج در نزدیکی کازرون به فرمان عثمان بن ابی‌العاص والی [[عمر بن خطاب]] از آن جمله است.<ref>دینوری، ص۱۳۳.</ref>
+نخستین مساجد  با عنوان مسجد جامع در شهرهای [[بصره]] و [[کوفه]] ساخته شد؛ عتبة بن غزوان در سال ۱۴ق با نی و ساقه گیاهان [[مسجد جامع بصره]] را بنا کرد.<ref> ابن قتیبه، ص۳۱۴.</ref> مسجد کوفه نیز در سال ۱۵ یا ۱۷ق ساخته شد.<ref>بلاذری، ص۳۷۸-۳۸۸؛ ماسینیون، ص۱۱۴-۱۱۶.</ref> همچنین در قرن نخست قمری، مساجد جامع موصل(۲۰ق)،<ref>بلاذری، ۴۶۵ </ref> تکریت،<ref>حموی، ۱۹۶۵م، ج۱، ص۸۶۳.</ref> [[دمشق]]، [[حمص]] (حدود ۱۴ق)،  لاذقیه، [[مصر]]( ۲۱ق)،<ref>ابن عبدالحکم ص ۹۱-۹۲؛ مقریزی، ج۲، ص۲۴۶.</ref> شمال آفریقا و مغرب (۵۵ق)<ref>بلاذری، ص۳۲۰؛ ابن اثیر، ۱۳۹۹-۱۴۰۲ق، ج۳، ص۴۶۶؛ مونس، ص۶۷-۶۸.</ref> بنا شدند. در ایران نیز مساجدی ساخته شد که مسجد جامع توج در نزدیکی کازرون به فرمان عثمان بن ابی‌العاص والی [[عمر بن خطاب|عمر]] از آن جمله است.<ref>دینوری، ص۱۳۳.</ref>
 در قرن‌های نخستین معمول آن بود که هر شهر یک مسجد جامع داشته باشد تا مظهر وحدت مردم و پیوند آنها با حکومت باشد با افزایش جمعیت و کمبود جا در مساجد، حاکمان به توسعه مساجد اصلی شهرها پرداختند و تا نیمه قرن دوم قمری در هریک از شهرهای [[مدینه]]، [[مکه]]، [[کوفه]]، [[بغداد]]، [[بصره]]، فسطاط و [[دمشق]] یک نماز جمعه برگزار می‌شد.<ref>برای نمونه نک: ابن جوزی، ج۹، ص۱۹۸؛ ابن کثیر، ج۵، جزء۱۰، ص۱۳۶؛ مقری، ج۱، ص۳۷۴.</ref> از قرن دوم قمری به بعد، در برخی شهرها مانند [[مرو]]،<ref>ابن حوقل، ص۴۳۴.</ref> بغداد،<ref>ابن جوزی، ج۱۳، ص۵-۶؛ ابن کثیر، ج۶، جزء۱۱، ص۳۳۲.</ref> و [[قاهره]] <ref>ناصرخسرو، ص۷۲؛ مقریزی، ۱۲۷۰ق، ج۲، ص۲۴۴-۲۴۵؛ حموی، ۱۹۶۵م، ج۳، ص۸۹۸.</ref> دو یا چند مسجد جامع ساخته شد.