پرش به محتوا

نفس لوامه: تفاوت میان نسخه‌ها

۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ نوامبر ۲۰۲۰
جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
جز (تمیزکاری)
خط ۹: خط ۹:
==نفس لوامه در مقابل نفس اماره و نفس مطمئنه==
==نفس لوامه در مقابل نفس اماره و نفس مطمئنه==
{{همچنین|نفس اماره|نفس مطمئنه}}
{{همچنین|نفس اماره|نفس مطمئنه}}
نفس مطمئنه در مقابل نفس اَمّاره و نفس مطمئنه قرار دارد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶؛ مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۶-۲۷.</ref> نفس اماره حالتی از نفس است که در آن، انسان به عقلش گوش نمی‌دهد و به گناه رو می‌آورد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.</ref> نفس مطمئنه هم حالتی است که در آن، بر اثر تکرار، توجه به عقل و پیروی از آن ملکه و عادت می‌شود و انسان اطمینان و آرامش می‌یابد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref>
نفس مطمئنه در مقابل نفس اَمّاره و نفس مطمئنه قرار دارد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶؛ مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۶-۲۷.</ref> نفس اماره حالتی از نفس است که در آن، انسان به عقلش گوش نمی‌دهد و به [[گناه]] رو می‌آورد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.</ref> نفس مطمئنه هم حالتی است که در آن، بر اثر تکرار، توجه به عقل و پیروی از آن ملکه و عادت می‌شود و انسان اطمینان و آرامش می‌یابد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref>


==وجود نفْس‌های مختلف با یکی‌بودن هویت انسان منافات ندارد==
==منافات نداشتن نفْس‌های مختلف با یکی‌بودن هویت انسان==
به‌باور عالمان مسلمان، اینکه انسان نفس‌های مختلفی چون نفس اَمّاره و لوّامه و مطمئنه دارد، با یکی‌بودن نفس یا هویت انسان منافات ندارد. آ‌نها معتقدند انسان بیشتر از یک نفس یا هویت یا خود ندارد و این اصطلاحات حالت‌ها و مراتب مختلف نفس را نشان می‌دهند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶-۳۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵؛ مصباح یزدی، «اخلاق و عرفان اسلامی»، ص۸.</ref>
به‌باور عالمان مسلمان، اینکه انسان نفس‌های مختلفی چون نفس اَمّاره و لوّامه و مطمئنه دارد، با یکی‌بودن نفس یا هویت انسان منافات ندارد. آ‌نها معتقدند انسان بیشتر از یک نفس یا هویت یا خود ندارد و این اصطلاحات حالت‌ها و مراتب مختلف نفس را نشان می‌دهند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶-۳۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵؛ مصباح یزدی، «اخلاق و عرفان اسلامی»، ص۸.</ref>


محمدتقی مصباح یزدی نوشته است نفس گاهی به کارهای بد دستور می‌دهد که از آن به نفس اماره تعبیر می‌کنند. گاهی هم خود را به‌خاطر خطاهایس سرزنش می‌کند که از این ملامتگری به نفس لوامه یاد می‌شود.<ref>مصباح یزدی، «اخلاق و عرفان اسلامی»، ص۸.</ref>
محمدتقی مصباح یزدی نوشته است نفس گاهی به کارهای بد دستور می‌دهد که از آن به نفس اماره تعبیر می‌کنند. گاهی هم خود را به‌خاطر خطاهایس سرزنش می‌کند که از این ملامتگری به نفس لوامه یاد می‌شود.<ref>مصباح یزدی، «اخلاق و عرفان اسلامی»، ص۸.</ref>


به‌سخن [[مرتضی مطهری]]، انسان دو «من» یا «خود» ندارد؛ بلکه یک خودِ دارای مراتب دارد. گاه در مرتبه‌ای پایین قرار دارد که از عقل فرمان نمی‌برد. این نفس اماره او است. در مرتبه‌ای بالاتر، هشیارتر است و اگر کار بدی کرد، خود را محاکمه می کند که به آن نفس لوامه می‌گویند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۴-۵۹۶.</ref>
به‌گفته [[مرتضی مطهری]]، انسان دو «من» یا «خود» ندارد؛ بلکه یک خودِ دارای مراتب دارد. گاه در مرتبه‌ای پایین قرار دارد که از عقل فرمان نمی‌برد. این نفس اماره او است. در مرتبه‌ای بالاتر، هشیارتر است و اگر کار بدی کرد، خود را محاکمه می کند که به آن نفس لوامه می‌گویند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۴-۵۹۶.</ref>


==نفس لوامه در کتاب‌های تفسیری==
==نفس لوامه در کتاب‌های تفسیری==
در کتاب‌های [[تفسیر قرآن|تفسیری]]، برداشت‌های مختلفی از نفس لوامه مطرح شده است. برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
در کتاب‌های [[تفسیر قرآن|تفسیری]]، برداشت‌های مختلفی از نفس لوامه مطرح شده است. برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
* منظور نفس انسان مؤمن است که خود را به‌خاطر گناهان یا سستی در کارهای خیر سرزنش می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۲۰، ص۱۰۳؛ فخررازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۲۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] این دیدگاه را پذیرفته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۲۰، ص۱۰۳.</ref>
* منظور نفس انسان مؤمن است که خود را به‌خاطر گناهان یا سستی در کارهای خیر سرزنش می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۲۰، ص۱۰۳؛ فخررازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۲۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] این دیدگاه را پذیرفته است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۲۰، ص۱۰۳.</ref>
* منظور نفس همه انسان‌ها، چه نیکوکار، چه بدکار در روز [[قیامت]] است؛ زیرا در این روز، بدکاران به‌علت آنکه تقوا پیشه نکرده‌اند و نیکوکاران به‌جهت آنکه بیشتر عبادت نکرده‌اند، خود را سرزنش می‌کنند. این دیدگاه را به [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نسبت می‌دهند.
* منظور نفس همه انسان‌ها، چه نیکوکار، چه بدکار در روز [[قیامت]] است؛ زیرا در این روز، بدکاران به‌علت آنکه [[تقوا]] پیشه نکرده‌اند و نیکوکاران به‌جهت آنکه بیشتر [[عبادت]] نکرده‌اند، خود را سرزنش می‌کنند. این دیدگاه را به [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نسبت می‌دهند.
* منظور تنها نفس گناهکاران در روز قیامت است؛ زیرا آن‌ها در روز قیامت، خود را به‌جهت گناهانشان ملامت می‌کنند.
* منظور تنها نفس گناهکاران در روز قیامت است؛ زیرا آن‌ها در روز قیامت، خود را به‌جهت گناهانشان ملامت می‌کنند.
* منظور انسان‌های باتقوا است که در روز قیامت گناهکاران را سرزنش می‌کنند.<ref>فخررازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۲۰-۷۲۱.</ref>
* منظور انسان‌های باتقوا است که در روز قیامت گناهکاران را سرزنش می‌کنند.<ref>فخررازی، مفاتیح‌الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۷۲۰-۷۲۱.</ref>