حدیث ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها

این حدیث با عبارت‌های مختلفی در منابع اهل‌سنت نقل شده است. از جمله: «علی ولی کل مؤمن بعدی»؛<ref>ابن شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳۷۲.</ref> «هو ولی کل مؤمن من بعدی»؛<ref>ابن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۴، ص۴۳۷.</ref> «انت ولی کل مؤمن بعدی»:<ref> طیالسی، مسند ابی‌داود، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۶۰، ح۲۷۵۲.</ref> انت ولی کل مؤمن بعدی و مؤمنه<ref> ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۶۸۴، ح۱۱۶۸.</ref> «انت ولیی فی کل مؤمن بعدی»؛<ref> ابن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۱، ص۳۳۰.</ref> «فانه ولیکم بعدی»؛<ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۶۲۳.</ref> «ان علیا ولیکم بعدی»؛<ref> ابن کثیر، البدایه و النهایه، مکتبة المعارف، ج۷، ص۳۴۶.</ref> «هذا ولیکم بعدی»؛<ref>نسائی، السنن الکبری، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۳۳.</ref> «انک ولی المؤمنین من بعدی»؛<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، دارالکتب العلمیه، ج۴، ص۳۳۸.</ref> «انت ولیی فی کل مؤمن بعدی»؛<ref>ابن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۱، ص۳۳۰.</ref> «و انت خیلفتی فی کل مؤمن من بعدی»؛<ref>ابن ابی‌عاصم، السنه، ۱۴۰۰، ج۲، ص۵۶۵.</ref> «و فهو اولی الناس بکم بعدی».<ref> طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۱۳۵.</ref>

به باور شیعیان محتوای این حدیث مسأله [[امامت]] و [[ولایت]] حضرت علی(ع) است. آنان واژه ولی را به معنای سرپرست، امام، رهبر و خلیفه می‌دانند.<ref>رحیمی اصفهانی، ولایت و رهبری، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۱۹-۱۲۱.</ref> اما علمای اهل‌سنت ولی را به معنای نصرت و دوستی معنا می‌کنند.{{مدرک}} شیعیان برای اثبات مدعای خود می‌گویند:واژه ولی در لغت به معنای سرپرست، رهبر، خلیفه و امام است و در صدر اسلام و پس از آن نیز این واژه به معنای خلیفه و سرپرست به کار می‌رفته است و به کاربرد آن توسط [[خلیفه اول]]،<ref>مسلم، صحیح مسلم، کتاب الجهاد و السیر باب حکم الفی ء: ج۳، ص۱۳۷۸، ح۱۷۵۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۵۴؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۲، ص۲۳۷-۲۳۸.</ref> [[خلیفه دوم]]،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۲؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۹۰، ۵۷۲؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، مکتبه معارف، ج۷، ص۷۹، ۸۲.</ref> [[صحابه]]،<ref>ابن بی‌شیبه المصنف، دارالفکر، ج۸، ص۵۷۴؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۵، ص۶۷۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳۰، ص۴۱۳؛ ابن تیمیه، منهاج السنه، ج۷، ص۴۶۱.</ref> [[معاویه]]،<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۳، ص۲۴۵؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ج۵، ص۲۷۸-۲۷۹.</ref> [[تابعین]]،<ref>مروج الذهب، ج۱، ص۴۰۱؛ زکی‌صفت، جمهره الخطب العرب، ج۲، ص۱۹۶.</ref> و برخی از علمای اهل‌سنت<ref> ابن سعد طبقات الکبری، ج۵، ص۳۱۹.</ref> در معنای خلیفه و سرپرست استناد می‌کنند.

عبدالقادر بغدادی و ابن حجر عسقلانی گفته‌اند که این حدیث را ترمذی با سندی قوی از عمران بن حصین از رسول خدا نقل کرده است.<ref>بغدادی، خزانه الادب، ۱۹۹۸م، ج۶، ص۶۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۵۶۹.</ref> متقی هندی نیز آن را صحیح دانسته است.<ref> متقی هندی، کنزالعمال، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۲۷۹، ح۳۲۹۴۱.</ref> [[حاکم نیشابوری]] آن را حدیث صحیح السندی دانسته که مسلم و بخاری آن را در [[صحیحین]] نیاورده‌اند.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۴۳، ح۴۶۵۲.</ref> همچنین شمس الدین ذهبی و ناصرالدین البانی آن را صحیح دانسته‌اند.<ref> المستدرک بتعلیق ذهبی، کتاب معرفة الصحابه قسم ذکر اسلام امرالمومنین علی(ع)، ج۳، ص۱۴۳، ح۴۶۵۲؛ البانی، السلسلة الصحیحه، ج۵، ص۲۲۲.</ref>

این حدیث در کتاب‌هایی همچون صحیح ترمذی، مسند احمد بن حنبل؛<ref>ابن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبه، ج۴، ص۴۳۷.</ref> جامع الاحادیث سیوطی؛<ref>سیوطی، جامع الاحادیث، ج۱۶، ص۲۵۶، ح۷۸۶۶ و ج۲۷ ص۷۲.</ref> کنزالعمال؛<ref>متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۳، ص۶۲.</ref> مسند ابی‌داود؛<ref> طیالسی، مسند ابی‌داود، دارالمعرفه، ج۱، ص۱۱۱.</ref> فضائل الصحابه؛<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ۶۰۵، ۶۲۰، ۶۴۹.</ref> آلآحاد و المثانی؛<ref> ابوبکر شیبانی، الآحاد و المثانی، ۱۴۱۱ق، ج۴، ص۲۷۸.</ref>سنن نسائی؛<ref>نسائی، السنن الکبری، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۳۲.</ref> مسند ابویعلی؛<ref>ابویعلی موصلی، مسند ابی یعلی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۹۳.</ref> مسند رویانی؛<ref>رویانی، مسند الرویانی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref>صحیح ابن حبان؛<ref>ابن حبان، صحیح ابن حبان، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۳۷۳.</ref> المعجم الکبیر طبرانی؛<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۱۲۸، ج۱۲، ص۹۷، ح۱۲۵۹۳.</ref> الشریعه؛<ref> آجری، الشریعه، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۰۲۱،۱۴۸۸.</ref> تاریخ مدینه دمشق؛<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۲، ص۱۹۹.</ref>البدایه و النهایه؛<ref> ابن کثیر، البدایه و النهایه، مکتبه معارف، ج۷، ص۳۳۹،۳۴۶.</ref> الاصابه؛<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۵۶۷.</ref> الجوهره فی نسب النبی و اصحابه العشره؛<ref> تلمسانی الجوهره، ج۱، ص۲۹۲.</ref> الوافی بالوفیات؛<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۱۷۸.</ref>خزانه الادب و لب لباب لسان العرب؛<ref> بغدادی، خزانه الادب، ۱۹۹۸م، ج۶، ص۶۸. </ref> آمده است.

 

[[ابن تیمیه]] مدعی است این روایت [[دروغ|دروغی]] است که آن را به رسول خدا نسبت داده‌اند.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۳۹۱.</ref> البانی از عالمان اهل سنت از انکار این حدیث، اظهار تعجب و شگفتی کرده است.<ref>البانی، السلسلة الصحیحة، ج۵، ص۲۲۲.</ref>  

*  ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق: محب الدین ابی سعید عمر بن غرامه عمری، بیروت، دارالفکر، ۱۹۹۵م.

*  ابویعلی موصلی، احمد بن علی، مسند ابی یعلی، تحقیق: حسن سلیم اسد، دمشق، دارالمأمون للتراث، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.

* رحیمی اصفهانی، غلامحسین، ولایت و رهبری، تفرش، انتشارات عسکریه تفرش،‌۱۳۷۴ش.