پرش به محتوا

صالح المؤمنین: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
جز (تمیزکاری)
خط ۵: خط ۵:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
صالح‌المؤمنین به‌معنای بهترین [[مؤمنان]] یا مؤمنان شایسته است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۴۲.</ref> برخی از [[مفسران]] صالح را در ترکیب مذکور اسم جنس دانسته که بر جمعی از [[مسلمانان]] صادق است؛<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۷۱؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۳۴۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> از این‌رو آن را شامل همه مؤمنان صالح، باتقوا و کامل‌الایمان می‌دانند.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> در مقابل برخی دیگر عمومیت صالح‌المومنین را نسبت به مسلمانان رد کرده و معتقدند این واژه فقط بر یک شخص قابل صدق است. به گفته [[علامه طباطبایی]] «صالح‌المومنین» معنایی غیر از معنای «الصالح من المومنین» دارد؛ چراکه ترکیب دوم به دلیل داشتن الف و لام بر سر کلمه صالح اسم جنس است و افاده عموم می‌کند؛ ولی ترکیب اول جنسیت و عمومیت را نمی‌رساند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۳۳۲.</ref>
صالح‌المؤمنین به‌معنای بهترین [[مؤمنان]] یا مؤمنان شایسته است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۴۲.</ref> برخی از [[مفسران]] صالح را در ترکیب مذکور اسم جنس دانسته<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۴۷۱؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۳۴۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> از این‌رو آن را شامل همه مؤمنان صالح، باتقوا و کامل‌الایمان می‌دانند.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> در مقابل برخی دیگر عمومیت صالح‌المومنین را نسبت به مسلمانان رد کرده و معتقدند این واژه فقط بر یک شخص قابل صدق است. به گفته [[علامه طباطبایی]] «صالح‌المومنین» معنایی غیر از معنای «الصالح من المومنین» دارد؛ چراکه ترکیب دوم به دلیل داشتن الف و لام بر سر کلمه صالح اسم جنس است و افاده عموم می‌کند؛ ولی ترکیب اول جنسیت و عمومیت را نمی‌رساند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۳۳۲.</ref>


== آیه صالح‌المومنین ==
== آیه صالح‌المومنین ==
خط ۱۶: خط ۱۶:
درباره مصداق صالح‌المؤمنین میان مفسران شیعه و اهل سنت اختلاف‌نظر وجود دارد برخی از مصادیق آن عبارتند از:
درباره مصداق صالح‌المؤمنین میان مفسران شیعه و اهل سنت اختلاف‌نظر وجود دارد برخی از مصادیق آن عبارتند از:
* '''امام علی(ع):''' در تفاسیر شیعه و برخی از تفاسیر اهل‌سنت با استناد به [[حدیث|روایاتی]] که از طریق [[فریقین]] رسیده،<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ۳۴۱-۳۵۲؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۴۴؛صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۳۱؛ حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۷۰.</ref> تنها مصداق صالح‌المؤمنین امام علی(ع) معرفی شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۳۳۲.</ref> چراکه صالح‌المؤمنین باید اصلح و بهترین مؤمنان باشد<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۱۴-۳۲۰.</ref> و چون این واژه همراه با [[جبرئیل]] و دیگر [[فرشتگان]] آمده باید دارای مقام [[عصمت]] باشد.<ref>سید بن طاووس، سعد السعود، قم، ص۱۸۱؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج۲۸، ص۴۳۸.</ref> این گروه اسناد روایاتی که غیر از امام علی(ع) را به‌عنوان مصداق صالح‌المؤمنین معرفی کرده ضعیف دانسته‌اند همچنین از نظر آنان صالح‌المؤمنین مفرد است و تنها یک مصداق دارد.<ref>خداپرست، «بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران فریقین درباره مصداق صالح‌المؤمنین»، ۱۳۹۴ش؛ حاجی اسماعیلی، «مفهوم‌شناسی تعبیر صالح‌المؤمنین در قرآن و تحلیل آراء مفسران و مترجمان پبرامون آن»، ۱۳۹۱ش.</ref>
* '''امام علی(ع):''' در تفاسیر شیعه و برخی از تفاسیر اهل‌سنت با استناد به [[حدیث|روایاتی]] که از طریق [[فریقین]] رسیده،<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ۳۴۱-۳۵۲؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۴۴؛صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۳۱؛ حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۷۰.</ref> تنها مصداق صالح‌المؤمنین امام علی(ع) معرفی شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۹، ص۳۳۲.</ref> چراکه صالح‌المؤمنین باید اصلح و بهترین مؤمنان باشد<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۱۴-۳۲۰.</ref> و چون این واژه همراه با [[جبرئیل]] و دیگر [[فرشتگان]] آمده باید دارای مقام [[عصمت]] باشد.<ref>سید بن طاووس، سعد السعود، قم، ص۱۸۱؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج۲۸، ص۴۳۸.</ref> این گروه اسناد روایاتی که غیر از امام علی(ع) را به‌عنوان مصداق صالح‌المؤمنین معرفی کرده ضعیف دانسته‌اند همچنین از نظر آنان صالح‌المؤمنین مفرد است و تنها یک مصداق دارد.<ref>خداپرست، «بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران فریقین درباره مصداق صالح‌المؤمنین»، ۱۳۹۴ش؛ حاجی اسماعیلی، «مفهوم‌شناسی تعبیر صالح‌المؤمنین در قرآن و تحلیل آراء مفسران و مترجمان پبرامون آن»، ۱۳۹۱ش.</ref>
* '''همه مسلمانان باتقوا:''' عده‌ای از مفسران اهل‌سنت و شیعه معتقدند این واژه قابلیت انطباق بر جمعی از مسلمانان باتقوا را دارد؛ ولی برای آن مصادیق اتم نیز معرفی کرده‌اند<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۸، ص۱۰۵؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۳۴۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> بر اساس این دیدگاه، صالح‌المؤمنین همه افراد با [[ایمان]]، شایسته، صالح و درست‌کار که هم‌عصر پیامبر(ص) بوده یا مؤمنانی که در قرون و اعصار دیگر به یاری [[اسلام]] و پیامبرش برخاسته‌اند را در برمی‌گیرد.<ref> مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۸۲.</ref>
* '''همه مسلمانان باتقوا:''' عده‌ای از مفسران اهل‌سنت و شیعه معتقدند صالح المومنین معنای جنسی دارد و همه مؤمنان صالح و باتقوا و کامل‌الایمان را شامل می‌شود<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۸، ص۱۰۵؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۳۴۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۲۸۰.</ref> آیت‌الله مکارم شیرازی امام علی را مصداق اتم آن معرفی کرده است.
* '''ابوبکر و عمر:''' بعضی از مفسران اهل‌سنت با این استدلال به اینکه کلمه صالح اسم جنس است و اگرچه به صورت مفرد آمده ولی افاده جمع می‌کند و با استناد بر روایاتی از [[ابن عباس]] و [[ابن مسعود]] منظور از صالح‌المؤمنین در این آیه را خلیفه اول و دوم می‌دانند؛ زیرا این دو نفر دختران خود حفصه و عایشه را که از همسران پیامبر بودند از اذیت و آزار پیامبر(ص) باز می‌داشتند.<ref> فراء، معانی القرآن، ۱۹۸۰م، ج۳، ص۱۶۷؛ طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۶، ص۳۰۳؛ ابن تیمیه، منهاج‌السنه النبویه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۲۹۲.</ref>
* '''ابوبکر و عمر:''' بعضی از مفسران اهل‌سنت با این استدلال به اینکه کلمه صالح اسم جنس است و اگرچه به صورت مفرد آمده ولی افاده جمع می‌کند و با استناد بر روایاتی از [[ابن عباس]] و [[ابن مسعود]] منظور از صالح‌المؤمنین در این آیه را خلیفه اول و دوم می‌دانند؛ زیرا این دو نفر دختران خود حفصه و عایشه را که از همسران پیامبر بودند از اذیت و آزار پیامبر(ص) باز می‌داشتند.<ref> فراء، معانی القرآن، ۱۹۸۰م، ج۳، ص۱۶۷؛ طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۶، ص۳۰۳؛ ابن تیمیه، منهاج‌السنه النبویه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۲۹۲.</ref>